Faiz hedeflemesi

Geçtiğimiz hafta Perşembe günü TCMB politika faizini yüzde 14’den yüzde 13’e s çekti. Yaklaşık 3 hafta önce yayınlanan Enflasyon raporunda TÜFE enflasyonunun yıl içerisinde yüzde 85-90 bandına gelip sonra düşüş göstereceği öngörülürken, büyüme konusunda “Üretim faaliyetleri ilk çeyrekteki temposuna yakın bir görünüm sergilerken, iyimser beklentilerin korunduğu gözlenmiştir” şeklinde bir tespit de yer almaktaydı.

Para kitaplarına geçecek bir örnek

Para kurulunun son toplantısı arkasından yayınlanan duyuruda enflasyon ile ilgili riskler çok net ortaya konulurken, büyüme konusunda bir miktar ivme kaybı gerekçesiyle faizlerin 100 baz puan indirildiğini öğrendik. Karar yüzde 80’lerde olan ve artması beklenen enflasyona göre değil, büyümede bir miktar ivme kaybına göre verilmiş oldu. Merkez bankacılığı tarihinde pek örneği olmayan bir gerekçeyle ve en azından bu dönemde beklenmeyen sürpriz bir şekilde faiz indirimi gelmiş oldu. Para ve merkez bankacılığı kitaplarına herhalde örnek bir uygulama olarak geçecektir.

Enflasyon TCMB tahminlerini hep çok aştı

TCMB geçtiğimiz yıl Eylül ayında başlattığı faiz indirimlerinin enflasyonda bir artış değil hep iniş getireceğini bekledi. Yüzde 19’larda olacağını beklediği enflasyonun 2021 sonunda yüzde 18,4 seviyesinde biteceği, 2022 sonunda ise yüzde 11,8’e geleceği öngörüldü. 2021 yüzde 36’da bitti. 2022 tahminen yüzde 75 üzerinde bitecek. Aşağıdaki grafikler TCMB’nin bu yıl Ocak, Nisan ve Temmuz ayında yayınladığı enflasyon raporlarından alınmıştır.

Grafiklerden de izlenebileceği gibi, enflasyon konusundaki gerçekleşmeler her seferinde TCMB’nin tahmininin çok üzerinde oldu. TCMB son dönemde enflasyonu dışsal faktörlere, küresel barış ortamının bozulmasına bağlıyor. 2021 yılının son üç ayında enflasyon yüzde 36’ya çıkarken küresel barış ortamını bozan çok majör bir gelişme olmadı. Ocak raporundaki yanılmayı kısmen anlayabiliriz çünkü araya Rusya –Ukrayna savaşı ile enerji / gıda fiyatlarında ciddi bir artış girdi. Nisan raporunda tüm riskler belliydi ve enflasyonun yüzde 40’larda biteceği öngörüldü. Nisan sonrası Rusya –Ukrayna savaşı soğuma emareleri gösterdi, enerji ve gıdada gerilemeler oldu, buna rağmen enflasyon çok hızlı arttı, TCMB Temmuz ayında 2022 enflasyon tahminini yüzde 60’lara çekti. Faiz indirimleri sonrası enflasyon inmedi ve tahminlerin hep üzerine çıktı. Buna rağmen yeni bir faiz indirimi yaptık. Bundan sonraki enflasyon raporu Ekim ayında yayınlanacak, muhtemelen yukarı yönlü revizyonun devam ettiğini izleyeceğiz.

Geniş çaplı faiz hedeflemesi

Politika faizi inmesine rağmen, KKM desteği ile mevduat faizleri düşük kalmasına rağmen bono-tahvil ve kredi faizleri yukarı gitmeye başladı. Bu durumdan rahatsız olan TCMB, faiz kararının arkasından ticari kredi faizlerini yıllık bileşik politika faizi ile ilişkilendiren, belli sektörlere verilen (ihracat, yatırım, tarım, KOBİ gibi..) ticari kredi faizlerinin politika faizine yakınlaşmasını sağlayacak, yüzde 23-30 arasında tutacak zorunlu karşılıklarla ilgili bir düzenlemeye gitti. Bunlar dışındaki kredilere ek zorunlu karşılıklar geldi ve dolayısıyla maliyetler arttı. Düzenleme banka kaynaklarının ya belirlenmiş ticari kredilere ya da Hazine bono ve tahvillerine gitmesini istiyor. Bu karar hem fiyatıyla ters hareket eden bono-tahvil faizlerini aşağı çekmeye hem de belli sektörlerde ticari kredi faizin aşağı çekmeye çalışıyor. Son kararlarla çok daha geniş çaplı bir faiz hedeflemesine gitmiş görünüyoruz.

Karar ile Hazine’ye görece ucuz borçlanma ile harcama imkanı ve büyümeye destek, yine düşük kredi faizleri ile büyümeye destek gelecektir. Tüketici kredileri gibi bazı kredilerin büyümesi istenmese de net de büyüme etkisi daha fazla olacak bir politika seti devreye giriyor. Seçim yaklaştıkça daha geniş çaplı bir kredi büyümesi de söz konusu olabilir.

Enflasyon hedefine göre faiz belirlememiz gerekirken, faiz hedefleyerek büyümeyi hedefliyoruz. Bunun sonucu maalesef ve muhtemelen enflasyonun ve enflasyon beklentilerinin daha fazla artması olacaktır. Baz etkisi ve emtia fiyatlarının baskı altında kalması dışında enflasyonu bastıracak pek faktör bulunmuyor.