Güneş ve rüzgâr elektriği artık boşa gitmeyecek
Rüzgar ve güneş gibi kesintili kaynakların daha verimli kullanılabilmesini sağlayacak elektrik depolama tesisleri, ulusal iletim ve dağıtım şebekesinin parçası haline geliyor.
Mehmet KARA
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de enerji sepetindeki ağırlığı giderek artan yenilenebilir kaynakların daha verimli kullanılması için hukuki düzenlemeler ve altyapı kurma çalışmaları devam ediyor. Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, elektrik depolama üniteleri veya tesislerinin kurulmaları, iletim veya dağıtım sistemine bağlanmaları ile bu ünite veya tesislerin piyasa faaliyetlerinde kullanılmalarına ilişkin usul ve esasları düzenliyor.
Kaynak varken ‘küpü’ doldurmak
Elektrik depolama tesisleri sayesinde, güneş ve rüzgardan üretilen elektriğin ihtiyaç fazlası olduğu saatlerde depolanması, talebin yükseldiği saat dilimlerinde ise şebekeye verilmesi sağlanacak. Bu sayede özellikle güneş ve rüzgar daha verimli değerlendirilmiş, böylece elektrik üretimi amacıyla daha az kömür ve doğalgaz tüketilmiş olacak.
İspat yükümlülüğü istenecek
Yönetmeliğe göre elektrik üreticilerinin yanı sıra, dağıtım şirketleri de şebekeyi beslemede kullanmak amacıyla elektrik depolama tesisi kurabilecek. Ancak dağıtım şirketlerinin bunu yapabilmek için kuracakları tesisin, fayda-maliyet analizleriyle yeni şebeke yatırımından daha ekonomik olduğunu ispat etmeleri gerekecek. Dağıtım şirketleri, sadece Kurul onayı ile ve yatırım planları kapsamında depolama tesisi kurabilecek. Dağıtım şirketlerinin kurduğu depolama tesisleri, dağıtım sistemi dışında başka bir amaçla kullanılamayacak.
‘Sistem hayrına’ depolama
Türkiye elektrik sisteminin operatörü konumundaki Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TEİAŞ da yatırım planlarında yer almak kaydıyla elektrik depolama tesisleri kurabilecek. Ancak TEİAŞ bu yatırımları pilot uygulamalar kapsamında ve ticari faaliyete konu etmeksizin yapmak durumunda olacak. Üniversiteler, teknoloji geliştirme bölgeleri ve endüstri bölgeleri tarafından Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılmak amacıyla azami 1 MW kurulu gücünde elektrik depolama tesisi kurulabilecekler. Bu tesislerin sisteme verdikleri enerji, ilgili piyasa katılımcılarının uzlaştırmaya esas veriş miktarlarında dikkate alınmayacak.
Kamulaştırma yapılmayacak
Üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama üniteleri hariç, ilgili yönetmelik kapsamında kurulacak elektrik depolama ve bağlantı tesisleri için arazi edinimi veya kullanım hakkı tesisine ilişkin Kurum tarafından herhangi bir işlem yapılmayacak.
Elektrik depolama tesisi kriterleri yolda
Enerji depolama sistemlerinin, ulusal şebekenin parçası haline gelmesinin önünü açan düzenlemelere paralel olarak, Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde de değişikliğe gidildi. Değişiklikle enerji depolama sistemler tanımı, öncekine göre kısa ve basit bir ifadeye kavuşturulurken “elektrik enerjisini depolayabilen ve depolanan enerjiyi sisteme verebilen tesis” olarak kayıtlara geçirildi. Bu sadeleştirme sayesinde elektrik depolama tesislerinin teknik özellik, kaynak veya diğer herhangi bir niteliğiyle ayrılmalarına gerek kalmadı. Sistemden elektrik çekebilen ve gerektiğinde sisteme elektrik verebilen bütün depolama tesisleri Yönetmelik kapsamında değerlendirilecek. Elektrik depolama tesislerine ait teknik kriterler Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) tarafından en geç 1 Eylül 2021 tarihine kadar ilan edilecek.
Sisteme entegre elektrik depolama türleri
Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliğe göre elektrik enerjisini depolayabilen ve depolanan enerjiyi sisteme verebilen elektrik depolama tesisi faaliyetleri dört ana grupta toplanıyor. Bunlar şöyle sıralanıyor:
- Üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitesi
- Tüketim tesisine bütünleşik elektrik depolama tesisi
- Müstakil elektrik depolama tesisi
- Şebeke işletmecileri tarafından kurulabilecek elektrik depolama tesisleri