Çin’den ilk misilleme ABD’nin çip sektörüne
Küresel çip sektörü süper güçler arası ticaret gerilimlerinin odak noktası olmaya devam ediyor. ABD, Hollanda ve Japonya’nın Çin’e yönelik çip kısıtlamalarının ardından Çin de ilk kez ABD’li bir çip üreticisi olan Micron’dan yapılacak alımlara ‘ulusal güvenlik’ endişesiyle kısıtlama getirdi.
HİLAL SARI
ABD ve Batılı müttefiklerinin Çinli şirketlere yönelik bir çok yaptırımının ardından Çin de ilk kez ABD’li bir şirketten ‘güvenlik endişeleri’ nedeniyle alım yapılmasını yasakladı. ABD’nin en büyük çip üreticisi Micron, Çin Siberuzay İdaresi’nin ağ güvenliği denetiminden geçemedi ve Micron’un Çin’in en önemli sektörlerine hafıza çipleri satışı yapması yasaklandı. Çip üretiminde karşılıklı bağımlılıklar süper güçler arası ticaret gerilimlerinin en önemli odak noktalarından biri olmaya devam ediyor. Ayrıca Pekin’in kararının G7 ülkelerinin Hiroshima’da gerçekleşen ve “Çin’den kopmuyoruz, bağımlılığı azaltıyoruz” vurgusu yaptıkları zirvenin son gününde açıklanması da kararın bir misilleme olarak değerlendirilmesine yol açıyor.
ABD, Hollanda ve Japonya da Çin’e yönelik kısıtlamalar getirmişti
Daha önce ABD Çinli şirketlerin gelişmiş çipleri ve çip üretim ekipmanlarını ABD’den tedarik edememesi için bazı ihracat kısıtlamaları getirmiş, Çin bu kısıtlamalara şiddetle karşı çıkmıştı. Yasa ABD vatandaşlarının Çin’deki tesislerde çalışarak çip üretimini desteklemesini de kısıtlar nitelikteydi. Ardından Hollanda ve Japonya da bu kısıtlamalara katılarak çip savaşında ABD’den yana saf tutmuştu. Hatta Japonya geçtiğimiz günlerde yeni nesil hafıza çiplerini ülkede üretmesi için Micron’a 1,5 milyar dolar değerinde finansal destek sağlanacağını duyurdu. Çin Dışişleri Bakanlığı ise çip sektöründe açıklanan tek taraflı kısıtlamalara şiddetle karşı çıkmış “Küresel tedarik zincirlerini bilerek istikrarsızlaştırmak amacıyla ekonomi, ticaret ve teknoloji konularını silah olarak kullanmak hem başka ülkelere hem de yaptırım uygulayan ülkenin kendisine zarar verir” demişti. ABD Ticaret Bakanlığı da Pekin’in yeni kararına “şiddetle karşı çıkıyor” ve kararın gerçek bir temele dayanmadığını öne sürüyor. Bakanlık açıklamasında “Çin’in bu adımı ve son dönemde Amerikan şirketleri hedef alan baskınlar ve uygulamaları piyasasını dünyaya açtığı ve şeffaf bir mevzuat çerçevesi izleyeceği söylemiyle çelişkili” ifadelerini kullandı. Çin ise devlet medyasındaki uzmanları aracılığıyla “Micron’un münferit bir durum olduğu ve bunun ülkenin açılma politikasını etkilemeyeceği mesajını veriyor.
■ Micron’un 2022 gelirinin %16’sı Çin’den gelmişti
Bu savaştan en çok kaybeden ise Micron olacak gibi duruyor. Refinitiv Eikon ve şirketin resmi verilerine göre 2022 yılında 30,8 milyar dolar olan toplam gelirin yüzde 16’sı Çin’den gelmişti. Pekin’in kararının ardından Micron’un hisseleri pazartesi açılış öncesi yüzde 5, düşerken, Micron’un Çinli ve Güney Koreli rakiplerinin hisselerinde yükselişler görüldü. Çünkü yatırımcı Çin’in açılan boşluğu başka kaynaklardan doldurmak zorunda olacağını yakından izliyor. Şirketten pazar günü yapılan açıklamada “Denetçi otoritenin değerlendirmesinin kendilerine ulaştığı ve Çinli otoritelerle görüşmelere devam edecekleri” bildirildi. Çin’de ilk fabrikasını 2007 yılında açan Micron’un ülke genelinde 3.000 çalışanı var. Şangay’daki merkezde çip tasarımı yapılıyordu. New York Times’da yer alan habere göre ABD’nin “Çin bağımlılığını azalat” çağrısına en çok kulak veren çip üreticisi de Micron. Ocak 2022’de şirket Şangay’daki çip tasarım operasyonları durduruldu ve şirket çalışan sayısını azaltmaya başladı. ABD’nin diğer çip üreticilerinde gelirlerin çok daha büyük bir kısmı Çin’den geliyor (Bkz. grafik) Çin’in bu şirketlere karşı bir adım atması durumunda ABD’li çip üreticilerin kayıpları daha da artabilir.
ABD, Güney Koreli üreticilere “Micron’u yasaklarsa çip satma” demişti
Biden hükümeti Nisan 2023’te Güney Koreli çip üreticileri Samsung ve SK Hynix’e “Çin Micron’u yasaklarsa oluşacak boşluğu doldurmamaları ve Çin’e satış yapmamaları” için çağrı yapmıştı. Beyaz Saray ve Güney Kore hükümetinden kaynaklara dayandırılan haberlerde ABD hükümetinin talebi Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’un nisan sonunda Washington ziyareti öncesinde yaptığını aktarmıştı. Micron’a getirilen yasak Samsung ve SK Hynix hisselerinde de yükselişler getirdi.
Güney Kore’nin Çin’le ticareti ABD, Japonya ve Avrupa’dan fazla
Çin’in devlete ait yayın kuruluşu Global Times’da yer alan bir analizde, ABD’nin bölgedeki müttefiki Güney Kore’nin Çin’le ekonomik bağlarını azaltma çağrılarının en çok Güney Kore’ye zarar vereceği vurgusu yapılıyor. Makalede iki ülkenin 2021 ve 2022’deki ikili ticaretinin 360 milyar doları geçtiği, bunun Güney Kore’nin ABD, Japonya ve Avrupa ile ticaretinden de fazla olduğu vurgusu yapılıyor.