ABD’nin ardından diğer ülkeler de Dünya Sağlık Örgütü’nden ayrılıyor

ABD Başkanı Donald Trump’ın, ikinci döneminin ilk gününde DSÖ’den çekilme kararnamesini imzalaması sonrasında, İtalya, Arjantin ve Macaristan gibi örgütün diğer bazı üyelerinin de üyelikten ayrılmayı değerlendirdikleri bildiriliyor.   

ABD’nin DSÖ’den çekilme gerekçeleri arasında, örgütün COVID-19 pandemisini ve diğer küresel sağlık krizlerini yönetememesi, acil ihtiyaç duyulan reformları hayata geçirememesi, bağımsız hareket edememesi ve bazı üye devletlerin siyasi etkisi altında kalması ile ABD’den alınan yüksek orantısız mali katkılar yer alıyor. 

DSÖ’nün en büyük bağışçısı olan ABD, 2024-2025 dönemi için örgütün 6,9 milyar dolarlık bütçesinin yüzde 22’sini tek başına finanse ediyordu. Çekilmenin, halihazırda mali zorluklarla boğuşan DSÖ’de büyük bir finansman açığı yaratması bekleniyor. 

Fransız haber ajansı Agence France-Presse (AFP) verilerine göre ABD’nin DSÖ’ye yaptığı katkı 958,5 milyon doları buluyor ve bunun büyük kısmı gönüllü bağışlardan oluşuyordu. 

DSÖ’den çıkış dalgası yayılıyor 

ABD’nin çekilme kararının ardından, diğer ülkeler de DSÖ üyeliklerini gözden geçirmeye başladı. İtalya Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini, ülkesinin DSÖ’den çekilmesini öngören bir yasa tasarısı sundu. Politico’ya verdiği demeçte Salvini, “İtalya, İtalyan vergi mükellefleri tarafından finanse edilen, ancak çokuluslu ilaç şirketleriyle yakın bağları olan bir uluslararası güç merkezine bağlı kalmamalıdır” ifadelerini kullandı.   

Bir diğer üye ülke olan Arjantin, ABD’nin kararından bir hafta sonra DSÖ’den çekileceğini duyurdu. Gerekçe olarak, DSÖ’nün siyasi etki altında kalması ve COVID-19 pandemisi yönetimi konusunda ciddi görüş ayrılıkları gösterildi. 
Macaristan hükümeti ise, DSÖ’den ayrılma kararını “göç dalgası” olarak tanımlayarak, bu sürecin devam edebileceğini belirtti.

Başbakanlık ofisi, “Dünyanın en güçlü ülkesi bir örgütten çekilmeye karar verirse, Macar hükümeti de bu adımı dikkatlice değerlendirmelidir” açıklamasını yaptı.   

İngiltere ve Rusya’da da tartışmalar sürüyor   

Rusya Başkanı Vladimir Putin’in partisinin eski Başkan Yardımcısı Pyotr Tolstoy, “DSÖ’nün Rusya’daki faaliyetlerini incelemenin zamanı geldi. Üyeliğimiz en azından askıya alınmalı, hatta tamamen ayrılmalıyız” açıklamasını yaptı. 

Birleşik Krallık Reform partisi lideri Nigel Farage tarafından kurulan Action on World Health (AWH) grubu, 'Bell Review’ isimli bir çalışma grubu başlattı. Eski DSÖ ve Birleşmiş Milletler çalışanları ve danışmanlarından oluşan 9 uzmanlı çalışma grubu, DSÖ'yü köklü bir şekilde reforme etmek veya değiştirmek için önerilerde bulunacak.

Gruba başkanlık eden Brownstone Enstitüsü'nde Kıdemli Bilim İnsanı ve eski DSÖ tıbbi memuru David Bell, “Ben ve meslektaşlarım, DSÖ'nün köklerinden uzaklaşmasından giderek daha fazla endişe duyuyoruz. DSÖ, ancak doğru reformlar ile temel halk sağlığı ilkelerine geri dönebilir ve itibarını kurtarabilir. Ya da halkların iradesini daha iyi yansıtan ve amaca daha uygun bir kuruluş onun yerini alır" ifadelerini kullandı. 

Türkiye DSÖ’ye yılda 1 milyar TL ödüyor   

DSÖ resmi web sitesinde yayımlanan bütçe rakamlarına göre, 2024-2025 yıllarını kapsayan dönem için, 2024 Aralık ayına kadar Türkiye, DSÖ’ye 1 milyar TL’nin üzerinde (28,6 milyon dolar) ödeme yaptı. Her sene üyelik katkı payına ek olarak gönüllü projeler kapsamında ödenen tutarlar karşılığında Türkiye’nin DSÖ üyeliğinden kazanımlarının kapsamının da mercek altında olduğu ifade ediliyor. 

Trump: Zelenskiy, anlaşmayı imzalamak üzere Beyaz Saray'a gelebilirDünya