İki aylık bütçe sonucu: “Bütçe fazlası sahte, faiz ödemesi gerçek”

Hazine ve Maliye Bakanlığı dün Şubat 2022 ayı ve Ocak-Şubat 2022 dönemi merkezi yönetim bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.

Dilerseniz öncelikle bütçe sonuçlarını bir hatırlayalım.

Milyon TL.

Açıklama       2022 bütçesi   Şubat 2022     Ocak-Şubat 22

Bütçe geliri     1.472.583        270.555           446.557

Bütçe gideri    1.750.957        200.818           346.776

Bütçe dengesi (-) 278.374      (+) 69.737       (+) 99.781

Tablo şunu söylüyor:

- 2022 yılında 1 trilyon 750 milyar lira bütçe gideri öngörülmüş,

- Buna karşın 1 trilyon 472 milyar lira bütçe geliri hedeflenmiş,

- Dolayısıyla 278 milyar lira bütçe açığı ortaya çıkmış.

- Yılın ilk iki ayında da 446,5 milyar lira bütçe geliri sağlanmış ve bütçe gideri 346.5 milyar lirada tutulmuş ve böylece yaklaşık 100 milyar lira bütçe fazlası oluşmuş.

Şimdi yukarıdaki tablonun ayrıntılarına bakalım.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi rakamlarının ayrıntısı da şöyle:

- Bütçeye göre Ocak ayında 146 milyar lira ve Şubat ayında da 200.1 milyar lira toplam gider yapılmış. Bu giderlerde bir önceki yıla göre kümülatif artış yüzde 65 civarında. Doğal olarak fiyat artışları bütçeye yansımış

- Bu giderler içerisinde faize yapılan ödemeler Ocak ayında 14.2 milyar lira ve Şubat ayında da 43.7 milyar lira olmak üzere toplam 57.9 milyar lira olmuş.

- Yani 2 aylık bütçe giderlerinin yaklaşık yüzde 17’si faizlere gitmiş.

- Tipik bir transfer kalemi.

- Diğer transfer kalemlerinin boyutu ise çok düşük kalmış. Örneğin;

• 2 ayda tarımsal desteklemeler için sadece 3 milyar lira ödenmiş. Yani neredeyse faiz giderlerinin yüzde 5’i ya da bir başka ifadeyle bu iki ayda tarımsal desteklemeler için yapılan ödemelerin yaklaşık 20 katı faize gitmiş.
• Bu arada Ziraat Bankasının tarımsal üreticilere kredi faizi desteği olarak Hazine’den yapılan görev zararı tutarı 2 ayda sadece 1.3 milyar lira olmuş. Bu da faize yapılan ödemelerin yüzde 2’si mertebesinde kalmış.
• Küçük sanayici için can simidi konumundaki KOSGEB’e ayrılan pay, Ocak ayında geçen yılın yüzde 21.6 altında gerçekleşmiş; şubat ayında ise bir önceki yılın Şubat ayına göre sadece yüzde 6.7 artmış. Demek ki KOSGEB’e de bir kaynak ayrılamamış.
• Aynı şekilde Halk Bankasının esnaf kredileri için verdiği faiz desteği olarak Hazine’den yapılan görev zararı tutarı 2 ayda 1.8 milyar lirada kalmış ve faize yapılan ödemelerin yüzde 3’ü düzeyinde gerçekleşmiş.
• Açıkçası 2 aylık sosyal amaçlı transferlerin tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 36.9 artmış. Yani transfer bütçesi de kısılmış. Oysa son bir yılın TÜFE ve ÜFE oranları ortada.
• Hatta diğer hane halkına yapılan transferlerin 2 aylık toplamı, geçen yılın aynı dönemine göre sadece yüzde 4.5 artış göstermiş.

Yukarıda bir yığın rakamlar ve oranlar verdik.

Dilerseniz yazdıklarımızı sadeleştirelim.

Bir bütçe düşünün ki 2 ayda yaklaşık 70 milyar lira fazla veriyor; buna karşın bu iki ayda yaklaşık 58 milyar lira faiz ödeniyor. Garip bir durum!...

Bu gariplik ya faizlerin yanlışlığında ya da bütçe fazlasının yanlışlığında görülüyor.

Aslında faizler kuruşuna kadar gerçek. Aslında gerçek olmayan bütçe fazlası. 2022 yılı sonu itibariyle bütçeyle 278 milyar lira açık öngörmüşken bunun ilk iki ayında 100 milyar lira fazla zaten garip görünüyor; sadece giderleri ötelemek anlamına geliyor.

Sonuç olarak;

- faiz giderleri de bütçe ile öngörülenin üzerinde gerçekleşecek, başta kur korumalı mevduat yükleri ve enflasyon yükleri olmak üzere bütçe giderlerinde baskı oluşacak.

- bütçe açığı 278 milyar lirada kalmayacak, daha yılın ilk yarısında aşılacak.

- bütçe artık transfer bütçesi fonksiyonunu bile yerine getiremeyecek.