Ceyhan Saldanlı: Karbon ayak izini küçülten düşük vergi ödesin

Mehmet KARA

Aydem Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Saldanlı, dünyada ve Türkiye’de enerji sektörünü etkileyen konu başlıkları arasında iklim değişikliğinin ilk sırada yer aldığını hatırlattı. Saldanlı, Enerji Günlüğü’nün sorularını cevapladı:

● Küresel ısınmaya karşı ne yapmalı?

Bugüne kadar yaptıklarımızdan farklı şeyler yapmalıyız. Hani Mevlana diyor ya “dün dünde kaldı cancağızım, bugün yeni bir gün, yeni bir şeyler söylemek lazım” diye, söylemek yetmez, yapmak lazım.

● Ne tür yeni şeyler?

Benim bazı önerilerim var. İklim değişikliğini karbon emisyonunu insanların hayatına taşımak, birebir insana dokunmak lazım. Şimdi hedef şu olacak diyorsunuz ama insanlarda yeterli gayret yok. Onlara önerdiğimiz tek şey yenilenebilir enerji kullanmaları, daha fazla fatura ödemeleri... Oysa insanlar işin burasında değiller, onlara cazip gelmiyor. Bence şöyle yapmak lazım. Her insanın bir karnesi olmalı, bir notu olmalı. İşyerine neyle gidiyor? Bisikletle mi motorlu tekerlekli araçla mı? Yılda ne kadar uçak kullanıyor? Isınmak için hangi yakıtı kullanıyor? Ne kadar elbise satın alıyor? Ve yaşantısı nasıl?

Bir nevi karbon ayak izi karnesi...

Evet, her insan için bir sürdürülebilirlik karnesi. Bunun insan bazına indirilmesi lazım. Ve bu karneye göre insanlara aldıkları mal ve hizmetlerde buna göre indirim yapılması lazım. Örneğin restorana gidildiğinde bir kredi kartı ile yüzde 10, yüzde 20 indirim yapabiliyorlar. Niçin karbon ayak izine göre indirim yapılamıyor? Çünkü insanların ne yaptığı belli değil. Karbon ayak izleri tek tek belirlenmiş değil, bu hedefleri insan seviyesine indirmek lazım. Ve insanlar hayatlarını kolaylaştırmak için, kazanç elde etmek için her sene notlarını yükseltmeleri lazım...

● Bir restoran bana neden indirim yapsın?

Müşteri kazanmak için. İndirim yaparsa daha çok müşteri gelecek. Hatta zamanla öyle hale gelecek ki bu trende uyum sağlamayan, bu kampanyaya katılmayan işyerleri müşteri bulmakta zorlanacak. İnsanlar o tür işyerlerini boykot da edebilecekler. Şimdi bazı finans kuruluşları şirketlere kredi vermek için karbon ayak izleriyle ilgili notlarına bakıyor. İşte mesele bunu insan bazına indirmek ve bireysel kredilere de yansıtmak.

● Kamuya düşecek rol var mı?

Devletler vergilerde indirim yapmalılar. Bu gönüllü bir birlikteliktir, insanlar gayret etmeli, kurum kuruluşlar ve devletler özendirmeli. Bütün insanların, bütün ülkelerin, bütün şirketlerin mümkün olan en fazla oranda katılımıyla katılacakları bir kampanya ancak sonuç verebilir. Bu yeni formüle ettiğim bir öneri. Bunun ilan edilmesi, gönüllü birliktelikler sağlanması ve ülkeler arasında işbirliğine gidilmesi gerekiyor. Yoksa romantik bir özlem olmaktan öteye geçemez.

● Yenilenebilir enerji yatırımları ne durumda?

Türkiye yenilenebilir enerji yatırımlarında önemli yerlere geldi. Hidroelektrikte, güneşte belli bir seviyede ve bu eğilim, bu arzu, istek devam ediyor. Devletimiz de bunu destekliyor. Şu anda Türkiye olarak çok fena bir yerde değiliz.

● Bu daha ne kadar böyle devam edebilir?

Yenilenebilir enerjinin daha da güçlendirilmesi lazım. Tabii rüzgâra, suya, güneşe dayalı santrallerden elektrik ürettiğinizde fiziksel değişimler olsa da kimyasal değişiklik yaşanmıyor, bir atık bırakmıyor. Ama bu avantajının yanında depo edilemiyor, her zaman emre amade değil.

