Pamukçukta tehlikeli dönüşüm: İlaç direnci hızla artıyor
Daha önce ilaçlarla kısa sürede kontrol altına alınabilen pamukçuk enfeksiyonu, artık hızla antibiyotiklere karşı direnç geliştiriyor.
Dünyada en yaygın enfeksiyonlardan biri olan pamukçuk (thrush), Candida albicans adlı maya mantarı tarafından oluşturuluyor. Normalde antifungal ilaçlarla kolayca tedavi edilebilen bu enfeksiyon, giderek artan bir ilaç direnci nedeniyle küresel bir krize dönüşmeye başladı.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre, Candida kan örneklerinin yaklaşık yüzde 7’si, ilk basamak tedavi olarak kullanılan flukonazole artık yanıt vermiyor. Bu da hem basit vakalarda hem de bağışıklığı zayıf kişilerde görülen ciddi Candida enfeksiyonlarında tedavi seçeneklerini tehlikeli biçimde azaltıyor.
Dünya genelinde vaka sayısı artıyor
Nefes'ten Merve Arkan'ın haberine göre, tekrarlayan pamukçuk vakaları dünya genelinde 138 milyon kadını etkiliyor. Bu sayının 2030’a kadar 158 milyona çıkması bekleniyor.
2000’li yılların başında antifungal direnç oldukça nadirdi. Ancak son yıllarda tablo hızla değişti. Örneğin 2024’te Mısır’da yapılan bir çalışmada, Candida albicans örneklerinin yüzde 26’sının flukonazole dirençli olduğu bulundu.
Araştırmalar mantarın direnç geliştirebilmek için çeşitli mekanizmalar kullandığını gösteriyor. Direncin en temel nedeni, mantarın hayatta kalmak için hızla uyum sağlayabilmesi.
Yanlış ve aşırı antifungal ilaç kullanımı, tarımda kullanılan kimyasallar ve etkili antifungal ilaç sayısının azlığı, sorunu büyüten etkenler arasında. Ayrıca artan sıcaklıklar ve çevresel stres, özellikle çok ilaca dirençli ve ölümcül olabilen Candida auris gibi türlerin yayılmasını kolaylaştırıyor.
Uzmanlara göre çoğu Candida enfeksiyonu hâlâ tedavi edilebilir durumda ancak dirençli türlerin artışı, gelecekte çok daha ciddi bir halk sağlığı sorunu oluşturabilir.
