Yatırımda Ankara mı, Çankırı mı avantajlı?

Sanayinin taşınması ilk kez 1999 depremi sonrasında gündeme geldi. Taşınma teşvik edilecekti. Toplantılar, tartışmalar yapıldı. Deprem bölgesine yakın illerden Bolu’da, Çankırı’da yatırım yerleri arandı. Sonuçta lojistik galip geldi. Sanayici deprem korkusuna rağmen hem tedarik açısından hem pazara ulaşım açısından limanlar, demiryolları ve havalimanlarına yakınlığı tercih etti. Büyük bir taşınma olmadı.

Bugün taşınma konusu yine gündemde. İstanbul ve yakın çevresinden uzaklaşmak için çeşitli alternatif alanlar konuşuluyor. Hatta taşınanlar da var. Bu süreci desteklemek için son teşvik rejiminde sanayicilere büyük şehirlerdeki atıl makinelerini Anadolu şehirlerine taşımaları ve ikinci el makine kullanmalarına rağmen istihdam desteklerinden yararlanmaları gibi bir teşvik de tanındı.

Bahsedilen istihdam destekleri azımsanmayacak düzeyde. Sosyo ekonomik gelişmişlik düzeyi en geride olan şehirlerde 12 yıl boyunca yatırımcılara çalışanlarının sigorta işveren paylarını ödeme taahhüdü veriliyor. Ayrıca 10 yıl boyunca, çalışanlarının sigorta primi çalışan paylarını da kamu ödüyor.

Taşınma ile amaç hem tersine göçü hızlandırmak hem de yerelde kalkınmayı güçlendirmek. Bu başarıldığında topyekûn kalkınma da gerçekleştirilmiş olacak. Peki, mevcut teşvik sistemi taşınma için ne kadar cazip?

5. bölgedeki Çankırı'ya yatırım yapar mısınız? Örneğin birinci bölgede yer alan Ankara yerine, hemen yanı başında beşinci bölge olarak yer alan Çankırı’ya yatırım yapar mısınız?

Bir karşılaştıralım: 

▶ Gümrük Vergisi Muafiyeti: Her ikisi için de aynı oranda var. 

▶ DV istisnası: Her ikisi için de aynı oranda var. 

▶ Vergi indirimi: Her iki il için de aynı koşullar geçerli. Yatırıma Katkı Oranı yüzde 20. Kurumlar Vergisi yüzde 60 indirimli. Yatırıma katkı tutarı (20 milyon TL tutarında yatırım için) 4 milyon TL 

▶ Faiz Veya Kâr Payı Desteği: Ankara’da ‘Hedef Yatırımlar’ kapsamında böyle bir destek yok. Buna karşın Çankırı’da bu destek uygulanıyor. TL kredilerde TCMB repo faiz oranının yüzde 25’ine tekabül eden puan (azami 12,5 puan), döviz kredilerinde 1 puan. Azami Destek Tutarı: Yatırım tutarının yüzde 10’u olarak (20 milyon TL için 2 milyon TL) toplamda 12 milyon TL’yi geçemeyecek. (Karar Madde 10 (3) ve Madde 15 uyarınca belirli enerji yatırımları hariç.)

▶ Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: Ankara’da oran yüzde 50, süre 1 yıl. (OSB/endüstri bölgesinde ise 2. bölge şartlarında; yani süre yine 1 yıl olur. EK-5 ilçesiyle birlikte ise 3. bölge şartlarında süre 2 yıla çıkar. Çankırı’da süre 8 yıl. OSB ya da Endüstri Bölgesinde ise 6. Bölge şartlarında yani süre 12 yıla çıkar.) 

▶ Sigorta Primi İşçi Hissesi desteği: Her iki il de bu teşvikten yararlanamaz. Sadece 6. bölgede yer alan iller yararlanır. 

▶ Yatırım Yeri Tahsisi: Ankara’da mümkün. Karar Madde 21’deki şartlar dâhilinde. Çankırı için de aynı şartlar geçerli.--- Sonuç: 20 milyon TL’lik bir Hedef Yatırım için, Faiz veya Kâr Payı Desteği teşvikinden sadece Çankırı’nın yararlanabiliyor olması, Çankırı’ya yapılacak yatırımlara önemli bir finansman avantajı sağlıyor. İkinci olarak Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği’nden Çankırı’daki yatırımlar (Özellikle OSB’de ise) çok daha uzun süre (12 yıl) yararlanıyor.

Bu iki avantaj nedeniyle özellikle emek yoğun yatırımların Çankırı ve gelişmişlik sıralaması açısından benzer konumdaki illeri tercih edebileceklerine dikkat çekiliyor. Umalım ki bu beklenti gerçekleşsin. Çünkü şu anda bile yani bu yeni teşviklere rağmen tekstilcilerin Mısır’a gidişi devam ediyor.