“1 kg pamuğun fiyatı mı hızlı artar, 1 kg demirin mi?"

Evrim KÜÇÜK

Meşhur soruyu bilirsiniz; "Bir kilo demir mi ağırdır, bir kilo pamuk mu?" İkisi eşittir diyenler doğru cevabı vermiş olur. Demir katı, pamuk ise yumuşak ve hafif olsa da iki cisim aynı kütlelere sahiplerse eşit ağırlığa sahip olur. Bu sorunun yeni bir versiyonu türedi şu sıralar. “Çin ekonomisi açılıyor, pamuk fiyatı mı daha hızlı artar yoksa demir fiyatı mı?”

Dünyanın en büyük emtia tüketicisi Çin’in sıfır-COVID politikasını erken terk etmesi emtia piyasalarında 2023 hesaplarını değiştirdi. Çin’in talebinin güçleneceği beklentisiyle temel fiyat senaryolar gözden geçirilerek, tahminler yükseliş yönlü revize edilmeye başlandı. İklim değişikliği ve Ukrayna’da savaşın devam etmesinin yarattığı riskler de eklenince bu yıl yukarı yönlü risklerin arttığı görülüyor. Özellikle Çin’in yeniden açılması enerji, pamuk ve demir için güçlü fiyat katalizörü olarak değerlendiriliyor.

EIU: Çin tekstilinde canlanma bekleniyor

"Emtia Görünümü 2023" raporunun Economist Intelligence Unit (EIU), pamuğun Çin'in yeniden açılmasından ilk yararlanan ürünlerden biri olmasını bekliyor. Daha önce yazılan senaryolarda “Çin'in ekonomik görünümünü çevreleyen belirsizliğin 2022/23 ve 2023/24 sezonlarında pamuk tüketimi üzerinde baskı oluşturması bekleniyor” deniliyordu. Ancak Çin'in sıfır COVID politikasını beklenenden önce gevşetmesiyle tüketimin, lojistik ağların açılması ve bunun da ülkenin tekstil sektörünü canlandırması bekleniyor. EIU, pamuğun Çin’deki açılmadan en çok faydalanacak ürünlerden olacağını belirtiyor.

ICE’de pamuk vadeli işlemleri mayıs ayında pound başına 1.60 doları gördükten sonra özellikle Çin’in kapanması ve enflasyonun tüketimi baskılaması nedeniyle 87 sent seviyesine kadar indi.

Demir cevherinde beklentiler revize ediliyor

Çin’e bağlı olarak beklentilerin yeniden şekillenmeye başladığı bir diğer piyasa da demir cevheri. Fiyat beklentisinde revizyona giden ise finans kuruluşu ING. Demir cevheri, 2023'ün başında 120 dolar/tonun üzerine çıktı ve Kasım 2022'nin başlarındaki 80 dolar/tonun biraz altındaki dip seviyelerinden yüzde 50'den fazla arttı. 2023 için fiyat tahmini devam eden Çin'in yeniden açılma iyimserliğini ve muhtemelen daha fazla teşvik tedbirlerini yansıtarak yükseliyor. ING, %62 Fe için yılın üçüncü çeyreğinde fiyatların 135 dolara çıkmasını bekliyor. 2023 mali yılı için ortalama fiyat beklentisini ise 130 dolara çıkardı.

Kazançlı çıkacak piyasalardan biri enerji

Enerji, Çin’in açılmasından kazançlı çıkacaklar arasında. 2022’in ikinci yarısında birden gerileyen fiyatlar EIU’e göre 2023'te çift haneli düşüşler kaydedecek. Ancak fiyatlar mevcut seviyelere yakın seviyelerini koruyacak. OPEC üretiminin 2022 sonundaki zirvesinden yaklaşık 3 milyon varil/gün düşmesi hesaba katıldığında, EIU petrol fiyatlarının 2023'te ortalama 85 dolar/varilin üzerinde kalacağını tahmin ediyor. Ayrıca, Avrupa ve ABD doğal gaz fiyatlarının 2024'ten önce mevcut seviyelerden önemli ölçüde gevşemesini beklemiyor. Rusya'nın AB'ye gaz arzı kesintiye devam edecek ve bunun Avrupa pazarı için kalıcı sonuçları olacak. Bu da 2023’te gaz fiyatlarını yüksek tutacak. LNG'ye yönelik artan küresel talep, ABD doğalgaz fiyatlarını artıracak ve 2023'te yalnızca ılımlı bir şekilde düşecek olan LNG kontrat fiyatlarının tarihsel olarak yüksek kalmasını sağlayacak. Çin'in en büyük ulusal petrol şirketlerinden biri olan CNOOC, sıfır COVID önlemlerinin gevşetilmesinin ardından 2023'te gaz ithalatı için büyüme tahminini yüzde 7'ye yükseltti. Bu da gaz ve LNG fiyatlarını artırma potansiyeline sahip.

Avrupa stok yapmak zorunda kalırsa fiyat artar

Hava durumu enerji piyasalarının gidişatı için büyük önem arz edecek. Avrupa'daki sıcak hava dalgası geçen yaz elektrik talebini artırmıştı. Aşırı sıcaklar nükleer enerji üretimini de etkiledi. Avrupa'nın mevcut enerji krizinin ciddiyeti sadece 2022/23 değil, 2023/24'te kış boyunca hava sıcaklıkların nasıl ilerleyeceğine bağlı olacak. Kış ne kadar soğuk olursa, o kadar çok ülke 2022'de birikmiş olan stokları azaltmak zorunda kalacak. Sıcaklıkların normalin altına inmesi Avrupa’yı rezervleri yeniden doldurmaya itecek ve yaz boyunca fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturacak.