Üretim ve satışlar ayrı yönlere gidiyor
Geçen hafta açıklanan kasım ayı perakende satış hacim endeksi, 2021’in Kasım ayına göre yüzde 12,2 artış gösterdi. Endeks, hacim olarak ölçüm yaptığı için veriler enflasyon verilerinden arındırılarak hesaplanıyor. Aylık basit ortalama almak çok doğru olmasa da, zihnimizde yaklaşık bir muhakeme yapmamıza yardımcı olabilir. 2021’in ilk 11 ayında perakende satış hacim endeksi ortalaması 130 iken, 2022’nin aynı döneminde yüzde 9 artarak 141,7’ye yükselmiş. Bu dönemde gıda satışları hacim endeksi yüzde 5,9 artarken, gıda dışı harcamalar yüzde 15 artmış. En yüksek artış yüzde 23,8 ile internet ve posta yoluyla yapılan alışverişlerde olmuş. Bilgisayar-kitap ve iletişim aygıtları satışları hacmen yüzde 20’ye yakın artmış. Otomotiv yakıtı harcamaları ise bu dönemde gerilemiş ancak son iki ayda geçen yılın üzerinde seyrediyor.
Uzun vadede perakende satış hacim endeksi ile sanayi üretim endeksi birbirine çok yakın seyreder. Kimi zaman birbirinden ayrışsalar da ana trendleri aynıdır. Nitekim ülkedeki üretim ve tüketimin birbirine paralel gitmesini bekleriz. Ancak kimi zaman sanayi üretimi, satışların üzerine, kimi zaman da satışlar üretimin üzerine çıkar. Sebebi şu: Ülkedeki sanayi üretiminin tamamı iç piyasa için yapılmıyor; kayda değer bir bölümü ihracat amaçlı yapılıyor. Ayrıca ülkedeki satışların tamamı Türkiye’de üretilen mallardan değil, bir kısmı ithal mallardan oluşuyor. Tabii bir de zaman zaman biriken ve eritilen stoklar var.
Gelelim sonuca…
Perakende satış hacim endeksi Haziran 2020’den bu yana artıyor. Sanayi üretim endeksi de aynı süreci genel olarak artışla geçirdi. Ancak son aylarda üretimdeki artış giderek yavaşladı ve kasım ayında sona ererek azalmaya başladı. Grafiğin son bölümünde gördüğünüz gibi iki veri birbirinden ayrışıyor. Benzerleri daha önce defalarca gerçekleşmiş bu süreç bugün neden önemli? Sebebi bugünkü durumun, “rekabetçi kur ile üretim sıçrayacak, ihracat coşacak” tezinin gerçekleşmiyor olduğunu göstermesi. Üstelik, mevcut trend uzun süre devam ederse perakende satışlardaki artış, ithalatı yukarı çeken bir etki yaratacak.
Bu haftaya aralık ayı ve dolayısı ile 2022 yılı merkezi bütçe sonuçları ile başlıyoruz. Salı sabahı kasım ayı kısa vadeli dış borç göstergeleri ve Aralık ayı konut fiyat endeksi açıklanacak. Haftanın önemli başlıklarından biri ise PPK’dan gelecek faiz kararı. Kurul, muhtemelen faizlerde bir değişikliğe gitmeyecek. Yurtdışında salı sabahı gelecek olan Almanya enflasyonu ve çarşamba öğleden sonra açıklanacak olan ABD üretici fiyat endeksi haftanın kritik verileri olacak.