Hurda teşviki, ‘finansman’a ulaşım engelini aşamıyor
20 yaş ve üzeri hurdaya ayrılan ticari gemilerin yerine teşvikli olarak yeni gemi inşa edilebilmesine yönelik yönetmelikte, üst limit iki katına çıkarılarak 50 bin grostona yükseltildi. EKONOMİ’ye konuşan yerli armatörler, finansman desteği olmadan mevcut teşvikin de filoyu yenilemek için yeterli olmayacağı görüşünde.
AYSEL YÜCEL / İSTANBUL
Yerel seçimlere sayılı günler kala, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Türk Bayraklı Gemilerin Hurda Teşviki Kapsamında Yenilenmesine Yönelik Yönetmelik’in kapsamı genişletti. Resmi Gazete’nin 23 Mart günlü sayısında yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle, 20 yaş ve üzeri hurdaya ayrılan ticari gemilerin yerine teşvikli olarak yeni gemi inşa edilebilmesi kapsamı 25 bin grostona kadar gemilerin teşvikli inşasında üst limit değiştirilerek, 50 bin grostona kadar gemilerin inşa edilebilmesi sağlandı. Hurdaya ayrılabilecek gemilerin ağırlık sınırı da 5 bin grostondan 50 bin grostona yükseltildi. Ancak düzenleme de armatörün beklentisini karşılayamadı.
“Asıl ihtiyaç; uzun vadeli düşük maliyetli kredi”
Türk Armatörler Birliği (TAB) Başkanı Cihan Ergenç, teşvik kapsamına giren gemi tonajının artırılmasının olumlu olduğunu, ancak mutlaka armatöre kredi desteği de verilmesi gerektiğini söyledi. Ergenç, “Yüksek tonaj yüksek hurda geliri demektir. Dolayısıyla bir öncekine göre daha anlamlı bir teşvik olduğunu düşünüyoruz. Ancak kredi desteği mutlaka olmalı”dedi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, söz konusu değişiklikle Türkiye’nin gemi filosunun yaşını azaltarak gençleştirmeyi amaçladıklarını, teşvik kapsamına alınan gemi sayısının önemli miktarda artacağını ifade etti. Ancak yeni düzenleme sektörün ihtiyacını karşılayamadı. Konuyla ilgili EKONOMİ’ye konuşan Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği (KOSDER) Başkanı Hakan Çendik, “Beklentileri karşılamıyor. Türk koster filosu yaşlı ve yenilenmeye ihtiyacı var. Bu yeni düzenleme büyük tonajdakilere de imkan sağladı. Fakat büyük tonajdaki gemilerin yaş ortalaması zaten yüksek değil” açıklamasını yaptı. Teşvik verilecek gemi tonajını büyütmek yerine, finansman desteğinin verilmesi gerektiğini belirten Çendik, “Sektörün en önemli ihtiyacı uzun vadeli düşük faizli finansman desteği” diye konuştu.
KOSDER’in kurucu başkanlığını yapmış olan ve koster gemilerin yenilenmesi için uzun yıllardır mücadele veren Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) Başkan Yardımcısı Salih Zeki Çakır da yeni düzenlemeyle ilgili EKONOMİ’nin sorularını yanıtladı. Çakır, “Bu ve benzeri iyileştirmeler gemisini yenilemek isteyen armatörler için cezbedici olmuyor, çünkü çok sınırlı bir destek bu” dedi. Sektörün asıl ihtiyacının finansman desteği olduğunun altını çizen Çakır, şunları kaydetti: “Bizim asıl ihtiyacımız, düşük öz kaynak, uzun vade (2 yıl geri ödemesiz toplam 12 yıl), düşük maliyetli proje yatırım finansmanı sağlamak. Mevcut yerli yabancı bankacılık/finansman uygulamaları bunu karşılamaktan uzak. Özellikle koster gemi sahiplerimizin finansa erişebilirliği çok sınırlı. Bu sorunu aşmak için 2019 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile ortak bir oluşum yapmıştık ve büyük bir törenle imzalar atılmıştı. Bakanlık tarafı kendi sermaye payını da yatırmıştı. Bilahare genel seçimler sonrası ilgili bakanın değişmesi ve bizim sektörde böyle güçlü bir oluşuma kendi küçük /öngörüsüz habis çıkarlarına aykırı bulanların da engellemeleriyle maalesef sonuç alınamadı ve Koster Denizcilik AŞ. tasfiye edilmiş oldu.”
30 YAŞINI AŞMIŞ 200’DEN FAZLA GEMİ 10 YILDIR YENİLENEMİYOR
Türk denizcilik filosunda 30 yaşın üzerinde 200’den fazla gemi bulunuyor. Yaşlı Türk koster filosunun yenilenmesi uzun yıllardır sektörün gündeminde olan bir konu. Türk deniz ticaret filosu hurda desteği projesi için çıkarılan mevzuat 15 Nisan 2015’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, teşviki sektörde büyük umut yaratmıştı. Her yıl 20 gemiye kadar yenileme öngören projede toplamda en az 100 eski geminin yenilenmesi amaçlanıyordu. Ancak, finansman ayağı eksik kaldığı için henüz proje kapsamında tek gemi bile yenilenemedi. Ardından Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanan Hurdaya Ayrılan Türk Bayraklı Gemilerin Yerlerine Yeni Gemi İnşa Edilmesinin Teşvikine Dair Yönetmelik 28 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 20 yaşın üstündeki yaşlı gemisini yenilemek isteyen armatörlere teşvik verileceği açıklanmış ancak sektör yetkilileri, geminin maliyetinin yaklaşık yüzde 10’unu karşılayabilecek olan bu teşvikin, finansman ayağının yine boşta kaldığını dile getirmişti.