Tasarım sınıflandırma sistemleri
Sınıflandırma sistemleri ile ilgili bilgilendirme yazılarıma sınai mülkiyet haklarından tasarım ile devam edeceğim.
Hatırlatma yapmam gerekir ise patent sınıflandırmalarında Strasbourg anlaşmasına göre belirlenmiş IPC kodları kullanılıyordu. Tasarım başvurularında ise Locarno anlaşmasına dayalı bir sınıflandırma sistemi kullanılmaktadır. Locarno sınıflandırma sistemi uluslararası bir sistem olup 1968 yılında yapılan Locarno antlaşmasına dayanmaktadır.
Söz konusu sınıflandırma sisteminde 32 sınıf bulunmakta. WIPO (Uluslararası Fikri Mülkiyet Teşkilatı) sitesinde sınıflandırma sistemi belli aralıklarla güncelleniyor ve son güncelleme ile 13. Versiyonu yayınlanan Locarno sınıflarına aşağıdaki linkten ana sınıflar, alt sınıflar şeklinde detaylı bir şekilde ulaşmak mümkün.
https://www.wipo.int/classifications/locarno/locpub/en/fr/class_number=2&explanatory_notes=show&lang=en&menulang=en¬ion=class_headings&subclasses=show&version=20190101
Başvuru esnasında tasarımınızın hangi sınıfa girdiğinin belirlenmesi oldukça önemli, sınıflandırmada hatalar bulunması durumunda Türk Patent ya da yurtdışı başvurularda resmi ofisler eksiklik tespit ederek sınıf düzeltmeleri yaptırabiliyorlar ve bu durumda başvuru sürecinin uzamasına neden oluyor. Patent sınıflandırma sistemine benzer olarak tasarım sınıflandırmalarından da tasarımın yeni olup olmadığının araştırılması esnasında yararlanılmaktadır. Aynı zamanda sınıflandırmalar hangi sektörde ne kadar başvuru yapıldığının belirlenmesinde etkili bir istatistiki veri sunabilmektedir. Bu nedenle başvuruların doğru sınıfta yapılması hem araştırma yapılırken bazı ürünlerin gözden kaçmasını engeller hem de doğru verileri almamız sağlanmış olur.
Türk Patent ve Marka Kurumu başvurularının inceleme kriterlerini gösteren çok detaylı kılavuzlar hazırlıyor ve örneklerle tüm uygulamaları detaylı olarak açıklıyor.
Tasarım inceleme kılavuzunda yer alan bazı örneklerle sınıflandırma sistemlerini somut hale getirmek isterim. (https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/68C4792C-85DF-4906-9DFB-E70E5FF3685A.pdf)
İlk örnek bir desen başvurusu. Yukarıda solda yer alan desen iki boyutlu olarak bir tasarım başvurusuna konu ise 32-00 yani “GRAFİK SEMBOLLER VE LOGOLAR, YÜZEY DESENLERİ, SÜSLEMELER” sınıfından yapılması uygun olup, üzerine desen basılmış seramik bir tabak olan sağdaki tasarım başvurusu görselinin ise 07-01 “ÇİNİ, CAM EŞYALAR, KAPLAR VE AYNI NİTELİKTEKİ BENZER DİĞER MALZEMELER” sınıfında yer alan “TABAKLAR ” tasarım adı ile yapılması uygundur.
Bir başka örneğe göre doğrudan ambalajların konu olacağı bir tasarım başvurusu ambalajın ürün üstündeki görseli ve ek görsel olarak verilebilecek açık hali 09-00 yani “MALLARIN NAKLİYESİ VEYA TAŞINMASIYLA İLGİLİ AMBALAJLAR VE KONTEYNERLER” sınıfında yapılmalıdır.
Yukarıdaki örnekte yer alan grafiksel kullanıcı ara yüzleri, bilgisayar ve cep telefonu ekran görüntüleri, masaüstü simgeler, web sayfası tasarım başvuruları gibi görsellerin olduğu başvurular da 14-04 yani “EKRAN GÖRÜNTÜLERİ VE MASAÜSTÜ SİMGELERİ” sınıfından yapılmalıdır.
Tasarım bülteninde yayımlanan başka örneklerle konuyu biraz daha detaylandıracak olur isek Apple’ın hoparlörleri için 14-01, Arçelik’in çay makinesi için 07-02, Apple’ın siri arayüzü için 14-04, Hyundai’nin maskotu için 32-00 sınıfları ile tescil alınmıştır.
Sınıflandırma sistemleri ile ilgili en sık rastlanan sorun, belirlenen sınıfların, tasarım başvurularının itiraz süreçlerini ve üçüncü kişileri doğrudan etkilememesi nedeni ile sınıf seçiminin özenli yapılmamasıdır. Bir dönem 32-00 sınıfına sınai haklar bilinç düzeyi yüksek olmayan kişiler ve firmalar tarafından her türlü başvurunun dahil edilmesi karışıklıklara yol açmış ve bu sebeple Türk Patent ve Marka Kurumu inceleme kılavuzlarında güncelleme yaparak bu durumda dikkat çekmiştir. Yukarıda bahsedilen örneklerde belirtildiği gibi bir desenin hangi ürüne uygulanacağı belli ise o ürünün üzerinde uygulanmış halinin ilgili sınıfında başvuru yapmak ya da en azından bu halini ek görsel olarak sunmak oldukça önemlidir. Sözün özü başvurular öncesinde firmalar ve vekillerin güncel başvuru ve inceleme kılavuzlarını kontrol etmeden ilerlememesi oldukça önemli bir detaydır.
Tasarım dünyası çok renkli, yaratıcı ve bir o kadar da yenilikçi bir dünya. Belki birçok benzeri bulunan sıradan bir ürün, tasarımcının imzası ile bambaşka bir farklılık yaratıyor ve benzerlerinin önüne geçiyor. Dolayısı ile bu kadar özel bir yeteneğin tasarım tescili ile ödüllendirilmesi gerekli. Örneklerden de yola çıkılarak birçok sektörde tasarım başvurularına ve bu başvuruların doğru yapılmasına gösterilecek önemin artmasını umuyorum.