Enflasyonun kovaladığı lira otomobile mi gidiyor?
Tabiat boşluktan nefret eder… Bilimsel derin değeri olmasa da genel geçer söylemidir evreni algılama yolunda… Sadece tabiat değil, ekonomi de boşluktan nefret eder. Ekonomiyi doldurmak, yönetmek durumundakilerin bu görevi boşlaması, piyasanın, vatandaşın bu alanı doldurma gayretini tetikler.
Merkez Bankası da dahil, ekonomi yönetimi bir süredir Lira’nın dümenini bıraktılar.
ÇİN OTOMOBİLLERİ DERİNCE YOLUNDA
Hal böyle olunca vatandaş, kendi parasının dümenine geçmek zorunda kaldı. Zorundaydı zira arkasından enflasyon koşuyor, hayat pahalılığı liranın gücünü eritiyordu. Dolara hücum dedik ama doğru değildi. Aslında liradan kaçışvardı. Sadece dövize mi? Konuta, borsaya, emtiaya doğru kaçış...
Fuzuli, Su Kasidesi’nde bugüne seslenir; “Başını daşdan daşa urup gezer âvâre su…” Dediğini piyasaya tercüme edersek; “başını taştan taşa vurup gezer avare lira…” Bu akış şimdi de yönünü, ithal otomobile çevirmişe benziyor. Çin’den 4 bin otomobil, Derince’ye doğru yola çıkmış bile…
İKİ SORU İKİ CEVAP
Otomobil doğru adres mi?
Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu iklimde, doğru adresten ziyade sığınılacak liman hedeflenir. Galeride oto tükenmişti. Şimdi kur; ithalata çok uygun, Çin de otomobil ihracatında aşırı iştahlı… Faizi tek haneye gömerek lira mevduatını cezalandıran ekonomi yönetimi, otomobili de “işe yarar yatırım aracı” haline getiriverdi.
TOGG’a rağmen bu ithalata nasıl izin veriliyor?
TOGG’un üretimi sınırlı, Çin’in iştahı sınırsız. İlk 5 yıl ithalat, yerli otoya risk oluşturmaz. Çin zaten ihracatını %54 arttırarak geçen yıl 3,11 milyon otomobili yabancı ülkelere sevk etti. Ardından enflasyon kovalayan lira, uçurduğu konuttan, otomobile atlayıp borsaya gazlıyor. Merkez de “dövize gitmesin de nereye giderse gitsin” tesellisiyle piyasaları avutuyor.
NOT
VATANDAŞ MERKEZ’DEN DAHA YETKİN LİRA YÖNETİCİSİ
Türkiye’de Merkez’in slogan düzeyinde kur ve lira politikası var; 1-dolarizasyon dursun, 2-Liralaşma başlasın… İyi de seçim ekonomisinde yer gök para yağmuruyla beslenirken bu nasıl olacak? Merkez; kuru tutabilmeye odaklanıp enflasyonu boşlayınca, eline geçen lirayı, kendi yönetir hale geldi.
Emlak; doğru adresti ama fiyatlar şişiverdi. Borsa; doğru adresti ama orada SPK destekli silkeleyiciler bekliyordu. Kripto; çalkalandı da durulamadı. Altın; nihayet kıpırdadı fakat göz doyurmadı. Emtia, dayanıklı eşya… Hatta traktör dahi yatırımı aracı oluverdi.
Vatandaşın Lirayı Merkez’den daha etkin ve yetkin yönetebildiğini gördük. O halde sorun nedir? Sorun; gece yarısı Resmi Gazeteleriyle oyun sırasında kural değiştirmek, makroihtiyadi tuzaklar (pardon tedbirler) kurmak…
Bir zamanlar Japon otoları kaplamıştı ülkeyi kayıp yıllar 90’larda… Şimdi de dümensiz ekonominin boşluğundan Çin otomobili akını başladı ve vatandaş, kendini enflasyondan korumak adına bunu değerlendiriyor. İyi de yapıyor. Lirasının erimesine göz yumacak hali yok ya…