Tasarruf finansmanda BDDK çatısı altında yüksek performans

Yakın zamanda gerçekleşen mevzuat düzenlemeleriyle adı ‘tasarruf finansman’ olarak belirlenen sektörün geçmişi, 1990’ların başına dayanıyor. Bir nevi ‘altın günü’ mantığıyla dayanışmaya dayalı birikimin, ihtiyaca yönlendirilmesi esasıyla ortaya çıktı. Tasarrufların oluşturulmasına vesile olan şirketler kuruldu. Uygulama başladığında, ilk ihtiyaç, otomobil oldu. Ardından konut geldi. Vatandaşın ev veya otomobil alabilmesi için paranın toplanmasını organize eden şirketlerin sayısı zamanla arttı. ‘Çekiliş’, ‘kura’, ‘vade ortası’, ‘peşinat’ gibi uygulamalarla, biriktirilen kaynağın belli vadelerin ardından ilgili müşterinin kullanımına verilmesi işleyişine dayalı model, halk tarafından benimsendi. Ekonomiye yastık altı tasarrufların kazandırılması gibi bir desteğin sunulduğu sistemin, halk tarafından benimsenmesinin altında yatan gerekçeler arasında kullanılan kaynağın faizsiz oluşu ilk sıralarda yer aldı. Aradan yıllar geçti. Modelle ev ve otomobil organizasyonu yapan şirketlerin sayısı 50’ye yaklaştı. Merdivenaltı yani kayıt dışı iş yapanlarla sayı 100’e çıkınca daha sıkı bir yasal düzenleme devreye alındı.

Çalışma esasları yasal çerçeveye oturtuldu

İntibak başvurularının yapılmasının ardından 2021 yılında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu denetimine giren sektörün, aynı yılın Nisan ayında Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik’ çerçevesinde faaliyet esasları belirlendi. Sermaye yapıları başta olmak üzere yükümlülükler ve uygulama esasları, ilgili yasal düzenleme ile yeniden ortaya kondu.

Hali hazırda sözünü ettiğimiz yasal düzenlemenin getirdiği şartları yerine getirerek BDDK denetiminde faaliyet yürüten 6 tasarruf finansman şirketi (Birevim, Emin Evim, Fuzul, İmece, Katılımevim, Sinpaş) bulunuyor. BDDK tarafından denetlenmesinin yanı sıra Finansal Kurumlar Birliği çatısı altında yer alması ve periyodik olarak sektördeki gelişmelerin rakamsal olarak da kamuoyu ile birebir paylaşılması, sektöre olumlu yansıdı. 2021’den bu yana adım adım devreye alınan yasal dinamiklerin ve BDDK çatısı altına girmenin sektöre olumlu yansıdığını rakamlar ve sektörün temsilcileri tarafından ifade ediyor.Eminevim Yönetim Kurulu Başkanı Süheyla Üstün, tasarruf finansman sektörünün 2021 yılında intibak süreci ile başlayan kurumsallaşma adımlarının, yönetmelikte yapılan son değişikler ile hız kazandığını söyledi.

Yapılan düzenlemelerin ardından çekilişlerin azaldığı sektörde tasarruf finansman modeli öne çıktı. Sermaye yeterliliğinin yükseltilmesi önemli bir düzenleme olarak sektöre adapte edildi. Mevduat sigortası sektörüne girme talebinin olduğu sektör temsilcileri, toplanan kaynakların faizsiz alanlarda değerlendirilmesinin, finansman kanalları içerisinde kendilerini farklı konumda tutmayı sürdürdüğünü dile getiriyor. İzin ve lisans uygulaması ile bağlı oldukları BDDK tarafından para toplama yetkisine de sahip olan tasarruf finansman şirketleri için bu alanda 2025’e kadar intibak süresi bulunuyor.

2023’te 6 şirket toplam 162.7 milyar liralık sözleşme yaptı. Sözleşme sayıları geçen yıl bir önceki yıla oranla iki kat birden büyüdü. Bu yıl 250 milyar liralık toplam sözleşme büyüklüğüne ulaşılabileceği öngörüleri yapılıyor. Öngörüler arasında 2030’da Türkiye nüfusunun yüzde 40’ına hitap etmek gibi hedefler de bulunuyor.