Evet, son dönemin önemli gündem maddelerinden...

● Bunu biraz açar mısınız?

Rüzgâr varsa elektrik var, esmiyorsa yok. Güneş olduğu sürece elektrik var, onun dışında ne yapacağız? Halbuki sistemin ve insanların her zaman elektriğe ihtiyaçları var. Yenilenebilir enerji santrallerinin emre amadeliğini, üretim sürelerini artırabilmek için kaynak çeşitliliğine gitmek faydalı bir yöntem. Bu açıdan hibrit santraller gündeme geldi. Rüzgâr yılda 3000 saat esiyorsa, yanına güneşi koyduğunuzda 1500-2000 saat de onu ekliyorsunuz, 4500-5000 saati buluyor. Yanına bir yenilenebilir kaynak daha, örneğin su koyduğunuz zaman baz santrale doğru yaklaşıyorsunuz.

● Hibrit yatırımlarında mevzuat eksiği kaldı mı?

Mevzuat kısmı büyük ölçüde tamam. Uygulamada bazı sorunlar yaşanabiliyor ama bunların zaman içerisinde giderileceğini düşünüyorum. Örneğin işletmedeki bir rüzgâr santraline, mevcut bağlantı gücünü aşmamak üzere güneş için de bağlantı görüşü istenince, sanki yeni bir santralmiş gibi bakılabiliyor. Oysa ilave kaynak ile siz mevcut bağlantıyı, daha çok saat, yani daha uzun süre beslemiş oluyorsunuz.

"Elektrik dağıtımını da halka açmaya hazırlanıyor"

Geçtiğimiz dönemde yenilenebilir enerji üretimi portföyünü halka açan Aydem Enerji, şimdi elektrik dağıtım ve perakende şirketlerinin hisselerini de Borsa İstanbul’a getirmeyi hedefliyor. YK Başkanı Ceyhan Saldanlı, "Şartların elverdiği bir zaman diliminde, onları da gündeme getireceğiz. Enerji yönetimi de elektrik dağıtımının halka arzını teşvik ediyor. Türkiye’de halkın sermayeye katılımı kıymetli, kurumsal yönetimi destekleyici ve sermayenin tabana yayılımını sağlayan bir şey olduğu için biz de şirket olarak destekliyoruz" ifadelerini kullandı.

1000 MW'lik yeni yatırım yapacak

Aydem Enerji’nin hibrit elektrik üretim yatırımlarıyla ilgili hazırlıklarına da değinen Ceyhan Saldanlı şöyle dedi: “Gerek finansal kaynaklarımız, gerekse projelerimiz hazır. Önümüzdeki dönemde aşağı yukarı 1000 MW’ye yakın yeni yatırım hedefliyoruz. Bunların dörtte 3'ü hibrit yatırımlar kapsamında, bir kısmı da yeni yatırımlar ve kapasite genişleme şeklinde olacak. İzinler kesinleştikten sonra bunların dağılımı değişebilir.”

"Borç yapılandırması geçmişte kaldı"

Ceyhan Saldanlı, yakın geçmişte borç yapılandırmasına giden Aydem Enerji'nin finansal borçlarla ilgili durumuna ilişkin soru üzerine “Dün dündü, geride kaldı. Geçtik o günleri, şimdi yeni yatırımlar peşindeyiz. Yeniden ülkemize faydalı yatırımlar yapma çabası içindeyiz. Dolayısıyla dörtnala gidiyoruz. Borç yapılandırması tarihte kaldı” diye konuştu.

"Enerjide patent sayısı ve Ar-Ge yatırımları artıyor"

Ceyhan Saldanlı, Türkiye’nin enerji teknolojileri geliştirme ve ekipman üretimi konusunda yeterli olmasa da belli bir yol kat ettiğini ifade etti. Saldanlı, “Eskiden çok kötüydü. Şimdi çok iyi değil ama ilerleme var. Know-how sayılarında, patent sayılarında, yapılan Ar-Ge harcamalarında eskiye göre çok ciddi artışlar var. Bu sevindirici bir şey. Peki yeterli mi? Bu konuda yapılan hiç bir şey asla yeterli olmayacaktır. Her zaman yenisine ihtiyaç var” dedi.