FED Kararları, küresel ekonomilere etkileri

FED beklenen faiz kararını bu defa minimum düzeyde açıkladı. 25bp artırımı karşılığında faiz 4-4,25 % bandında işlem görmeye başladı. Dünya ekonomileri, iktisatçılar bu oranı ve kararı heyecanla bekliyorlar mıydı?

Bence; Hayır…

Herkesin oran öngörüsü neredeyse birebir tutmuştu.

Buradan; Küresel ekonomiler arası iletişim mükemmel çalışıyor anlamını çıkartabilir miyiz?   Önceki yazılarımdan birinde, yanılmıyorsam 3 ay önce yazmıştım. Hem ekonomik iletişimin sonsuz hızından, hem de FED faiz artırımının ölçülü yapılması istemlerinden bahsetmiştim. 

ABD’ de endişenin kaynağı o dönemde resesyon idi, bugün de öyle… ABD ve bir çok ekonomide resesyon endişesi halâ sürüyor bu arada…

Başkan POWELL, karar açıklamasını müteakiben yaptığı basın toplantısında uzun olmayan, serinkanlı bir konuşma yaptı, ancak pek yeni ve değişik bir söylemi olmadı. Hattâ ses tonu da bakışları da bir önceki toplantıdaki ile aynıydı.

Öncelikli vurgusu Merkez Bankalarının en genel ve müşterek ana görev ve işlevleri kapsamını hatırlatmak oldu. Yani bilinenin anımsatılmasıydı da diyebilirim, ama Başkan bu kez fiyat istikrarı konusunda ısrarcı bir şekilde durmayı tercih etti. Benim dikkatimi bu husus çekti.

Buradan FED’in faiz artırımını düşünmekte olduğu, ABD enflasyonunu da yıllık %2 - %2,5 mertebesinde tutmayı hedeflediği net olarak görülüyor ki POWELL da bu hedefi açıkladı zaten. Toplumlarda her FED veya MB kararı sonrası sıkça sorulan sorular (SSS) gündeme gelir, bu doğaldır. Aşağıdaki iki soru temel sorulardandır. 

• FED faiz artırımı neticesinde ABD $ değer kazanır mı?

            Evet, kazanır tabii. Ama başkaca etkenler bunu engellemeyi başarırlarsa, o başka…

• Benzer durum diğer ödeme aracı olma fonksiyonu ağır olanlar için de geçerli midir?

            Evet, geçerlidir, meselâ altın… 

Sonuç olarak FED kararları ile ABD Doları mutlaka bir ilişki ve etkileşimle durumun koşullarına göre çalışır. Geçmişte de böyle olmuştur ve bu iletişim kaçınılmazdır. Eğer bu konudaki bir önceki yazımı okuduysanız; enflasyonla mücadelede faizin çok önemli bir etken  olduğunu hatırlarsınız ve bilirsiniz ki enflasyona ilişkin her türlü görüş bildirimi toplumun her kesiminde yapılmaktadır. Resesyon endişesi, hattâ korkusu bu defa biraz daha ön plândadır. ABD Senatosu Bankacılık Komitesi Başkanının FED Başkanına yazdığı mektup konunun önemli ağırlık noktalarını belirtmektedir. Bunu yazmıştım. Bizde de yıl sonu itibariyle TCMB üst yönetimi hükümete (Hazine ve Maliye Bakanlığı) bir mektup yazarak var olan durumu en net gerekçeleriyle anlatır. Bakanlığa da sorulabilecekleri sorarak  durumu gerekçeli olarak aydınlatır. Bu, yasa gereği mecburî bir uygulamadır. Bir iki hafta evvel bu mektup da yazıldı ve hattâ basında da yer aldı.

Peki, bir sonraki toplantıda neler olacak? Beklentiler ?

Yine pek heyecanlı bir bekleyiş olmayacak…

Gelecek toplantıda da FED muhtemelen 50 ya da 75 bp politika faizini artıracak. Bunun enflasyonla mücadeleye etkisi de 2023 sonuna doğru ortaya çıkacak. ABD gibi, GSYİH 20,89 trilyon $ olan dünyanın en büyük ekonomisindeki bu etkileşimler diğer ekonomilerde de denge değişimleri yapacak öngörümü tekrarlıyorum.

Bu arada dikkatlerden uzak tutulmaması gereken bir diğer konu; brent petrol varil fiyatlarındaki dengesizlik. 15-20 gün öncesinde $110 mertebesini deneyen, artışa geçen ham  petrol fiyatı, artış trendinde de olsa bugün TSİ akşam saatlerinde $80 düzeyinde seyir etmekteydi.

Bu durumda Dolar Endeksi DXY 100’ün üzerinde; yani $’daki değer artışı şimdilik devam ediyor, görünen DXY bu bantta devam edecek gibi olduğu…  

Ham Petrol Vadeli İşlemleri Çarşamba günü yükseliş eğiliminde. NYSE ‘ de Aralık 2022 için %0,71 yükselerek Varili USD 89,00 'den işlem gördü. Bu her ne kadar bir future işlemi olsa da gösterge olması bakımından tabii ki bir değer taşımakta… Yukarıda da belirttiğim gibi $ 85 mertebesinde işlem görürken Brent Petrol $ 90 mertebesinde dirençle karşılaştı. Buradan da görülen; artan dolar endeksi, oynaklığı (Volatilité) olan brent petrol fiyatları ve enflasyonla mücadelenin artan maliyetli çözüm arayışları küresel ekonomilerde bugünlerde hareketli. Net olarak görüldüğü gibi sadece enflasyon değil, diğer tüm reaksiyonlarda bu hareketler önemli.

Piyasalarda dikkatli davranılması gerekir, bilhassa borsalarda… Küçük yatırımcılar, bilhassa sizler çok dikkatli olmalısınız. 

Altın ve doğalgaz piyasalarında da oturumlarında yükseliş vardı. Sonuç olarak FED faiz kararı piyasalardaki ilk değerlendirme yapılıncaya kadar belirli bir yükseliş gösterdi. Faiz kararının beklenen bant aralığında realize olması piyasalardaki yeni dengeleri oluşturacak…

Bütün bu bilgiler ne işimize yarıyor diye soranlar da olabilir. Burada özellikle belirtmek istediğimiz; bizim dışımızda da bir ekonomi dünyasının varlığı ve oralarda ekonominin son derece dikkatle takip edildiğidir. Oluşan yeni konumlamaları doğru izlemek ve hattâ biraz da olmadan önce doğru okuyabilmek, ekonomimize çok önemli kazançlar getirebilir, getirir.

İşte söylemek istediğim tam da bu…

Ulusal boyutta her türlü anlam dışı çekişmeleri bir kenara bırakarak, uluslararası platformlardaki oluşumları takip etmek, çok somut olarak planlamaları zamanından önce yapmak ve zamana paralel olarak da güncellemek daha önemli. Tabii bu arada bugün olabilecek (ki oldu) deprem vb doğal afetler devreye girmesin. O takdirde, doğal olarak önceliklerin belirlenmesi hemen değişiyor. Günlük yaşamın ötesinde yeni adımlar atmak, dış dünyayı izlemek gerekli… Geçmiş olsun Türkiye… 

Başta enflasyon olmak üzere belki biraz tekrar gibi oldu ama, esasen incelerseniz farkın büyük olmadığını göreceksiniz. Bizde de, diğer küresel ekonomilerde durağanlık aynı düzeyde gidiyor. Şimdilik periyot 90 gün civarında…