İçi boş vizyonlar zaman kaybettirir

Genel seçim yaklaştıkça siyasi parti başkanları Türkiye ekonomisinin geleceği hakkındaki planlarını vizyon başlığı altında açıklıyor. Açıklamaların çoğunluğu bir niyet ve dilek beyanından, bir temenniden ileri gitmiyor. Çünkü bu tür açıklamaların büyük bölümünde vizyonun temel unsurları bulunmuyor. Türkiye’nin en kısa zamanda demokrasiyi derinleştiren, insan hatlarını kökleştiren, gelir dağılımını iyileştiren, teknolojik yoğunluğunu istikrarlı bir şekilde yükselterek ekonomisini hızla büyüten bir ülke olması için vizyonun temelinde aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:

Demografik projeksiyon: Vizyon insanların refahını, mutluluğunu ve kendini gerçekleştirmesini hedeflediği için nüfusun, gelecek 25-30 yıl içindeki değişimi ile ilgili projeksiyonlar incelenmelidir.

Teknolojik öngörü: Hızlı değişim dönemlerinde bu öngörünün vadesi 10 ile 15 yıl arasında olmalıdır. 2020 yılında hazırlanmasına başlanan teknoloji öngörüsünde de 2035 yılı hedef olarak alınmıştır. Ne var ki iki yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen 2035 Teknoloji Öngörüsü henüz kamuoyuna açıklanamamıştır.

Kıyaslama: Türkiye’nin ekonomik varlığının ve teknolojik yoğunluğunun kapsamlı bir envanteri çıkarıldıktan sonra elde edilen sonuçlar, gelişmiş ülkeler ile kıyaslanmalıdır. Bu karşılaştırma (benchmarking) çalışması hangi kritik ve stratejik sektörlere öncelik verileceğini belirlemekte kullanılmalıdır.

Uygulama takvimli yol haritası: Hedeflere ulaşmak için hangi adımların, ne zaman atılacağı yol haritasında muhakkak belirtilmelidir. Uygulama takvimi olmayan bir yol haritası ve vizyon belgesinin bir anlamı yoktur. Takvimli yol haritasında dönemsel hedeflere ve performans kriterlerine ulaşılıp ulaşılmadığı, İngiltere’de olduğu yerli ve bağımsız danışmanlık kurumları tarafından incelenmeli, sonuçlar ilerleme raporları ile halka açıklanmalıdır.

Vizyon nedir?

Vizyon beyindeki göz, zihindeki radardır: Geleceğe nüfuz eden görüş yeteneğine sahip olmak için lider kendi ülkesinin potansiyelini bilmek ve dünyanın nereye gittiğini sezmek zorundadır.

Vizyon umuttur: Vizyon, bugünden yarınlara uzanan bir iyimserlik duygusunu içermelidir.

Vizyon ufuklu düşüncedir: Vizyon bugünün hayalini, yarının gerçeği kılmak için tüm imkânları kullanmayı amaçlayan bir beyinsel çabadır, geleceğin gerçekliğini yakalama azmidir.

Vizyon geleceği paylaşmaktır: Yalnız tek bir liderin beyninin içinde kalan hedefler “vizyon” olarak tanımlanamaz. Vizyon binlerce, milyonlarca insanda heyecan ve coşku duygularını ve bir şeyler yapma isteğini uyandırmalıdır. Paylaşılan bir vizyon, insanları daha cesur, daha girişimci yapar.

Vizyonun başı bulutlardadır ama ayağı yere basar: Vizyonun hareket noktası, bugünün gerçekliği olmalıdır. Mevcut gerçekliği tam olarak algılayan bir kişi, neyin, nasıl ve hangi noktaya kadar değişebileceğini daha berrak bir şekilde görebilir.

Şairin tanımı: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın şu mısraları vizyonun en kısa tanımıdır: “Bir âlem kurulur gibi yeniden Baştanbaşa hayal, düşünce ve rüya...”

Vizyon ne değildir?

• Vizyonu, çaresizlik anlarında görülen seraplar ile karıştırmamak gerekir.
• Güzel günlere, santim santim de olsa her gün biraz daha yaklaşamıyorsak vizyon, bir bilmkurgu hikâyesine dönüşüverir.
• Vasat hedefler içeren gelecek düşüncelerinin vizyonla bir alakası yoktur.
• Zihinlerde iddialı hedeflere nasıl ulaşılacağını gösteren bir “pusula” ve bir “yol hartası” yoksa, vizyonun boş ve ham hayallerden farkı kalmaz.
• Vizyonun hareket noktası, içinde yaşadığımız gerçeklik olduğu için ütopyalardan farklıdır.
• Geleceğin üstüne gözü kara giden bir macera arayışı da değildir vizyon...