“İran, uranyum zenginleştirmeye yer altında devam ediyor”
IAEA İran’ın, İran'ın yer altında uranyum zenginleştirmeye başladığını açıkladı.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Natanz tesisinde gelişmiş IR-4 santrifüjler dizisi üzerinde uranyumu zenginleştirmeye başladığını duyurdu.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) şartları, Natanz zenginleştirme tesisinde yeraltına yerleştirilebilecek IR-4 santrifüjlerinin dörtte biri kadar verimli olan eski IR-1 santrifüjleri olmasını öngörüyor. Ancak Tahran, geçtiğimiz yılın temmuz ayında bir yer üstü santrifüj atölyesini tahrip eden bir sabotajın ardından gelişmiş santrifüjleri yeraltına kaydırmayı seçti.
Yeraltı tesisi, yer üstü tesislerinden çok daha güvenli ve İsrail'in defalarca tehdit ettiği ve ABD eski başkanı Donald Trump'ın da bir seçenek olarak değerlendirdiği hava saldırılarına karşı daha dayanıklı.
İran Meclisi, kasım ayında ABD'ye 2018'de tek taraflı olarak bıraktığı anlaşmaya geri dönmesi için baskı yapmak amacıyla, ülkenin JCPOA'ya olan taahhütlerinde kademeli olarak azaltmaya başlamasını zorunlu kılan bir yasayı kabul etti. Söz konusu yasa, uranyumun rafine edilmesinin ve depolanan rafine uranyum hacmine getirilen kısıtlamaları haffiletmenin yanı sıra IAEA müfettişlerinin sürpriz denetimler başlatma imkanını da kısıtlıyor. Ocak ayında, İran Atom Enerjisi Örgütü, JCPOA kapsamında izin verilen yüzde 3,67'nin çok üzerinde, ancak kullanılabilir bir nükleer bomba yapmak için gereken kabaca yüzde 90 saflığa yakın olmayan maksimum yüzde 20 U-235 uranyum saflığına eriştiğini açıklamıştı.
İran, ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Avrupa Birliği, Rusya ve Çin arasında imzalanan anlaşma, İran'ın nükleer silah programından vazgeçtiğini ve uranyum üretimine birkaç küçük elektrik santrali ve ülkenin gelişmiş tıbbi araçlara sahip hastaneler için limitli bir şekilde devam etmesini öngörüyordu. Buna karşılık, ülkeye yönelik ekonomik yaptırımlar kaldırılmıştı.
ABD, İran'ın anlaşmayı gizlice ihlal ettiğini ve sert ekonomik yaptırımlar uyguladığını iddia ederek Mayıs 2018'de anlaşmadan ayrıldı. Bununla birlikte, diğer ülkelerin hiçbiri ABD'nin değerlendirmesine katılmadı ve ABD'nin İran ile ticareti ve işlemleri kısıtlama baskısına boyun eğmeye devam etmesine rağmen anlaşmada kalmaya çalıştı.
ABD Başkanı Joe Biden göreve gelmeden önce, anlaşmaya geri dönme isteğini belirtti, ancak ocak ayında göreve başlamasından bu yana farklı bir yaklaşım sergileyerek, ilk adımı İran'dan beklediğini açıkladı. Tahran, anlaşmayı İran yanlış yapmadan bırakan taraf olduğu için ABD'nin önce anlaşmaya geri dönmesi konusunda ısrarcı.