Dijital çağda açlığın yeni yüzü; verisizlik

YZ çağında açlık, sadece ekmeksizlik ile değil, eğitimsizlik, kodsuzluk ile tanımlanıyor. Veriyi göremiyorsan, seni de görmezler. Sistem karnını veriyle doyuruyorsa, zihnini aç bırakma.

Açlık artık yalnızca karınla ilgili bir mesele değil. Bu çağda verisiz kalan, aç kalır. Bugün dünyada açlığı artıran şey sadece kıtlık değil; erişimsizlik, eşitsizlik ve teknolojik dışlanma... YZ destekli bir dünyada yaşıyoruz ama bu destek herkese eşit sunulmuyor. Yeni kavramım: Algoritmik Açlık.

Veriyle beslenemeyen birey karar sistemlerinde yer alamaz. Tıpkı tabağında yemek olmayan çocuk gibi… Veriye doymak başka, sisteme dâhil olmamak başka…  YZ çağında asıl açlık, sisteme dâhil olamamakla başlar. Bazıları yapay zekâ ile geleceği kodluyor ama çoğumuz bu becerilerde yokuz.

YOKSULLUĞUN YENİ ADI: TEKNOLOJİK DIŞLANMA

Bu yüzden önerim: dijital sosyal güvenlik. Nasıl gıda, barınma temel ihtiyaçsa, veriye erişim de artık temel ihtiyaçtır. Yeni kavram: Veri Temel Geliri... Yani her bireye dijitalleşme hakkı, YZ çağında yaşama yetkisi… Bugün en büyük krizlerden biri; algoritmaların kimin için çalıştığını sorgulamamak.

İstatistiklerin dışına düşen birey, gerçeklikten silinir. Bir çocuk yapay zekâya ulaşamıyorsa, onun adı gelecekte geçmez. Yeni kavram: Kod Sessizliği... Yani karar mekanizmalarında sesi çıkmayan, temsil edilemeyen yığınlar... YZ bu yığınları “veri dışı” sayar, sistem onları fark etmez. Yeni tür eşitsizlik bu…

2 SORU 2 CEVAP / Zihinsel açlıkla başa çıkmaya dair…

YZ çağında açlık ne demektir?

Bu artık yalnızca fiziksel değil, bilişsel, dijital ve sosyokültürel bir yoksunluk halidir.
Veriye, eğitime, dijital araçlara ulaşamayan her birey, bu çağın “kronik açları”dır.
Açlık yalnızca mideyle değil, zihinle de yaşanır. Zihin kurak kalırsa, zeka ve akıl çöker.

Bu yeni yoksulluğu nasıl önleriz?

Yeni nesil sosyal politikalarla… Dijital eğitim seferberliği, veri eşitliği, algoritma adaleti… Yeni kavramım: Zihinsel Beslenme Hakkı. Yani her bireyin, bu çağda anlamlı katılım için beslenmesi gereken asgari kültürel kod havuzu. Müşteri artık “velinimet” ötesinde; “verinimet” olmuştur.

not/Açlık, artık ekranda görülmeyenlerdir

Açlık eskiden sokakta görülürdü. Bugün aç olanlar, algoritmaların içinde görülmeyenlerdir. Bunlar, veri setlerinde yoktur, çünkü eğitilmemiştir. YZ eğitimi; yalnızca makineye değil, insana da yapılmalı. Sadece sayı değil, insan içeren modeller gerek. Aksi takdirde, sistem “zeki” olur ama ahlaksız büyür.

YZ LÜGATI

Algoritmik Açlık; Veriye erişemeye n bireyin sistem dışı kalması

Veri Temel Geliri; Her bireyin dijitalleşme hakkı ve erişim garantisi

Kod Sessizliği; Karar sistemlerinde sesi çıkmayan, temsil edilmeyen topluluklar

Zihinsel Beslenme Hakkı; Anlamlı katılım için gerekli asgari kültürel ve bilişsel altyapı

Kodlu Kapsayıcılık; Algoritmaların sadece sayı değil, insan temelli kapsama becerisi