“JIT” Sadece Üretimde Kalmamalı

Endüstri devrimi ve teknolojinin gelişimi, artan rekabet ve müşterilerin yeni beklentileri, üretim yapan şirketleri, üretim yapabilmek için, gerekli hammadde ve yarı mamullerin zamanında tedarik edilmesi ve stoklara alınması, üretim hatlarını daha verimli ve daha hızlı çalıştırmaya ve zorlamıştır. Bu durum günümüzde de aynı şekilde devam etmektedir.

70’li yılların başında, üretimde verimliliği sağlamaya ve kayıpları azaltmaya çalışan Toyota Motor Company'nin Başkan Yardımcısı Taiichi Ohno (1912-1990), JIT (Just-in-Time) prensibini geliştirmiştir. Toyota Motor Company’nin bu prensiple üretim hattını yönetmeye başlaması ve üretimde kalite ve verimliliğin artması, Japonya’daki diğer şirketleri de JIT’i uygulamaya yöneltmiştir. Kısa zamanda da dünyada JIT prensibi üretim yapan büyük işletmelerde yayılmıştır.

JIT özetle, üretim yapan şirketlerin, üretim için gerekli her türlü hammadde ve yarı mamullerin, üretim hattına, hatta makinenin başına “Tam Zamanında” gelmesini sağlayan bir kalite yönetim ve üretim sistemidir.

JIT temel olarak, üretim yapılacak makinenin üretim yapacağı anda, gerekli tüm malzemelerin, üretim için gerekli miktar kadar, gerekli kalitede ve yerde ulaşmasını sağlar. Yani JIT, fazla üretimi engellemek, firelerin ve gereksiz stok yapmanın önüne geçmek, işçilik zamanını azaltmayı hedeflemektedir.

Geçtiğimiz 30-40 yılda, JIT yaklaşımını sağlayabilmek için, (Kaizen ve Kanban gibi) çeşitli üretim ve kontrol sistemleri kullanılmıştır. Günümüzde ise, bir yandan üretim için kullanılan bilgisayar programları (Materials Requirement Planning - Malzeme İhtiyaç Planlaması - MRP), diğer yandan robotik üretim sistemleri JIT’in kullanımını oldukça kolaylaştırmış, hatta üretim için kaçınılmaz hale getirmiştir.

Peki, JIT sadece üretim yapan işletmeler için mi geçerlidir?

İster herhangi bir malın üretimini yapan, ister hizmet üreten her türlü işletmenin, JIT’i benimsemesi gerekmektedir.

Günümüzde JIT prensibini güncelleyecek olursak, aşağıdaki konularda gerekli olan unsurların tam zamanında ve eksiksiz olarak iletilmesi, işletmelerin rekabet avantajını geliştirecek, müşteri memnuniyeti ve sadakati sağlayacaktır. Ayrıca maliyetleri düşürecek ve işletmelerin gelecekte var olmalarını sağlayacaktır. 

• Şirketin ve sektörün yapısına uygun organizasyon şemasının oluşturulması,
• İş akış ve görev tanımlarının tam olması,
• Her birimin temel performans kriterlerinin (KPI) belirlenmesi ve takip edilmesi,
• Tüm birimler arasında bilgilerin paylaşılması,
• Müşteri talebinden, mal veya hizmetin teslimine kadar tüm sürecin zaman planlamasının hatasız yapılması,
• Tedarikçilerin lojistiğinin planlanması,
• Müşterilere ürünlerin lojistiğinin planlanması,
• Satış faaliyetlerinde hızlı aktarım ve geri bildirim yapılması,
• Pazarlama faaliyetlerinde ürünlerin veya hizmetlerin pazara verilmesini veya dağıtımını desteklemenin tam zamanında olması,
• Çalışanlar arasında iletişimin sağlanması,
• Müşteri beklenti ve şikâyetlerinin anında gerekli birimlere iletilmesi ve cevaplandırılması,
• Gereksiz bilgi paylaşımının azaltılması,
• Fazla mesai yapmamak için, iş planlarının doğru yapılması,
• Çalışanların yetkinliklerini geliştirmek ve kariyer planlarının yapılması,
• Takip, kontrol ve müdahalelerin tam zamanında yapılması.

JIT veya Türkçe karşılığı ile “Tam Zamanında”, günümüz işletmelerinin ilk benimseyecekleri prensiplerden biri olmalıdır. Geciken, yetiştirilemeyen veya teslim edilemeyen siparişlerin nedeni, planlanan tüm unsurların planlandığı gibi bir araya getirilememesidir. Bu durum kesinlikle müşteride memnuniyetsizliğine ve sonunda müşteri kaybına neden olmaktadır.