Avrupa inovasyonda çok geride

Avrupa'da son zamanlarda önemli tartışmalardan birisi inovasyon yarışındaki performansları. Görünen o ki bu rekabette ABD ve Çin`in oldukça gerisinde kaldılar. Alarm zilleri çalıyor. Tehlikenin farkındalar, kendilerince bazı aksiyonlar alıyorlar ama bunların işe yaradığı konusunda şüpheliyim. Ciddi bir kültürel ve zihinsel dönüşüm olmadığı sürece palyatif tedbirler çözüm getirmeyecek.

ABD, inovasyonda dünya lideri konumunda. Gelişmiş ekosistemleri (örneğin Silikon Vadisi), büyük teknoloji şirketleri (Apple, Google, Amazon), yüksek risk sermayesi hacmi ve üniversite-sanayi iş birliği bu başarıda önemli rol oynuyor. Çin, son 10-15 yılda büyük bir sıçrama yaptı. Devlet destekli Ar-Ge yatırımları, teknoloji şirketlerinin büyümesi (Huawei, Tencent, Alibaba) ve üretim gücüyle inovasyon kapasitesini hızla artırıyor. AB içindeki farklı ülkeler arasında inovasyon düzeyi çok değişken. İsveç, Almanya, Hollanda gibi ülkeler güçlü; ama genel olarak AB, daha yavaş hareket ediyor, bürokratik yapısı ve parçalı stratejiler nedeniyle kaybediyor.

ABD, 2023 itibarıyla GSYİH’nin %3,5’ine yakınını Ar-Ge’ye harcıyor. Çin`in Ar-Ge harcamaları hızla artıyor (%2,6 civarında); 2030 hedefi ABD’yi geçmek. Şu an dahi Çin, 2023 yılında yaklaşık 3,34 trilyon Yuan (yaklaşık 469,8 milyar USD) Ar-Ge harcaması yaparak dünyada ikinci sırada. AB ise ortalama %2,2 civarında, Lizbon hedeflerinin altında (hedef %3'tü). Çin, 2020'lerden itibaren en çok patent başvurusu yapan ülke. 2023 yılında 921.000 patent başvurusu yaparak yıllık %15,3'lük bir artış sağladı. Çin, yüksek teknoloji ihracatında lider konumda ve yaratıcı ürün ihracatında da ilk sırada yer alıyor.

AB, patent sayısı ve niteliği bakımından bazı ülkeler (Almanya, Fransa) güçlü, ama genel toplam Çin ve ABD’nin gerisinde. ABD, dünya çapında en fazla unicorn (değeri 1 milyar $ üzeri startup) üreten ülke. Çin`de startup sayısı hızla artıyor ve devlet destekli inkübasyon programları güçlü. AB’de girişimcilik kültürü ABD’ye kıyasla daha zayıf; risk alma iştahı düşük ve finansmana erişim daha kısıtlı. AB, karmaşık düzenlemeler ve bürokratik engeller nedeniyle inovasyon hızında esneklik kaybı yaşıyor.

ABD ve Çin yapay zekâda liderlik için yarışıyor. Kuantum ve biyoteknolojide de güçlüler. AB bu alanlarda daha yavaş ilerliyor. ABD, Global İnovasyon Endeksi’nde 2024 sıralamasında 3. sırada yer alıyor Çin ise 11.  sırada, orta gelirli ülkeler arasında en yüksek seviye.

AB’nin kapsayıcılığını artırması gerekiyor

Genel olarak, rahatlıkla AB inovasyon yarışında ABD ve Çin'in gerisinde kaldı diyebiliriz. AB`de pür araştırma (research) için kaynak sorunu genel olarak yok fakat inovasyon çıktısına dönüştüremiyorlar. AB'nin inovasyon kapasitesini artırmak için bürokratik engellerin azaltılması ve finansa erişimin kolaylaşması lazım. Bu da ancak radikal bir zihinsel dönüşüm ile mümkün. Kısa vadede ben pek umutlu değilim. Girişimciler rahat olacakları ekosistemleri tercih ederler. AB`nin kapsayıcılığını artırması gerekiyor. Ayrımcılık ve ırkçılık yer yer önemli bir bariyer. Yavaş ilerleyen bürokrasi ve farklılıkların halen kimi kesimlerce dışlanması girişimcilik ve inovasyonun önündeki en büyük engellerden.