Mercanlar ve insanlar

Dünyada tanımlanmış beş bin altı yüz mercan türünün iki yüzü Akdeniz'de yaşarken, tropikal suları seven mercanlar iklim değişimi ile başta atık plastikler olmak üzere deniz kirliliğinden etkilenerek yok olmakta.

Çoğumuzun sualtı bitkisi sandığı, rengarenk, dans eden çiçekler gibi olan yumuşak-esnek yapılı mercanlar, küçük kolonilerinde yaşayan deniz omurgasızlarıdır. Büyük kolonilerde yaşayan sert yapılı mercanlar ise deniz suyundaki kalsiyum karbonat ile dış iskeletlerini yaratarak çoğunlukla beyazlaşır. Bu iskeletler de mercan kayaları (resifleri) adlı sualtı yapılarını oluşturur. Mercan renginin sahibi kırmızı iskeletli, nam-ı diğer kızıl mercanlar takı-biblolarda kullanılmakta. Mercan için deniz suyu sıcaklığı ve karbon döngüsü önemli. Deniz yüzeyinden atmosferdeki karbondioksit suya alınarak karbonik aside dönüşür, asidifikasyonla kalsiyum karbonat azalır. Eğer karbondioksit artarsa karbon döngüsü değişerek, yaşamlarında iskelet ve kabuk için kalsiyum karbonat kullanan yumuşakça, plankton, midye, mercan gibi türler ölüm tehlikesine girer. Atmosferdeki karbondioksidin yutak alanı olarak denizde tutulması, iklim değişimi etkisinin azaltılmasını sağlar. Ancak sera gazı salımları artarsa, denizler ısınır, su seviyesi artar, yağış anormallikleriye deniz ve kıyı ekosistemleri bozulur.

Küresel Barış Endeksi 2019 Raporu'na göre iklim değişimi tehlikesine en duyarlı ülke Filipinler. Ardından sıralama Japonya, Bangladeş, Çin, Endonezya şeklinde. Filipinler nüfusunun yüzde 47’si deprem, sel, tropikal siklon ve kuraklık gibi iklimsel tehlikelerle karşı karşıya yaşıyor.Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Okyanus ve Kriyosfer Özel Raporu (2019) deniz seviyesi yükselmesinin ada, kıyı ve topluluklara acı etkisini ortaya koyuyor.Filipinler'deki ikinci sorun yükselen turist sayısıyla hızla artan atık plastik miktarı. Filipinler okyanuslara en çok atık plastik veren Çin ve Endonezya ardından üçüncü ülke.Atık plastik ve mikroplastikler kıyıları, adaları, göl ve lagünleri tehdit ediyor. Atık plastik karşıtı kurallar, parasal cezalar uygulayan Filipinler iklim akıllı-iklim esnek ülke hedefiyle ilerliyor. Lakin hem Filipinliler hem de bizler biliyoruz ki, sera gazı salımının, okyanustaki atık plastiklerin ülkeler gibi sınırları yok. Fert olarak yaptığımız sera gazı salımının, tek kullanımlık plastik tüketiminin uzaklardaki bir doğa cennetini, örneğin gördüğüm en harika üç mavi güzellikten biri olan El Nido'daki Büyük Lagün ve mercanları etkilediğini bilmek gerek. Bencil tüketici olmamak gerek.Mavi gezegen hepimizin.