İzmir’in serbest bölgeleri ihracatın lokomotifi

Yaşar KUŞ
Yaşar KUŞ İZMİR'den

İhracatçı firmalara pek çok avantaj sağlayan serbest bölgelerin Türkiye’deki tarihi 1985’te başladı. Mersin ve Antalya’daki serbest bölgeleri 1987’de Ege Serbest Bölgesi takip etti. Serbest bölgelerin sayıları zamanla artarak 2000 yılında 18’e ulaştı ve neredeyse çeyrek asır boyunca bu rakamda sabit kaldı.

Başlangıçta serbest bölgelerde yer alan firmaların hepsi, sağlanan tüm teşviklerden yararlanırken, zamanla imalatçı ihracatçı firmalara sağlanan teşvikler artırılırken, sadece ticaret yapan firmalara sunulan teşvikler azaldıkça azaldı. 1987’deki kuruluşundan bu yana ağırlıklı olarak imalatçı ihracatçılara hizmet veren Ege Serbest Bölgesi, bu gelişmeye paralel olarak neredeyse kesintisiz olarak büyümesine devam etti. Şu an ihracat ve işlem hacmi açısından serbest bölgeler arasında zirvede yer almasının tarihsel kökenleri var yani. İzmir’de daha sonra açılan serbest bölgeler de benzer bir yolu takip ettiler. Bu konuda çoğul konuşabilmemize imkan sunan iki kentten biri İzmir. İstanbul ve İzmir faal olarak 3’e serbest bölgeye ev sahipliği yaparken, fizibilite çalışmaları süren Menemen Serbest Bölgesi’nin devreye girmesi ile İzmir’de bu sayı 4’e çıkacak. Geçmişi deri işleme tesislerine, yani yine üretime dayanan İzmir Serbest Bölgesi ve Ege Serbest Bölgesi’ni işleten ESBAŞ tarafından imalatçı kimliğiyle kurulan Batı Anadolu Serbest Bölgesi de yollarına başarıyla devam ediyorlar.

Bu ay başında Ticaret Bakanlığı, serbest bölgelerden yapılan ihracata dair verileri paylaştı. Buna göre serbest bölgelerin ihracatı, 2025 Mayıs’ta bir rekora imza attı. 2024 Mayıs'ta 1.06 milyar dolar olan serbest bölgeler ihracatı 2025 Mayıs'ta yüzde 11.2'lik artışla 1.18 milyar dolara yükseldi. Bu performans, serbest bölgeler tarihindeki en yüksek mayıs ayı ihracat değeri olarak kayıtlara geçti. Serbest bölgelerde, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 163'e ulaştı. Bu oran, geçen yılın aynı dönemine kıyasla 33 puanlık bir artışa işaret etti. En fazla ihracat yapan serbest bölge ise 288 milyon dolarla Ege Serbest Bölgesi oldu.

Serbest bölgelerin ihracatının yüzde 30’u İzmir’den

İlk 5 ayın ve mayıs ayının verileri İzmir’in serbest bölgeler konusundaki ayrıcalıklı yerini ortaya koyuyor. Bakanlığın rakamlarına göre ilk 5 ayda serbest bölgelerden 5 milyar 250 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Bu yaklaşık olarak Türkiye ihracatının yüzde 5’ine denk geliyor. İzmir’deki serbest bölgeler 1.5 milyar doları bulan ihracatlarıyla, serbest bölgelerin toplam ihracatından yüzde 30 dolayında pay alıyorlar. Yeni devreye girecek kapasitelerle bu rakamın hızlıca arttığını görmemiz için çok beklememiz de gerekmeyecek.

Batı Anadolu Serbest Bölgesi’nde ilk tesisler geçen sene üretime başladı. Bu yıl sonuna kadar faaliyetteki tesis sayısının 10’a çıkması bekleniyor. Buna paralel olarak bölgeden yapılan ihracat da artacak. 5 yıllık hedefler ise oldukça iddialı: 7 bin istihdam, 500 milyon dolar ihracat. Bu hedeflere ulaşılırsa, kardeşi Ege Serbest Bölgesi’nin açık ara birinci olduğu listede, Batı Anadolu Serbest Bölgesi de kendisine ilk 5’te yer bulabilir. İzmir Serbest Bölgesi de doluluk oranı yüzde 90’a çıkınca geçen yıl sınırlarına komşu olan 153 bin metrekarelik araziyi satın aldı. İZBAŞ, bu alanı bölgeye dahil ettirerek alanını yüzde 10 büyütmek için çalışmalarını sürdürüyor. İzmir Serbest Bölgesi’nin hemen yanındaki 1.5 milyon metrekarelik alanda kurulacak olan Menemen Serbest Bölgesi de faaliyete geçerse İzmir bu konudaki iddiasını daha da pekiştirecek.

Serbest şehir için fizibiliteye gerek yok

İzmir iş dünyasının temsilcileri, zaman zaman İzmir’in serbest şehir statüsü kazanması önerisini gündeme getirirler. Dünyada başta Dubai ve Hong Kong olmak üzere bunun pek çok başarılı örneği var. Türkiye’de bir gün bu konuda adım atmak isterse, çok fazla adres aramaya gerek yok. İzmir’deki serbest bölgelerin performansı pekala fizibilite olarak değerlendirilebilir.

 

Henüz bu içeriğe yorum yapılmamış.
İlk yorum yapan olmak ister misiniz?
Yorum yapmak için tıklayınız
Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
Zeka yapay, ilgi gerçek 30 Mayıs 2025