TRT e-Bandrol’de cezalara dikkat!

Eray Dağnık  

TRT bandrol ücreti; yasal dayanağını 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Gelirleri Kanunu’ndan alan ve ilave bir yazılım veya donanım desteği olsun veya olmasın doğrudan, internet üzerinden veya başka bir yolla her türlü görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen cihazlar üzerinden bir defaya mahsus olarak alınan ve gümrük idarelerince tahsil olunan bir ücret. İthalatta alınan gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülüklerden ayrı olarak tahsil olunuyor ve yapılan aylık tahsilat toplamı en geç takip eden ayın on beşinci gününe kadar Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu’na intikal ettiriliyor.

Malumları olduğu üzere, 04.01.2018 tarihinde yayımlanan yönetmelik ile e-Bandrol uygulamasına geçildi ve 06.01.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yapılan değişiklik ile ticari maksatla ithal edilen ve yurt içinde imal edilen cep telefonları, taşıtlar, televizyonlar, bilgisayarlar, tablet bilgisayarlar ve akıllı kol saatlerinin de bu uygulamadan yararlanması sağlandı.

Yazımızın asıl konusu olan “cezalar” konusuna gelirsek; son dönemde yoğun olarak TRT tarafından tebliğ edilen cezalar, bandrol ücretinin ilgili ithalat beyannamesi ile ödenmesine rağmen bandrolün TRT Kurumundan fiziki olarak alınmamasından kaynaklı. Firmalar bazen “nasılsa TRT Bandrol ücretini ithalat beyannamesi ile ödedim, bandrolü fiziken almasam da olur” gibi bir düşünceye kapılabiliyorlar. Ancak bu ufak ihmal firmaları çok yüksek cezalarla karşı karşıya getirebiliyor: Bandrole tabi cihaz ithalatı yapan firmaların TRT Bandrol ücretini ödemelerinden sonra, bu cihazlar için TRT’den fiziken bandrol almaları şart!

Söz konusu durum ile ilgili mevzuat hükmü 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde karşımıza çıkıyor. Anılan maddede aynen; “Bu kanunun 1’inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihaz için hesaplanan bandrol ücretinin iki katı tutarında idarî para cezası verilir” hükmü yer alıyor. Dolayısıyla TRT Denetçileri tarafından yapılan bir denetimde, Ticaret Bakanlığı sistemi GÜVAS (KDS) üzerinden ve TRT’nin kendi veri sistemi üzerinden yapılan kontrollerde, eşyanın ithalatının yapıldığı ama bandrolün TRT Kurumu’ndan fiziken alınmadığının tespiti halinde firma merkezinde incelemeye devam ediliyor. Eşyaların satışının da yapıldığı firma yetkilisince ifade edilmesi ve/veya firmanın mali kayıtlarından tespit edilmesi halinde, tutanak tutularak imza altına alınıyor ve devamında bandrolsüz satıldığı tespit edilen her cihaza isabet eden bandrol ücretinin iki katı tutarında para cezası düzenlenerek firmaya tebliğ ediliyor. Böylelikle ortada herhangi bir Hazine kaybı olmamasına rağmen firmalar çok yüksek ve adil olmayan para cezaları ile karşı karşıya kalabiliyorlar. Adil değiller; çünkü bandrol ücreti hiç ödenmeden ithalatı yapılmış olsaydı da aynı ceza ile karşılaşılacaktı. Ancak anılan durum yukarıda ayrıntısına yer verilen kanun maddesinde yer alan ceza hükmünün lafzına uyduğundan TRT Kurumu da bu cezaları düzenlemekten doğal olarak geri durmuyor. Belki oluşan kabahat fiili usulsüzlük cezası gerektiren bir fiil, ama ne yazık ki aynı kanunda böyle bir usulsüzlük cezasına yer verilmemiş.

2 katı ceza

2023 yılının başında uygulama alanı genişletilen e-Bandrol ile birlikte firmalar biraz olsun rahat bir nefes aldı. Hatta e-Bandrol uygulamasından yararlanabilen eşyalar için fiziken bandrol alma yükümlülüğü ortadan kalktığı için TRT Gelirleri Kanunu’nun 6’ncı maddesi kapsamında herhangi bir cezai müeyyide ile karşılaşılmayacağı gibi yanlış bir algı da oluşmaya başladı. Ancak burada çok dikkat edilmesi gereken bir nokta var: e-Bandrol Yönetmeliği’nin 11/2’nci maddesine göre; e-Bandroller sene başında toplu olarak TRT’den alınsa bile, ithalat beyannamesinin kapanmasını takip eden 10 gün içerisinde talep dilekçesi, talep formu, gümrük giriş beyannamesi ve bandrolün ödendiğine ilişkin dekont ile birlikte yine TRT’ye müracaat etmek gerekiyor. Devamında firmalar tarafından gönderilen bilgi ve belgeler TRT tarafından kontrol edilerek onaylanıyor ve firmaya bildiriliyor. Böylece firmaların talebinde yer alan cihazlar için ilgili gümrük giriş beyannamesinin kapanma tarihi itibarıyla e-Bandrol verilmiş oluyor. Dolayısıyla beyanname kapandıktan sonra 10 gün içerisinde TRT’ye müracaat edilmezse ve o süre zarfında eşyaların satışının gerçekleştirildiği TRT Denetçileri tarafından tespit edilirse, yine TRT Gelirleri Kanunu’nun 6’ncı maddesi kapsamında bandrol ücretinin iki katı tutarında para cezası ile karşı karşıya kalınacağını tahmin etmek zor değil.

Ceza tarafımıza tebliğ edildi. Peki, sonrasında ne olacak? Başvurabileceğimiz idari kanun yolları nelerdir? Maalesef burada da önümüze büyük bir engel çıkıyor. Gümrük Kanunu’nda veya Vergi Usul Kanunu’nda olduğu gibi tebliğ edilen cezalara karşı itiraz edebileceğimiz bir üst idari mercii veya cezada indirime konu edebileceğimiz herhangi bir uzlaşma müessesesi bulunmuyor. Kendimizi savunacağımız tek yer, cezaların tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içerisinde başvurabileceğimiz yetkili idare mahkemesi. Şunu da belirtmek gerekir; dava açmak cezaların tahsilini de durdurmuyor, ayrıca yürütmenin durdurulması talepli dava açmak gerekiyor.

Son olarak şunu söyleyebilirim; bandrol ücreti ödendiği halde sadece bandrolün fiziken alınıp eşya üzerine yapıştırılmaması ya da e-bandrol uygulamasında olduğu gibi 10 gün içerisinde gerekli bildirimin yapılmaması karşısında bandrol ücretinin iki katı tutarında düzenlenen TRT bandrol cezalarını her ne kadar orantısız, adil ve hakkaniyetten uzak, ölçülülük ve belirlilik ilkelerine aykırı olarak bulsam da uzayıp giden mahkeme süreçleri ile karşı karşıya kalmamak adına bu sürecin firmalar tarafından çok dikkatli olarak takip edilmesi ve gerekirse sürecin dijital teknolojiler ile de desteklenerek gerekli entegrasyonların yapılması faydalı olacaktır.