Tarım ürünü alım satımı aracı kurum üzerinden yapılacak

Hüseyin GÖKÇE- ANKARA

Tarımsal borsacılık faaliyetlerinde yeni dönem başlıyor. Aracılı sistem ile birlikte ticaret daha güvenli, hızlı ve etkin olacak. 2028 sonuna kadar gelir vergisi muafiyeti ve sıfır faizli kredi imkânı tanınırken, tarım piyasalarında fiyat belirsizliğinin azalması öngörülüyor.

Tarım ürünlerinin elektronik ortamda alım satımını düzenleyen piyasada Nisan ayından itibaren yeni bir dönem başlayacak. Hâlen Türkiye Ürün İhtisas Borsası AŞ. (TÜRİB) tarafından yürütülen elektronik ürün senedi satışı artık aracı kurum tarafından yürütülecek. Bu kapsamda İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri’nde bulunan 23 Ticaret Borsası tarafından 05 Ocak’ta Anadolu ÜPAK kuruldu. 19 Nisan 2024 tarihinde itibaren, “Aracılı Sistem”e geçilecek ve mudi/ müşteri kayıtları ile TÜRİB’e emir iletimi, ÜPAK’lar tarafından gerçekleştirilecek.

Tarım ürünleri piyasasında aracı kurum faaliyeti göstermek üzere kurulan Anadolu ÜPAK’ın Genel Müdürü Ali Cem Suca, tarım ürünleri piyasalarında yaşanan gelişmeleri EKONOMİ’ye değerlendirdi.

Anadolu ÜPAK Genel Müdürü Ali Cem Suca, bu sistemle birlikte tarım piyasalarında fiyat belirsizliğinin azalacağını belirtirken, sektörün finansman sorununun da çözüleceğinin altını çizdi.

Şirketlerin yatırım planları için gerekli olan finansman, tarım ürünleri yoluyla sağlanabileceğini söyleyen Suca, aynı şekilde tarım piyasalarının finansman sorunu çözülerek tarım piyasaları ve ülke ekonomisinin kalkınmasının sağlanacağını kaydetti.

Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nın elektronik ürün senetlerine dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin ticaretinin yürütülmesini sağlamak üzere borsacılık faaliyetinde bulunduğunu ifade eden Suca, bu alanda yatırımcı sayısının 2023 sonu itibarıyla 216 binin üzerine çıktığını aktardı.

Gerek yatırımcı sayısı gerekse işlem hacmi yönünden elektronik ürün senetlerinin finansal sistemde kalıcı bir yere sahip olduğunun görüldüğünü ifade eden Ali Cem Suca, ürün senetlerinin satışıyla hızlı nakit girişi sağlandığını vurguladı.

Sistem 19 Nisan’dan itibaren değişecek, SPK’dan uygunluk aranacak

Elektronik ürün senetlerinin alım satımında 19 Nisan’dan itibaren yeni bir dönemin başlayacağını ifade eden Suca, Ürün Piyasası Aracı Kurumları’nın (ÜPAK) vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin alım veya satım emirlerini müşterileri adına TÜRİB’e ileteceklerini anlattı.

Sermaye piyasası aracı kurumları ve bankaların 31 Aralık 2026’ya kadar bu piyasada aracı kurum olarak faaliyet gösteremeyeceğini kaydeden Suca, bu tarihten itibaren yetkinlik ve tecrübesi Ticaret Bakanlığı tarafından yeterli görülen aracı kurum ve bankaların da SPK’nın uygun görüşüyle ‘aracı’ olarak yetkilendirilebileceği bilgisini verdi.

“Sisteme giriş noktası olacak”

Aracılı sistem ile birlikte ticaretin daha güvenli, hızlı ve etkin olacağını ifade eden Ali Cem Suca, tarım piyasalarındaki risklerin azalacağını bildirdi. TÜRİB’de gerçekleşen işlemlere ait takas ve saklamayı da kendi bünyelerinde yapacaklarını belirten Suca, işlem yapmak isteyen tüm müşterilerin sisteme giriş noktasının Anadolu ÜPAK olacağını anlattı.

Sistemde, ticaret borsaları yanı sıra sermaye piyasası aracı kurumları ve bankaların da Anadolu ÜPAK’ın acentesi olarak görev yapacağını ve emirleri iletebileceği bilgisini veren Suca, piyasalarda derinliğin de sağlanacağını söyledi. Aracılı sistemin en önemli amaç ve hedeflerinden birinin, mevcut mudi/müşteri sayısının artırılması olduğunu belirten Suca, aynı zamanda piyasanın derinleşmesi ve daha likit hale gelmesi ile işlem hacminin de artırılmasının öngörüldüğünü paylaştı.

2028 sonuna kadar gelir vergisi istisnası, 9 ay sıfır faizli kredi

Sistemin başta çiftçiler olmak üzere tüm taraflara önemli faydalar sağladığının altını çizen Ali Cem Suca, ürünü lisanslı depoya getiren çiftçilere nakliye, analiz, kira, muhtelif vergi istisnaları sağlandığını bildirdi. Lisanslı depolarda stoklanan tarımsal ürünlerin alım/ satım işlemlerine ilişkin gelirlerin de 2028 yılı sonuna kadar gelir vergisi ve kurumlar vergisinden muaf olduğunu belirten Suca, ilgili işlemlerin damga vergisi ve KDV’den istisna edildiğini aktardı. Suca, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’nin, lisanslı depolar tarafından ihraç edilen ELÜS tutarının %75’ine kadar azami 9 ay vadeli olarak faizsiz kredi verilebildiğini vurguladı.

Aracılı sistemde hangi ürünler alınıp satılacak?

Arpa, Ayçiçeği Tohumu, Buğday, Çavdar, Çektik, Fasulye, Fındık, Kabuklu Antep Fıstığı, Mercimek, Mısır, Kuru Kayısı, Natural Nohut, Pamul, Soya Fasulyesi, Tritikale, Yulaf ve Zeytin.

Hangi borsalar ortak?

Türkiye’nin ilk ürün piyasası aracı kurumu olan Anadolu ÜPAK 23 Ticaret Borsası tarafından kuruldu. Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı Polatlı Ticaret Borsası Başkanı Yahya Toplu yürütecek. Şirkete; Aksaray, Eskişehir, Kayseri, Kırıkkale, Polatlı, Samsun, Sivas, Yozgat, Çankırı, Çorum, Düzce, Giresun, Kastamonu, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Tokat, Trabzon, Haymana ve Çubuk Ticaret Borsası ortak oldu.