Oysa ne güzel anlaşıyorduk

İki grafikle başlayayım. İkisi de enflasyona ilişkin. İlkinde Ocak 1981-Aralık 1995 döneminde Brezilya’da ve Meksika’da gerçekleşen yıllık tüketici enflasyonu gösteriliyor. İkincisi yine bu iki ülkedeki yıllık tüketici enflasyonu için. Bu sefer Ocak 2021-Ocak 2025 arasındaki gerçekleşmeler yer alıyor. Grafiklerin dikey eksenlerindeki çarpıcı değişime dikkatinizi çekerim. 1981-1995 dönemi için en üstte yüzde 7000 varken, Ocak 2021 sonrası için olan grafikte üstteki değer sadece yüzde 12. Nisan 1990’da Brezilya’da gözlenen yıllık tüketici enflasyonu yüzde 6821. Meksika’da 1981 sonrasında gerçekleşen en yüksek enflasyon ise yüzde 1527: Nisan 1995’te gözlendi. Daha sonra her iki ülke de enflasyonu çarpıcı bir biçimde düşürdüler. Ocak 2000’den bu yana gerçekleşen en yüksek enflasyon Brezilya’da yüzde 16,6 (Haziran 2003), Meksika’da ise yüzde 11 (Ocak 2000).

Her iki ülke de Türkiye gibi krizler ile boğuştu

Bu iki ülkeyi seçmemin birkaç nedeni var. Birincisi her ikisi de Türkiye gibi G20 ülkesi. İkincisi, her iki ülke de Türkiye gibi ödemeler dengesi krizleri ve finansal krizler ile zaman zaman boğuştular. Bir üçüncü neden ise birbirimizin dilinden en azından 2000’lerin ilk yarısına kadar oldukça iyi anlamamızdı. Merkez Bankası’nda çalışıyorken, Uluslararası Ödemeler Bankası’nın (BIS: Merkez bankalarının bankası) yılda iki kez düzenlediği Başkan Yardımcıları toplantılarında Türkiye’yi 2001-2005 arasında temsil ettim. Türkiye, Merkezi ve Doğu Avrupa grubunda idi. Ama her yıl yapılan iki toplantıdan birine Brezilya, Meksika, İsrail ve Suudi Arabistan yetkilileri de katılıyordu. Bu ülke yetkililerinin yer almadığı toplantılarda derdimi anlatma zorluğu çekerken, Brezilya ve Meksika yetkililerinin hazır olduğu toplantılarda “evet, bizde de benzer sorunlar yaşandı” mealinde destek gelirdi. Aslında iktisat yazınında yer alan ama özellikle batılı ülkelerdeki deneyimlere uygun olarak yazılan lisans ders kitaplarında değinilmeyen Türkiye gibi ülkelerin yaşadığı çoğu sorunu anlamakta zorluk çekerdi diğer katılımcılar.

BIS'nin toplantılarına katılan arkadaşlara kolay gelsin

Korkarım, hem ikinci grafik hem de az önce 2000 sonrası için verdiğim enflasyon değerleri artık birbirimizi anlamakta oldukça zorluk çekeceğimiz anlamına geliyor. O toplantılar herhalde devam ediyordur. Katılan arkadaşlara kolaylıklar dilerim. Belki Arjantin temsilcisi varsa bir miktar rahat ederler, yoksa açıkçası durumları pek iç açıcı değil.