“Daha fazla alanda hizmet yürütebiliriz”

BDDK çatısı altında hizmet üretmelerin ardından halka arzların da arttığı sektörde faaliyet yürüten şirket temsilcilerinin ifade ettiği bir nokta da otomobil ile başlayan, birkaç yıl içinde konutu ve ardından çatılı ticari işyerini kapsayan hizmet alanlarının genişletilmesine ilişkin. Yakın zamanda arsa konusunun da ilgi alanlarına dahil edilmesini gündeme getiren sektör yetkilileri, faaliyet alanlarının genişlemesine olanak yaratacak bir potansiyel barındırdıklarını kaydediyor. Makine alımlarında devreye girebilecekleri gibi mobilya, çeyiz, hac ve umre konularında da hizmet üretebileceklerini ifade ediyor.

Takibe düşme oranı binde 5

Birevim Genel Müdürü Av. Mahir Orak, “Özellikle 2023 yılının hem sektörümüz hem de şirketimiz için iyi geçtiğini söyleyebilirim” diyor. Katılımevim Genel Müdürü Ahmet Özcan da BDDK lisansı sonrası 2023 yılında sektörde sözleşme rakamlarının ortalama yüzde 100 büyüdüğünü ve büyüme trendinin 2024’ün ilk çeyreğinde de artarak devam ettiğini vurguluyor. Yukarıda bahsettiğimiz gibi yastık altı tasarrufların ekonomiye kazandırılması gibi bir misyonun temsilcisi olan tasarruf finansmanı modeline katılım sağlayan tüketici kesiminin önemli bir özelliğini de Fuzul Tasarruf Finansman A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Akbal, EKONOMİ yazarı Vahap Munyar’ın 4 Mart 2024 tarihli köşesinde dile getirmişti. Tasarruf finansman tüketicisinin yapısına ilişkin Akbal, “Bizim müşteri ödemesini düzenli yapar. Bizde takibe düşme oranı binde 5 dolayındadır” ifadelerini kullanmıştı.

“Faizsiz konut almak isteyenlere kolaylık”

Finansal Kurumlar Birliği (FKB) çatısı altına en son giren finansal sektör tasarruf finansmanı oldu. Banka dışı alanlar konusunda önemli veri kaynağı durumundaki FKB, düzenli olarak kamuoyunu bilgilendiren, özenli bültenleri ile yakından takip ediliyor. FKB tarafından açıklanan haberimizdeki tabloda 2021’den bu yana tasarruf finansman sektörünün rakamsal performansı ortaya koydu.
Yanı sıra Finansal Kurumlar Birliği (FKB) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Emre Ballı, geçtiğimiz aylarda, 'Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'te değişiklik yapıldığını hatırlatarak şu değerlendirmeyi yaptı: “Yönetmelik’te müşteri haklarının korunması, konut ve araçtaki sözleşme sınırlarının farklılaştırılarak artırılması, risk grubu ve mensuplarına ilişkin sınırlamaların getirilmesi, tasarruf fon havuzlarının değerlendirilme ve dağıtım esasları ile mali rasyoların güncellenmesi konuları ele alındı. Son dönemlerde gayrimenkul ve araç fiyatlarındaki artış, 1 milyon TL sözleşme sınırlarının artırılması ihtiyacını zorunlu kıldı. Yönetmelik ile sözleşme tavanları TÜİK’in Aralık 2023 ÜFE oranı olan yüzde 44,22’ye göre artırılarak, konut için 7 milyon 211 bin TL’ye ve taşıt için ise 2 milyon 884 bin 400 TL’ye yükseltildi. Yine müşteri haklarının daha şeffaf bir şekilde ele alınması, risk grubu tanımının getirilmesi ve finansal rasyoların gözden geçirilmesi, sektörümüze ve tüm paydaşlarımıza olumlu katkı sağlayacak”.