İyi bir ekonomist nasıl olmalı?

Hafta sonu yükseköğretime geçiş sınavları yapılacak. Binlerce gencin geleceği bu iki günde belirlenecek. Mühendis olmayı düşünenlerin kafasında okul bittiğinde ne olacakları konusunda net bir fikir vardır. Aynı şekilde tıp ya da eczacılık okuyanlar da mezuniyet sonrası ne yapacaklarını az çok bilirler. Ama bazı dallar vardır ki, mezuniyet sonrası çok net değildir. Bu alanlardan biri de ekonomidir. İktisadın ve iktisatçının nasıl olması gerektiğini Türkiye’de en iyi bilenlerden biri olan Mahfi Eğilmez’in dediği gibi “Üniversitelerin ekonomi ya da iktisat bölümlerinde okuyacak öğrencilerin şunu iyi bilmesi gerekir: Bu bölümü bitirebilirsiniz, hatta birincilikle de bitirebilirsiniz ama iktisatçı (ekonomist) olamayabilirsiniz. Hatta bu bölümü bitirip de iktisatçı olamama olasılığı, bu bölümü bitirip de iktisatçı olma olasılığından çok daha yüksektir.”

Aklının bir köşesinden üniversitede ekonomi okumayı geçirenler için güzel bir ekonomist tanımı vardır. Tanımı yapan İngiliz ekonomist John Maynard Keynes. Modern makroekonominin kurucusu olarak bilinir. Keynesyen ekonominin babasıdır. 1883-1946 yılları arasında yaşamış, bu 63 yıla “İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi” ve “Para Üzerine Bir İnceleme” gibi çok önemli eserler sıkıştırmış; IMF ve Dünya Bankası gibi son 75 yıla damgasını vuran kritik örgütlerin kuruluşuna ön ayak olmuştur.

Keynes ekonomisti tanımlarken şöyle der:

“Bir ekonomist hem biraz matematikçi olmalı hem tarihçi, hem devlet adamı, hem de filozof. Sembolleri anlamalı ama sözcüklerle konuşmalı. Özel olanı genel açıdan değerlendirebilmeli, bir düşünüşte hem soyuta hem de somuta dokunabilmeli. O şimdiki zamanı geçmişin ışığında ve gelecek amaçlar için incelemeli. İnsan doğasının hiçbir parçası ya da kurumu onun düşünme alanı dışında kalmamalı. Bir ekonomistin amacı olmalı ve karmaşık ruh hali içinde olmamalı. Bir sanatçı kadar uzakta ve düzgün ahlaklı, ama dünyaya bir politikacı kadar yakın durmalı.”

Keynes “iyi bir ekonomist”i o kadar iyi tanımlamış ki ekleyecek hiçbir şey bulamadım. Ekonomist için “Dün öngördüklerinin, bugün neden gerçekleşmediğini, yarın açıklayan kişiye denir” türünden esprili tanımlamalar da vardır ama eğer ekonomist olmayı düşünüyorsanız ya da hali hazırda ekonomist unvanına sahipseniz siz yine de Keynes’in tanımını esas alın. Bu arada Keynes, “iyi ekonomist” kıtlığından da bahseder çünkü doğru modeli kurması için gereken gözlem yeteneğinin çok nadir bulunabildiğini söyler. Yani anlayacağınız zor iştir şu ekonomistlik…