Ticari kredi faizleri 700 baz puan arttı
Ferda Besli
TCMB verilerine göre 7 Temmuz haftasında kullandırılan ticari krediler için faiz bir hafta önceye göre 684 baz puan artarak yüzde 18,39’dan yüzde 25,23’e çıktı. Bu oranın artmasında politika faizinin değişmesinin önemli katkısı oldu. Kredi faizlerinin belirlenmesinde önemli kriter olan ve TCMB tarafından belirlenen “Referans Faiz Oranı” politika faizini baz alıyor. Güncel referans faiz oranı yüzde 17,86’dır. Muhtemelen 20 Temmuz 2023 tarihinde yapılacak Para Politikası Kurulu toplantısı sonrasında yapılacak faiz artışı ticari kredi faizlerinin artmasına neden olacaktır. Yüzde 17,86 olan referans faiz oranının yüzde 40 fazlasına kadar uygulayacakları kredi faizi için bankalar menkul kıymet tesis etmemektedirler. Yüzde 40- yüzde 80 arasında yüzde 20, kredi faizi referans kredi faizini yüzde 80 geçer ise o zaman yüzde 90 menkul kıymet tesis etmek zorundalar. Bu nedenle bankalar referans faiz oranının yüzde 40’ını geçmeden kredi faizi oluşturuyorlar.
Kredi kullanımlarında faizi hesaplarken efektif faiz dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır. Yüzde 25,23 olan bir kredi faizini 12 aylık eşit taksitle kullandığınızda efektif faiz oranı yüzde 28,4’e geliyor ve kredi maliyetini 300 baz puan artırıyor. 10 Temmuz 2023 haftasında bankaların 12 ve 24 aylık taksitler ile krediler kullandırmaya başladığını piyasada görüyoruz. Mart 2023 den beri yavaşlayan ticari kredilerin geçen hafta yavaş da olsa arttığını tahmin ediyoruz.
Kredi ve sermaye maliyetlerinin artacağını 27 Şubat 2023 tarihinde burada yazmıştım. Krediye erişim hem zor hem de artık pahalı. Öte yandan kullandığımız sermayemizin de maliyeti gittikçe pahalanıyor. Enflasyonun yüzde 40 olduğu bir durumda sermayenizi koruyabilmek ve büyütebilmek için sermaye getirinizin yüzde 50’yi geçmesi şarttır. Bunu gerçekleştirebilmek için de fonlarımızı ( Sermaye + Kredi) çok verimli kullanmamız şarttır. Sermaye verimliliği için şirketlerde iki finansal KPI ( Key Performance İndicator) kullanmayı öneriyorum.
• Satış / Fon ( Öz Kaynak + Kredi) ( Öz kaynak ve kredi ortalama üzerinden hesaplanmalıdır)
•Faaliyet Karı - Vergi / Fon
Birinci oran 3’ün üzerinde ise sermaye verimliliğinin iyi olduğunu gösterir. 4 ve üzeri ise şirketiniz kaynaklarını kullanmakta çok iyi olduğunu 2 ve altında ise kaynaklarını verimsiz kullandığını söyleyebiliriz. İkinci oranının bugünkü kredi maliyeti ve öz kaynak maliyetlerini dikkate aldığımızda kesinlikle yüzde 45 üzerinde olması gerekir 2023 yılı için. Şirket faaliyet karından vergisini ödeyecek, faizini ödeyecek ve hissedarına da sermayenin maliyetinin üzerinde temettü ödeyebilecek karlılığa, verimliliğe sahip olmalıdır.
Sonuç olarak, uzun süre düşük seviyede olan politika faizinin rasyonel politikalar doğrultusunda artış beklentisi ticari kredi faiz oranlarını da artıracaktır. Bankalar tarafından reel sektörün fonlanmasında bir süredir yaşanan gecikmenin sonuna geldiğimizi düşünüyorum. Kredi politikalarında gevşeme mali yapısı güçlü, sanayici- ihracatçı firmaları öne çıkaracaktır. Hem 2.1 trilyon TL kredi ile toplam krediler içinde yüzde 21,8 yüksek payı hem de yüzde 1,1 son derece düşük sorunlu kredi rasyosu nedeniyle imalat sektörünün kredilendirmede öne çıkacağını düşünüyorum. Son söz fonlarımızı verimli kullanmak zorunludur yukarıda belirttiğim iki KPI kullanmak şirketler açısından son derece yararlıdır.