Türkiye’de temiz enerjinin ağırlık merkezi doğudan batıya kayıyor
2021 yılında yaşanan kuraklık, Türkiye’nin enerji dönüşümünün kuraklık sebebiyle yavaşlamaması için hidroelektrik harici yenilenebilir enerji kaynaklarının önemini gösterdi. Özellikle Güney illerindeki güneş potansiyelinin, yenilenebilir enerjideki istikrarlı artışta önemli rol oynayacağı ifade ediliyor.
Düşünce kuruluşu Ember’in yeni analizi, son beş yılın il bazında elektrik üretim verileri üzerinden Türkiye’nin temiz kaynaklardan elektrik üretimindeki değişimleri inceliyor ve güneş enerjisi üretiminin hızlandırılmasına olan ihtiyacı vurguluyor.
Fosil yakıtlara olan bağımlılığın sona erdirilmesi için temiz elektrik üretiminde güneş ve rüzgar enerjisinin önemini ortaya konuyor. Analizin öne çıkan bulguları şu şekilde:
Kuraklık, rüzgar ve güneş enerjisinde hızlanma ihtiyacını ortaya çıkarıyor
Kuraklıktan kaynaklanan volatilite, yenilenebilir elektrikte ana kaynağın hidroelektrik olduğu Türkiye için ciddi bir risk oluşturuyor. Şanlıurfa, Elazığ ve Diyarbakır'da 2021 yılında %39 oranında düşen hidroelektrik üretimi, çok daha pahalı olan ithal doğalgazla ikame edildi. Bu dışa bağımlılık ancak güneş ve rüzgar enerjisiyle giderilebilir.
Türkiye’de temiz enerjinin ağırlık merkezi batıya doğru kayıyor
2022 yılında Türkiye’deki yenilenebilir elektrik üretiminin yarısı, ağırlıklı olarak doğu illerinde yoğunlaşmış hidroelektrik santrallerinden geldi. Bununla birlikte, çoğunlukla Orta Anadolu, Akdeniz ve batı illerinde kullanılan hidroelektrik harici kaynaklar, 2018-2022 yılları arasında temiz elektrik üretimindeki artışın yüzde 79’unu oluşturdu. Aydın ve İzmir, temiz kaynaklardan sırasıyla 8 TWh ve 7 TWh elektrik üreterek 2022 yılında ülkenin en büyük iki yenilenebilir enerji üreticisi haline geldi. Türkiye’nin orta kesiminde yer alan ve güneş açısından zengin bir il olan Konya, yüzde 72’si güneşten gelen 4 TWh ile aynı yıl yenilenebilirden elektrik üretiminde ilk ona girdi.
Yenilenebilir elektrik üretimini en çok artıran iller Konya, İzmir ve İstanbul
Konya, İzmir ve İstanbul 2018’den bu yana yenilenebilir elektrik üretimini en çok artıran iller oldu. Yenilenebilir elektrik üretiminde ulusal artışın yüzde 23’u bu üç il tarafından sağlandı. Bu dönemde İzmir’deki rüzgar enerjisi üretim artışı ile Konya’daki güneş enerjisi üretim artışı 2,1 TWh ile neredeyse eşit olarak gerçekleşti.
Lisanssız güneş enerjisi kapasitesi başvuruları son bir yılda beş kat arttı 2021’e kıyasla ilk teknik incelemede olumlu değerlendirilen başvuruların toplam kapasitesi 4,8 GW’tan fazla arttı; 2022’de 6 GW’tan fazla lisanssız güneş enerjisi başvurusu işleme alındı. Türkiye, çoğu Avrupa ülkesinden de daha yüksek güneş potansiyeline sahip olmasına rağmen, 2022 yılında güneşten elektrik üretimi yalnızca 15,3 TWh veya toplam üretimin yüzde 4,7’si şeklinde gerçekleşti. Başka bir deyişle, Türkiye’nin güneş enerjisi üretimi Polonya ve Ukrayna gibi çok daha düşük güneş enerjisi potansiyeline sahip ülkelerle aynı seviyede kaldı.
