1 Haziran 2022
Bu tarih Fed’in bilançosunu daraltmaya başladığı gün. Daha önce gerek QE olarak bilinen ve Fed bilançosunun büyümesi ile sonuçlanan varlık alımlarına gerekse QT olarak bilinen ve bilançonun daralması ile sonuçlanan varlıkların itfa sonrası piyasaya geri yatırılmaması mekanizmalarına çok değinmiş olsam da bir hatırlatma yerinde olabilir.Tıpkı bilanço büyümesinde olduğu gibi gibi daralma da 2 koldan ilerliyor. Bankalar ve banka dışı finansal kurumlar.
Bankalar üzerinden ilerlediğinde rezervlerin miktarı, banka dışı (ör. para piyasası fonları) üzerinden gittiğinde ise portföyün yapısı (ve durasyonu) değişiyor. Fed bilançosunda daralma başladığında Hazine hesabında bir değişiklik olacak mı? Hayır. Hazine vadesi gelen bonoyu ödemek için yine borçlanacak (bu nedenle devlet bilançosuna hane halkı bilançosu gibi davranan analizler temelde hatalı) ve Fed’e ödeme yapacak. Hazine açısından değişen yeni tahvillerin sahibinin kim olduğu. Fed fiyat hassasiyeti olmayan bir alıcıydı. Yeni alıcılar muhtemelen öyle olmayacak. Hele ki yüksek enflasyon ve agresif Fed faiz artışları gündemdeyken. Fed bilançosunda ise tahvil ödemesi ve rezervlerde azalma birbirini götürecek şekilde bilançonun daralması ile sonuçlanacak. Bankada rezerv azaldı karşılığında mevduat da azaldı veya rezerv azalırken yeni ihraç tahvilleri bu kalemin yerini aldı. Para piyasası fonu bilançosuna baktığınızda ise ise mevduat azaldı yerine Hazinenin ihraç ettiği tahvil geldi.
Grafikte beyaz renkle banka rezervlerini görüyorsunuz. Dikkat ederseniz Fed bilanço daralması başlamadan önce rezevlerin miktarı yaklaşık 950 bin dolar azalmış durumda. Nedeni sarı çizgi yani Hazine hesabındaki artış. Artış neredeyse banka rezervlerinde azalış kadar. Bu QT’den farklı, sistemin geneli için bir daralma söz konusu değil, sadece “bilanço değiştirme” var. ABD Hazinesi Covid krizinin etkileri hafiflediği için daha az kısa vadeli bono ihraç ediyor. Ve bu bonoların getirisi Fed’in repo oranından daha düşük. Dolayısı ile 2 trilyon dolar büyüklüğünde bir repo büyüklüğü söz konusu. Teorik olarak şayet hazine tahvili alıcıları para piyasası fonlarını kullanmayı tercih ederse repo büyüklüğü de düşecektir. Etmediklerini bir süredir 2 trilyon dolar civarında dolaşmaya devam eden repo büyüklüğünden görüyoruz. Faiz artışlarının sürmesi beklentisi nedeni ile bonolar değer kaybediyor. Bu nedenle yatırımcılar/fonlar Fed’e park etmeyi tercih ediyor. Bu QT sırasında yükü banka rezervlerinin omuzlayacağını düşündüren bir durum. 2019 krizi de bu yüzden patlamıştı. Fed repo hesabının yüksek seyretmesi tahvil piyasası için de banka likiditesi için de iyi değil. Bono “para” özelliğini kaybettikçe nakit yaratma ihtiyacı artıyor. İster altın ister Tesla ister Bitcoin tutuyor olun.
Karışık anlamadık diyenler için özetlersem: Kısa vadede Covid sonrası uygulanan politikalar nedeni ile bankacılık sistemi yeterince likit ancak QT’nin dengesiz çalışması yani iki koldan değil tek koldan ilerlemesi 2019’da kısa vadeli faizlerin yüzde 10 seviyesine çıkmasına neden olan krizin yeniden tetiklenmesine neden olabilir.