Nakliye rotalarındaki saldırılar küresel enflasyon için yeni risk

Dünya genelinde merkez bankalarının uyguladığı sıkı para politikaları enflasyonla mücadelede önemli sonuçlar verirken, hedeflenen seviyelere epey yaklaşılan bu dönemde ortaya çıkan nakliye rotalarındaki saldırılar yeni bir tehdit olarak görülüyor. Saldırıların, merkez bankalarının sıkılaştırma politikalarına son vermeye hazırlandığı tam da bu kritik dönemde küresel enflasyon için yeni bir risk oluşturabileceği belirtiliyor.

Dünya genelinde merkez bankalarının uyguladığı sıkı para politikaları enflasyonla mücadelede önemli sonuçlar verirken, küresel enflasyonla mücadelede ne ABD ne de Avrupa’da henüz tam bir zafer ilan edilemese de hedeflenen seviyelere epey yaklaşıldı. İsrail-Hamas çatışması bile petrol fiyatları yoluyla küresel enflasyon üzerinde korkulan etkiyi yaratmadı ve enflasyonda düşüş devam etti. Tam da bu kritik dönemde ortaya çıkan önemli nakliye rotalarındaki saldırıların, küresel enflasyon için yeni bir risk oluşturabileceği belirtiliyor.

Yemen'deki Husilerin Kızıldeniz'den geçen ticari gemilere yönelik saldırılarının geçtiğimiz haftalarda artmasıyla birlikte, dünyanın önde gelen küresel nakliye firmaları rotalarını yeniden çizmek ve farklı, daha uzun güzergahlara yönelmek zorunda kaldı. Bu durum küresel deniz ticaretini sekteye uğratmaya başladı, çünkü bazı kaynaklara göre uluslararası ticaretin yaklaşık yüzde 10'u, bazı kaynaklara göre ise yaklaşık yüzde 15’i Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapılıyor. Ticari gemilerin farklı güzergahlara yönelmesinin de seyahat sürelerini uzatarak, gecikme ve maliyetlerde yükselişi beraberinde getireceği belirtiliyor. Taşımacılık sektörü analistleri saldırıları küresel bir tedarik zinciri krizini tetikleyebileceğinden endişe ederken, küresel ticaretteki kaydadeğer bir aksamanın enflasyondaki düşüşü de tehdit edebileceği ifade ediliyor.

ABD’deki North Carolina Eyalet Üniversitesi operasyon ve tedarik zinciri yönetimi profesörü Rob Handfield, ABC News'e yaptığı açıklamada "Bu devam ederse, artan nakliye maliyetlerinin ürün fiyatlarına yansıdığını göreceğiz" dedi. Handfield’e göre nakliye maliyetlerindeki keskin bir artışın petrolden elektroniğe ve mobilyaya kadar her şey için fiyatlarda yükseliş riskine yol açması bekleniyor. Handfield, "Tam da enflasyonun kontrol altına alınabildiği bu dönemde, umarım bunlar enflasyonda yeniden önemli bir yükselişe neden olmaz" şeklinde konuştu. Michigan Üniversitesi tedarik zinciri yönetimi profesörü Jason Miller, rotanın değiştirilmesiyle birlikte ticari gemilerin yolculuk süresinin yaklaşık %30 oranında uzadığına, yolculukların uzun sürmesinin mal taşıyacak gemi sayısını düşürdüğüne dikkati çekerek, “Bu darboğaz, şirketlerin mallarının nakliyesi için pazarlık yaptığı, spot fiyatlar olarak bilinen kısa vadeli oranları artırdı. Spot fiyatların çok hızlı arttığını görmeye başlayacağız" değerlendirmesini yaptı. Petrol fiyatları da, akaryakıt fiyatları üzerinde doğrudan rol oynuyor ve malların teslimiyle ilgili maliyetleri dolaylı olarak etkiliyor.

"Tahmin yapmak için erken"

Brent ham petrolün varil fiyatı geçtiğimiz hafta yaklaşık %3 yükseliş kaydetti. University of California (UCLA) Anderson School of Management profesörü Christopher Tang de "Bu, fiyatları yukarı çekecek bir domino etkisini tetikleyebilir" yorumunu yaptı.

Bazı akademisyenler ise, küresel ticaretteki aksamaların nihai ürün fiyatları dolayısıyla enflasyon üzerinde çok az etkisi olabileceği veya hiç etkisi olmayacağı görüşünde birleşiyor. Alışveriş trafiğinin çok yüksek olduğu tatil sezonunun neredeyse bitmek üzere olduğunu, bunun da bu ürünlerin zaten sevk edildiği anlamına geldiğinin altını çizen uzmanlar da var. San Francisco Fed verilerine göre, ithal mallar ABD tüketici harcamalarının yalnızca %11'ini oluşturuyor.

Kızıldeniz'de ticari gemilerin uğradığı saldırıların ve lojistik şirketlerinin peş peşe aldığı kararların küresel ekonomide yeni bir tedarik zinciri krizinin ilk işareti olabileceği, ticaretteki aksamaların enflasyona ilişkin yukarı yönlü riskler oluşturabileceği ileri sürülse de pek çok uzmana göre sorunun nihai etkileri konusunda bir tahminde bulunmak için henüz çok erken.

Deniz gücü koalisyonuna katılım belirsizliği sürüyor

Kızıldeniz'de Husilerin gemilere yönelik saldırılarının ardından ABD'nin öncülüğünde kurulacağı açıklanan uluslararası deniz gücü koalisyonuna katılımlarla ilgili belirsizlik devam ediyor. Fransa Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada çabaların desteklendiği belirtilse de bölgeye ilave deniz gücü konuşlandırıp konuşlandırmayacağına dair bilgi verilmedi. İspanya misyonda yer almayacağını, sadece NATO ve AB koordinasyonundaki operasyonlara katılacağını bildirdi. İtalya’da ise muhalefet, ABD öncülüğündeki misyona dahil olunabilmesi için parlamentodan onay alınması gerektiğini vurguladı. Almanya misyona katılıp katılmayacağının incelendiğini belirterek, Avrupalı ve ABD'li ortaklarla görüşmeler yapıldığını bildirdi.

Pentagon: İran tankere İHA'lı saldırı düzenledi

Pentagon tarafından yapılan açıklamada, Hindistan açıklarında Japon tankerini hedef alan saldırının "İran'dan ateşlenen" bir insansız hava aracı (İHA) ile düzenlendiği belirtildi. İran tarafından konu ile ilgili henüz bir açıklama yapılmadı. Bu açıklama ile bölgedeki gemilere yönelik saldırılardan İran'ı doğrudan sorumlu tutan Pentagon, saldırının Cumartesi günü Hint Okyanusu'nda gerçekleştiğini ve gemide herhangi bir can kaybına yol açmadığını belirtti. İHA ile düzenlenen saldırının Hindistan kıyılarının 200 deniz mili açığında gerçekleştiği belirtilen açıklamada, civarda ABD Donanmasına ait herhangi bir geminin bulunmadığı kaydedildi. Tankerin İsrail bağlantılı olduğu ve Suudi Arabistan'dan Hindistan'a gitmekte olduğu kaydedildi.