KOBİ'lerin yeniden tanımlanmaya ihtiyacı var

Bazı sözcükler kulağa hoş gelir. O sözcüklerden biri de herhangi bir konuyu anlatırken sözcüğün başına “yeni” sıfatını eklemektir. İnsan doğasının yeniye olan “ilgisini” arka planını açıklamadan kullanırsak, ana amacı ve merkez düşünceyi gözden kaçırarak; ciddi fikirler üretme yerine slogan üretmenin tuzaklarına yakalanabiliriz.
“Yeni nesil KOBİ’ler” dendiğinde “bağlamı” açıklamamız, “gerekçeleri” paylaşmamız gerekir.

Küçük ölçekli işyerleri bir “ara kesit” olarak üretim örgütlenmesinde her zaman var olmuştur. Üretim, ulaşım ve iletişim teknolojilerinin yarattığı “değer yaratma ağlarında” başka bir anlatımla “üretim ekosisteminde” küçük ve orta ölçek işyerlerini var eden ve varlığını sürdüren koşulları enine-boyuna analiz etmeliyiz.

Bir iş insan emeğine, bilgi ve becerisine bağımlı ise, “ustalık” gerektiriyorsa; kişi bilgi ve becerisinin sınırlamalarıyla yüzleşir.

Yerel bir kaynağa sıkı sıkıya bağımlı, ulaşılabilirlik ve erişilebilirliğin kısıtlı olduğu işlerde de ölçek büyütemez; coğrafyanın kısıtladığı girdi ve yerleşik nüfusun talebi sınırları işyerinizde ölçek büyümesini sınırlar.

Üretim, ulaşım ve iletişim teknolojileri etkileşiminin iç bütünlüğü kendi karar ve kurumlarını yaratır. Koşullar değişince değer yaratma zincirinde bağlantılar, iletişim biçimleri, etkileşim, rekabet ve işbirlikleri kendine özgü yapı oluşturur.

Yeni yapıların oluşmasında, fiziki ölçek gerektirir, kütle üretimine yol açan standart ürünlerde ölçek büyüklüğü maliyet avantajı yaratır; fiyat-odaklı rekabet için “gerek şart” olabilir.
Ölçeklendirme dediğimizde, ağırlıklı olarak, sabit-maliyet odaklı standart ve kütle üretimi yapabilmenin avantajları öne çıkar. Oysa, büyük ölçek “ana sanayi-yan sanayi” bağlamı kurulmamışsa, dayanıklı bir tedarik zinciri oluşturamaz. Dayanıklı tedarik zinciri esnek, hızı ve uyum yeteneği yüksek yapılarla – genellikle küçük ve orta ölçek – desteklenirse; üretim sürecinde “eksik kapasite” çalışma minimize edilebilir.
Ayrıca küçük ve orta ölçek yapılar, sahip-yönetici ve profesyonellerin daha yakın izleme ve gözleme olanakları nedeniyle, etkin ve verimli yönetilebilir. Ar-Ge, tasarım ve inovasyon konularına odaklanmada daha avantajlı olabilir.

Özetle söylemek gerekirse, işyeri ölçeklendirmesi, ciddi analiz gerektiren; ciddi fikirlerin yerini kolay sindirilebilir, kulak kirliliği yaratan sloganların tuzaklarına düşürülmemelidir.

DÜNÜN ALGISI BUGÜN İÇİN GEÇERLİ OLMAYABİLİR

Bugünün koşullarında, küçük ve orta ölçek yeni nesil işyerleri, bilim ve teknolojinin aşağıda sıralanan eğilimlerini iyi gözlemleyerek yapı, işleyiş, kültür oluşturulmalı, çoğaltılmalı ve sınırlandırılmalıdır:

• Günümüz teknolojisi kas-gücü artırmadan çok, zihin gücüne dayanmaktadır.

• Organik-akıl-zihnin sınırlarını aşarak, inorganik-zihnin sınırlarına bağlı gelişmeler göstermektedir.

• Teknolojilerin etkilediği ekonomik büyüme doğrusal olmaktan çıkmış, katlanarak büyüme potansiyeline sahip olmuştur.

• Galaksilere uzanan kozmik arayışların olduğu, canlı varlıkların hücre yapılarına, öte yandan atom altı parçacıklara erişimi hızlanmıştır.

• Bağlantı, etkileşim, rekabet ve işbirliklerinin yapısı, işlevi ve kültürü yeniden oluşmaktadır.

• Ölçüm, sayma, görselleştirme ve kavramsallaştırma bileşenlerinden oluşan veri üretimi “üretim gücü” haline gelmiştir, “veri-odaklı karar üretimi” yaşamın öz gerçeğine yakın durabilmenin gerek şartı haline gelmiştir.

• Bireysel ve toplumsal deney ve deneyime dayalı algı yerini “duyuma” dayalı algının ve algı yönetimini dikkate almak gerekmektedir.

• Süreçleri uçtan uca izleme imkânları; düşünce, inanç, eğitim, ticaret, finansman, bilim-teknoloji, sosyal, kültürel ve siyasal, hukuk ve yönetim sistemlerinde insan eliyle yapılan denetimleri, hızla sistem-odaklı denetim potansiyeli küçük ve orta ölçek yapıda yeni nesil yaklaşım, yapılandırma ve uygulamalar gerektirmektedir.

• Genel teknoloji haline gelen yarı-iletken teknolojinin, insanların performansını arttırdığı kadar, yerini de almaya adaydır.

Çok genel ve başlıklar halinde paylaştığımız yeni koşullar nedeniyle, ekonomik ekosistemin her zaman önemli ara kesiti işlevini yerine getiren küçük ve orta ölçek yapıları yeniden ele almak, yapılarını, işlevlerini ve kültürlerini yeniden oluşturmak zorundayız.

KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEK DEĞİŞMELERİN FARKINDA OLMALIDIR

Ülkemiz özelinde baktığımızda küçük ve orta ölçek işyerlerinde yapılacak işlerin nicelik ve niteliklerinin değişmesi gerekiyor. Bu bağlamda:

1. Küçük ve orta ölçek işyerlerinin yeni teknolojiler bağlamında üretim süreçlerindeki işlevi gözlemlenerek oluşturulması ilk adım.

2. Var olan küçük ve orta ölçek işyerlerini hızla analiz ederek, dijital teknoloji ve yeşil dönüşüm uyumu bağlamında nasıl yapılandırılacaklarında siyasi irade ve yatırımcı arasında ne yapılması ve nasıl yapılmasının gerekleri üzerinde ittifak oluşturmak ve kaynakları yerli yerine bağlamak zorunluluğu artıyor.

3. Geçmiş dönemlerin işyeri sahipliği ve profesyonel yöneticiliğinde kabul edilen algıları sorgulanarak; önyargıların, yerleşik doğruların, kalıp düşüncelerin ve ezberlerin hızla aşılmasının sağlanması ivedi sorunlardan biri haline geliyor.

4. Küçük ve orta ölçek yapıların ana sanayi-yan sanayi bağlamında üretkenlik ve verimliliklere katkısı, kayıt dışı uygulamalar ve düşük verimle ekonominin bütünü için yarattığı olumsuzlukların minimize edilmesi için ülke ölçeğinde çoğunluğun paylaştığı bir strateji gerekiyor.

5. Hepsinden önemlisi küresel ölçekte, bölgesel ve yerel gelişmeleri izleyen enstitüler gibi yapılar oluşturarak, bireylerin erişmekte zorlanacağı veri, net bilgi, kaynak koordinasyonu ve odaklanarak sonuca olumlu katkı sağlayacak yapılara olan ihtiyacın farkında olmamız giderek önemli olduğu kadar değerli hale geliyor.

Sonuç olarak ne “küçük güzeldir” sloganı doğrudur; ne de “büyük verimlidir” anlatımının peşine sorgusuz takılmak doğrudur.

Ölçeklendirme her işin gereğidir; ölçeklendirme vazgeçilmez idealimiz ve yaratmak istediğimiz sonuç ile harcayacağımız kaynak arasında denge kurmaktır.
Küçük ve orta ölçek işletmeler de, hangi idealin ve sonucun peşindeyse ona göre ölçeklendirilir.
Teşvik sistemleri ona göre tasarlanır ve uygulanır. Yaratılan sonuçlara belirlenen ölçek ölçütlerine göre geri bildirimler alınarak sapmalar belirlenir; ince ayarlar yapılarak etkin, üretkenlik ve verimlilik gözetim ve denetimiyle kaynak tahsisleri yapılır.

Önlem alma disiplini önemlidir.
Piyasanın vahşi ayıklama ve yalıtımına mutlak inanç israfçıdır.
Öngörme ve önlem alma disiplinine dayalı yönlendirmeler ise kıt kaynakların değerlendirilmesinde bilinen etkili araçlardan biridir.
Bu açıdan bakarak;
Ülkemizde üretim ekosisteminin yeni değer yaratma sistemine uyumunu sağlayacak ulusal bir kalkınma planında uzlaşırsak,
Yeni stratejinin gerektirdiği üretim yapıları ölçeklerini öngörür; o ölçeklerin oluşturulmasında ana sanayi-yan sanayi etkileşimini netleştirirsek,
Yana sanayi oluşturacak küçük ve orta ölçek yapının dayanıklı tedarik zinciri oluşturmadaki işlevlerini yeterince kavrarsak,
Yeni yatırımları, modernizasyon yatırımlarını ve verimlilik artırıcı önlemleri birlikte ve bütünsel değerlendirmelerle belirler ve etkili yol gösterici kurumsal yapılar oluşturursak,
Belirlenen hedeflere uygun teşvik sistemleri tasarlar, sistemin stratejisini, taktiklerini ve uygulamalarını sürekli gözetip denetleyerek sapmaların büyümesine imkân vermeyen uygulamalara özen gösterirsek,
Dünden bugüne gelen küçük ve orta ölçek yapının ciddi bir envanterini yaparak, çekilmesi gerekenleri, sürdürülebilir olanları ve odak-değişmesi gerekenleri ortak stratejiye göre yönlendirirsek,
Çağımızın hız ve esneklik ihtiyacını bireysel çabayla izlemek kadar kolektif kurum desteklerini de alarak karşılamaya çalışırsak, sonuç alırız.
Küçük ve orta ölçek yapının üretkenlik, etkinlik ve verimliliklerini artırarak, ülke ekonomisini geliştirmek ve yurttaşın refahını artırmak çok ciddi bir planlama işidir.
Gelin hep birlikte söz konusu yapıyı sorgulayalım, veriye ve bilgiye dayalı önlemler almaya çalışalım.