Güneşli güney illerini daha verimli kullanmak gerekiyor
Ember’in Türkiye Enerji Analisti Azem Yıldırım, “Türkiye'de yenilenebilir enerjinin ağırlık merkezi, hidro açısından zengin olan doğudan, güneş ve rüzgarın bol olduğu batıya doğru kayıyor. Beş yıl içinde yaşanan iki kurak dönem, Türkiye’nin enerji dönüşümünün kuraklık sebebiyle yavaşlamaması için hidro harici yenilenebilir enerji kaynaklarının kilit öneme sahip olduğunu gösterdi. Türkiye’de hidroelektrik üretiminin yoğun olduğu doğu illeri son beş yıl içinde iki kuraklıktan etkilenirken, rüzgar ve güneş bunu telafi etti. 2021 ve 2022 yıllarında, Türkiye’de hidroelektrik dışı yenilenebilir elektrik üretimi hidroelektriği geçti. Fosil yakıtlara bağımlılığın sonlanması için hidro harici yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi artarak bu durum istisna değil olağan hale gelmelidir. Türkiye’nin elektrik dönüşümünü gerçekleştirebilmek için güneşli güney illerini daha verimli kullanması gerekiyor. Güney illerindeki güneş potansiyeli, yenilenebilir enerjideki istikrarlı artışta önemli rol oynayacak” diyor.
■ Türkiye, temiz enerji hedeflerine güney illerinde kullanılmayan güneş potansiyeli ile ulaşabilir
Güney illerinde kullanılmayan güneş potansiyeli temiz enerji hedeflerine ulaşmayı zorlaştırıyor. Türkiye son beş yılda rüzgar ve güneş enerjisi alanında kayda değer bir ilerleme gösterdi. Ancak, potansiyel ve gerçekleşen güneş enerjisi üretimi arasında bir uyuşmazlık söz konusu. 2022’de güneş enerjisi üretiminin yarısından fazlasını yalnızca on il gerçekleştirirken, Konya tek başına yüzde 21’ini üretti. Aynı zamanda Antalya ve Van gibi yüksek potansiyelli illerin payları sırasıyla yalnızca yüzde 3 ve yüzde 2. Türkiye’nin yılda 3-4 GW ilave güneş enerjisi kapasitesi hedefi ne ulaşması için, yeterince kullanılmayan güney ve güneydoğu illerinde güneş enerjisine yönelmesi gerekiyor.
Kibar Grubu, tüm paydaşlarını sürdürülebilirlik yolculuğuna dahil ediyor
Kibar Holding, 2025 Sürdürülebilirlik Stratejisi kapsamında yenilikçi projeleri devreye almaya devam ediyor.
K-STAR adı verilen program kapsamında Grubun, dünyanın farklı bölgelerindeki 5 bini aşkın paydaştan oluşan geniş ekosistemi, sürdürülebilirlikte de iş ortağı olacak. Programa göre tüm satın alma faaliyetleri sürdürülebilirlik ilkeleri ile uyumlu şekilde tek bir merkezden yönetilecek. Paydaşlar, kendilerine özel tasarlanan anketler sonucunda eğitim ve seminerlere tabi tutulacak.
Program ile Kibar Holding’in 100’ü aşkın ülkedeki büyük ölçekli iş ortakları ve KOBİ ağına; sektör, coğrafya ve endüstri perspektifl erinde yeteneklerini ve konumlarını değerlendirecekleri sürdürülebilirlik anketleri tasarlanacak. Toplanacak verilerle sürdürülebilirlik yolculuğunda onları desteklemek için gereken eylem planları ve hedefleri içeren aşamalı programlar geliştirilecek. Grup satın alma karar kriterleri ve süreçlerinin sürdürülebilirlik beklentileri ile paralel şekilde gözden geçirilerek, gerekli noktalarda değişiklikler yapılması sağlanacak.
Sürdürülebilirlik alanındaki küresel dönüşümü, iş dünyasının girişimleriyle aşılması gereken bir eşik noktası olarak değerlendirdiklerini belirten Kibar Holding Satın Almalardan Sorumlu Başkan Yardımcısı Gonca Batur, “Türkiye’nin önde gelen sanayi kuruluşlarından biri olarak Grubumuzun sürdürülebilirlik stratejileri çerçevesinde müşterilerimize ve kurumlara karşı sorumlulukların desteklenmesi, belirlenecek kriterlere göre satın alma politika ve uygulamalarının gözden geçirilmesini hedefl edik. Bu açıdan, başlatmaktan gurur duyduğumuz K-STAR Kibar Grubu Tedarikçi Sürdürülebilirlik Programı ile KOBİ’lerden dünya devi şirketlere kadar 5 bini aşkın tedarikçimizin ekosistemini değerlendirerek, yönlendirerek ve izleyerek sürdürülebilir satın alma yapısını garantileyecek tedarikçi portföyünün oluşturulmasını hedefliyoruz” dedi.