İthalat azalmaya devam ediyor

2019 yılını tamamlıyoruz ve dış ticaret rakamları için de yılın genel bir görüntüsü belirmeye başladı. Bu hafta Kasım ayına ilişkin rakamlar açıklandı. Rakamlara ilişkin detaylara birazdan değineceğiz ancak zor bir yılı geride bırakmak üzere olduğumuzu ifade etmek gerekiyor. Öncelikle dış ticarette yaşanan korumacılık rüzgarı, kurdaki artışlar ve politik gelişmeler dış ticaretimizi yakından ilgilendiren konular oldu ve olmaya da devam edecek gibi görünüyor.

Son bir yılda ithalatımızda azalış var

Ticaret Bakanlığı verileri dikkate alındığında; 2019 yılı Ocak – Kasım dönemindeki ithalatımızın, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık %11’lik bir düşüş ile önemli ölçüde azaldığı görülüyor. İhracat tutarımızda ise her ne kadar artış olmuş olsa dahi, bu oranın çok düşük kaldığı söylenebilir. İthalattaki bu azalma da dolayısıyla dış ticaret hacmimizin %5 oranında daralmasına sebep olmuş durumda. Geçen yıla nazaran genel olarak ithalatın yaklaşık 20 milyar USD düştüğü, ihracatın ise değişmediği görülüyor. Bunun sonucu olarak da dış ticaret hacminde geçen yıla göre 20 milyar USD’lık bir azalış var.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı Veri Bülteni

Üretim azalıyor; işsizlik artıyor

İthalat verilerine paralel olarak üretimde de bir azalış görüyoruz. TÜİK sanayi üretim endeksi Eylül ayı verilerine göre; 2019 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %0,4 düşüş görülüyor. İthalatımızın %80-85’leri ham madde ve üretim girdisi olduğu için ithalattaki azalma ile sanayi üretim endeksi arasında bir doğru orantı oluyor. Aslında üretim ve ithalat arasında bir bağlantı var. Üretim azaldığı zaman ithalat ihtiyacı azalıyor veya ithalat yapılamadığı için üretim endeksi düşüyor. Bu sıra zaman zaman yer değişiyor.

Kaynak: TÜİK (Üretim endeksi için 2015 yılı üretimi 100 alınmıştır)

Üretimin azalmasının en önemli sonuçlarından biri de işsizlik oranlarındaki artış. İşsizlik oranındaki artış Kasım ayından beri devam ediyor. Son açıklanan resmi rakamlara göre işsizlik oranı %14’lere yaklaşmış durumda. İlk bölümdeki ithalattaki azalış ile yukarıdaki grafiği birlikte düşündüğümüzde, ithalat ile işsizlik oranı arasında ters orantı olduğu görülebilir. İthalat azaldıkça işsizlik oranı artmış durumda.

Ne yapılmalı?

Üretim, işsizlik, ihracat gibi makro ekonomik göstergeler ile ithalat arasında bir ilişki bulunduğunu ara ara dile getiriyoruz. Bunun ana nedeni ithalata konu ürünlerimizin %80’inin ara malı ham madde olması. İthalattaki azalışın bitmiş ürünler ile sınırlı olmasını belki sevindirici bir gelişme olarak algılamalıyız. Ancak ithalatta yaşanan azalma ara malı şeklinde olunca üretim ve ihracatta da bir azalışa aynı zamanda işsizlik oranlarında da bir artışa neden oluyor. Korumacılıkla ithalatı azaltma çalışmalarında da bu duruma dikkat edilmesi gerekiyor.