Faizler ihtiyaçta 10, ticaride 5 puan arttı

ŞEBNEM TURHAN

Piyasalarda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanması süreciyle başlayan sarsıntıya karşı Merkez Bankası’nın aldığı önlemler ihtiyaç ve ticari kredi faizlerinin de yönünü yukarıya çevirdi. Döviz kurlarında artışı engellemek ve likidite fazlasını çekmek için devreye giren Merkez Bankası politika faizini yükseltmese de TL maliyetini artırınca iki haftada ihtiyaç kredi faizinde 10 puana varan artışlar yaşandı. Faiz artışları kredi büyümesinin de sert yavaşlaması sonucunu doğurdu.

Merkez Bankası hemen devreye girdi

19 Mart’ta İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla döviz kurları sert yükseldi piyasadaki TL likidite fazlası ise hızla arttı. Merkez Bankası’nın paylaştığı bilgilere göre opsiyonların ima ettiği kur oynaklığı 18 Mart’ta 9.18 iken 19-21 Mart arasında 24,36, 7 Nisan itibariyle ise 20,02 oldu. Dolar/TL 18 Mart’ta 36.68 seviyesinde iken 19-21 Mart arası 37.94 seviyesinde, 7 Nisan’da ise 38 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye’nin 5 yıllık iflas risk primi CDS’i 18 Mart’taki 256.16 baz puandan 19-21 Mart arasında 327.31 baz puana, 7 Nisan’da ise 363.27 baz puana çıktı. Net fonlama verilerine göre likidite fazlası 18 Mart’ta 1.17 trilyon lira seviyesindeydi, 19 Mart’ta 991.3 milyar lira oldu, ardından alınan önlemlerle 24 Mart itibariyle 234.3 milyar dolara kadar geriledi. Merkez Bankası adımlarıyla 7 Nisan itibariyle ise likidite fazlası kalmadı ve 54.6 milyar lira likidite açığı oluştu. TL ve döviz likidite yönetimi kapsamında Merkez Bankası’nın hamleleriyle sistemdeki likidite fazlası çekilirken TL maliyeti arttı ve bu da kredi ile mevduat faizlerini yükseltti. Merkez Bankası verilerine göre 19 Mart sarsıntısı yaşanmadan önce 14 Mart ile biten haftada yüzde 62,73 olan ihtiyaç kredi faizi 21 Mart haftasının sonunda yüzde 63,74’e çıktı, 28 Mart ile biten haftada ise yüzde 72,45’e fırladı. İhtiyaç kredi faizinde neredeyse iki hafta içinde 10 puana yakın artış gerçekleşti. Merkez Bankası’nın ihtiyaç kredi faizi ortalama akım verilerinde en son bu oranlar bu yılbaşında gözlenmişti.

Faizde 1 haftada 50 baz puan artış

EKONOMİ’nin takip ettiği bir yerli özel bankanın faiz oranlarındaki değişim son sarsıntının etkilerini ortaya koyuyor. Geçen yıl kasım başında aylık yüzde 5,49 olan ihtiyaç kredi faizi 18 Kasım’da yüzde 5,39’a geriledi. 20 Ocak 2025’e kadar Merkez’in bir politika faiz indirimine rağmen değişmedi. 24 Ocak’ta politika faizinde bir indirim daha olmasıyla 27 Ocak’ta faiz 40 baz puanlık düşüşle yüzde 4,99’a geriledi. 10 Şubat’ta faiz oranı yüzde 4,89’a, 17 Şubat’ta yüzde 4,79’a, 24 Şubat’ta ise yüzde 4,69’a kadar indi. Mart başında yeniden yüzde 4,89’a çıkarılan ihtiyaç kredi faizi 10 Mart itibariyle yüzde 4,69’a çekildi. 19 Mart sarsıntısının ardından 24 Mart haftası 50 baz puan birden artan faiz yüzde 5,19’a çıktı, bu haftaya ise yüzde 4,99’dan girildi.

19 Mart sonrası sert yükseliş yaşayan ihtiyaç kredi faiz oranı tüketici kredileri büyümesinde de sert yavaşlamaya neden oldu. Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış verilere göre 14 Mart ile biten haftada yüzde 41,23 olan ihtiyaç kredi büyümesi, 21 Mart haftasında yüzde 40,97’ye indi, 28 Mart yani faizlerin de artırıldığı hafta büyüme yüzde 33,96’ya sert geriledi.

■ Ticari kredi yıllıklandırılmış büyüme yüzde 30’un altına indi

Merkez Bankası verileri TL cinsi ticari kredi faizinin de 19 Mart sonrası 5 puana varan artış yaşadığını ortaya koydu. Verilere göre 14 Mart ile biten haftada tüzel kişi kredili mevduat hesabı ve kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi faiz oranı %50,32 seviyesinde bulunuyordu. 21 Mart ile biten haftada faiz oranı %51,27’ye yükselirken, 28 Mart ile biten hafta itibariyle %54,74’e çıktı. Hem yükselen faiz oranı hem de bankalara yönelik ticari kredilerde aylık büyüme sınırlarının etkisiyle TL cinsi ticari kredi büyümesi de geriledi. Merkez Bankası verilerine göre 14 Mart ile biten haftada %34,42 seviyesinde olan 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyüme oranı 21 Mart’ta %33,09’a düştü, 28 Mart ile biten haftada ise %29,75’e kadar çekildi. Toplam 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi de 14 Mart’taki %34,54 seviyesinden 21 Mart’ta önce %33,65’e indi, 28 Mart ile biten haftada ise % 30,67’ye kadar geriledi.

Trump’ın gümrük vergisi, temiz enerji dönüşümünü durduramazSürdürülebilir Ekonomi

Piyasalar dibi mi gördü, yoksa kısa vadeli tepki mi?Ekonomi