Şirketler ne zaman küçülmeli?

Şirketlerin küçülmesi (Downsizing), genellikle zorlu ve stratejik bir karardır. Bu kararın doğru zamanlaması, şirketin sürdürülebilirliğini, kârlılığını ve uzun vadeli vizyonunu doğrudan etkilemektedir. Ancak, bazı durumlarda şirketlerin küçülmesi kaçınılmaz olur.

Eğer, şirket sürekli zarar ediyorsa, uzun süredir kâr edemiyorsa ve finansal göstergeler kötüye gidiyorsa, nakit akışı negatifse ve maliyetler gelirleri aşıyorsa, küçülmek zorunlu hale gelir. Sabit giderleri azaltmak ve kaynakları korumak gerekmektedir.

Markanın veya ürünlerin pazar payları azalıyorsa ve ürünlere olan talep düşüyorsa, sektör daralıyor ya da alternatif ürünler pazarı ele geçiriyorsa, iş gücünü azaltmak ve kaynak fazlalığını düşürmek gerekir. Örneğin, kullanılmayan makine veya alan varsa bunları elden çıkarmak gerekir.

Bazı departmanlar ya da pozisyonlar artık değer üretmiyorsa, otomasyon, yazılım ya da dijitalleşme ile aynı işler daha az kişiyle yapılabiliyorsa, yapısal küçülme gerekebilir. Bu durumda iş yapış biçimleri gözden geçirilebilir ve bazı görev değişiklikleri ile şirkete daha fazla verim sağlayacak işlerin yapılması sağlanabilir. Örneğin, masa başı çalışanlarının bir kısmını saha çalışanı olarak değerlendirmek veya müşteri temsilciliğine kaydırmak söz konusu olabilir.
 
Sektör veya şirket yön değiştiriyor, örneğin B2B'den B2C'ye geçiş yapıyor, ürün portföyünü sadeleştiriyorsa, zor ve az satılan ürünleri ürün gamından kaldırmak, daha çok talep edilen ürünlere odaklanmak gerekebilir. Bu durum gereksiz stok bulundurmayı azaltır. Satılan ürünlerin üretimi arttıkça da birim başı üretim maliyeti düşer.
 
Şirket birleşme veya satın alma sürecindeyse, aynı görevi yapan bölümler veya pozisyonlar birleşebilir. Örneğin, birleşen şirketlerin muhasebe veya insan kaynakları gibi departmanları tek bir departmana indirgenebilir.
 
Bir de kriz dönemlerinde veya ani ekonomik çöküşlerde maliyetleri kısmak zorunlu hale gelebilir. Bu tür dönemlerde, doğru ve etkili bir şekilde uygulanan geçici küçülmeler, şirketin hayatta kalmasını sağlar.

Küçülme kararı alınırken dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar vardır:

- Küçülmede ileriye dönük bir strateji olmalıdır, sadece maliyet kısmak için değil, yeniden yapılandırma amacı taşımalıdır.

- Kurum içi iletişim şeffaf olmalıdır, çalışanlar neden böyle bir karar alındığını bilmelidirler.

- Kurum içinde moral ve güven korunmalıdır. Personel azaltılması durumunda, geriye kalan çalışanlar motivasyon kaybı yaşamamalıdırlar.

- Direkt olarak çalışan azaltmak yerine, önce alternatifler değerlendirilmelidir, ücretsiz izin, yarı zamanlı çalışma, yeniden yerleştirme gibi seçenekler düşünülmelidir.