Yönetmelik değişti, yeni dönem: Yeni yapılan bina 15 yıl içinde yıkılırsa yaptırım uygulanacak

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği" ile "Dağıtım Tebliği" ve "Ceza Tebliğinde" değişiklikler Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Bu kapsamda yapı denetim kuruluşlarından alınan teminatlarla ilgili yeni düzenlemeye gidildi. Buna göre, daha önce her yıl Üretici Fiyat Endeksi'ne (ÜFE) göre güncellenen teminat tutarları, 2026'dan itibaren TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) ve ÜFE ortalamasına göre belirlenecek.

500 metrekare altındaki binalara denetim kolaylığı

Vatandaşların yapı denetim hizmetinden faydalanmasını kolaylaştırmak için yapı inşaat alanı 500 metrekareye kadar olan yapılarla yapı denetim hizmet sözleşmesi bedeline esas kalan inşaat alanı 500 metrekare kadar olan yapılar, Elektronik Dağıtım Sistemi dışında tutuldu.

Böylece daha önce Bakanlığın Elektronik Dağıtım Sistemi ile atayıp zorunlu tuttuğu kuruluş dışında yapı denetim hizmeti almakta güçlük çeken yapı sahiplerine, istedikleri yapı denetim kuruluşuyla sözleşme imzalama kolaylığı sağlandı.

Ayrıca 500 metrekareye kadar olan ve inşası tamamlanmış ancak yapı kullanım belgesi almakta zorluk çeken bina sahipleri de bu değişiklikle yapı denetim firmalarına daha kolay ulaşabilecek.

Bu binalar için vatandaşların belirleyeceği yapı denetim kuruluşuyla yüzde 1,75 ile yüzde 3,50 arasında hizmet bedel oranıyla denetim hizmet sözleşmesi imzalanabilecek.

Güçlendirme işlerinde de denetim hizmet bedeli, o binanın tamamı için hesaplanan bedelin en az yüzde 25'i oranında olacak.

3 ayda inşaat başlamazsa sözleşme feshedilebilecek

Yönetmelikteki sözleşme fesih gerekçelerinde de değişiklik yapıldı.

Bu kapsamda 6 ay boyunca hiç iş yapılmaması süresi 3 aya düşürüldü. Böylece yapı denetim kuruluşları, 3 ay içinde inşaatın başlatılmaması durumunda sözleşmeyi feshedebilecek.

Yapı denetim kuruluşlarının, kalıp ve donatı imalatını teslim alma, betona nezaret etme gibi mevzuatla verilen denetim görevlerini yerine getirmeme hallerinde de sözleşmenin feshedilebilmesinin önü açıldı.

Elektronik Dağıtıma İlişkin Tebliğ Değişikliği ile 45 ve üzerinde yapı denetim kuruluşuna sahip olan illerde iki alternatifli denetim kuruluşu ataması yapılabilecek.

Buna göre, elektronik sistemde vatandaşa önce bir yapı denetim firması önerilecek. Eğer vatandaş bu firmayla 3 iş günü içinde sözleşme yaparsa, başka bir firma önerilmeyecek. Ancak 3 gün içinde bir seçim yapılmazsa, sistem otomatik olarak ikinci bir firmayı atayacak. Bu kuruluşla, yapı denetim hizmet sözleşmesinin imzalanmasına dair süreç başlatılacak.

Yeni uygulama kapsamında 1 Şubat 2026'ya kadar illerdeki faal yapı denetim kuruluşu sayıları güncellenecek. Bu tarihe kadar uygulama, İstanbul, Ankara, Bursa, Konya, İzmir, Kocaeli, Antalya, Gaziantep, Mersin, Kayseri, Şanlıurfa, Diyarbakır, Tekirdağ, Adana, Samsun ve Muğla'da hayata geçirildi.

İnşa aşamasında komşu binaya zarar verilirse faaliyet izni iptal edilecek

Öte yandan Ceza Tebliğ Değişikliği ile ilgili kanunda yer alan "taşıyıcı sisteminde onarılamaz düzeyde yapısal bir hasar" ifadesi, "bu hasar nedeniyle yapının veya binanın yıkıldığının veya yıkılmasını gerektiren durumların anlaşılması gerektiği" olarak değiştirildi.

Değişiklikle yapı denetim kuruluşunca denetimi üstlenilen bir yapının, yapı kullanma izin belgesi aldıktan sonra 15 yıl içinde yıkılırsa yapı denetim firmasının faaliyetine son verilecek, teminatına el konulacak.

Ayrıca bir binanın inşa aşamasında (kazı gibi) çevresindeki bir yapıya zarar vermesi durumunda yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek, teminatına el konulacak.