Mutsuz insanlar inovasyon yapabilir mi?

Bu satırları size Hollanda yollarından yazıyorum. İnovasyon alanında dünyanın en iyi isimlerinden bir profesörle Belçika’daki bilimsel çalışmalarımızı tamamlayarak Amsterdam’a geçiyorum. Kuzeyde dehşet verici güzelliği ile dramatik kontrastların ülkesi İzlanda’ya kadar gitmişken şimdiye Belçika’ya uğramamıştım, ama fena yanılmışım. En azından Antwerp görülmeye fazlasıyla değer. İnanılmaz bir rönesans mimarisi. Yaşam dolu sokaklar. Fransızların bıraktığı mutfak kültürü ve pek çok kuzeyliye göre daha mutlular.

Bu girişi neden yaptım? Şu soruyu sorabilmek için aslında: yoksul ülkelerin vatandaşları onurlu ve mutlu yaşayabilir mi? Mutsuz insanlar inovasyon yapabilir mi? Fukara ve huzurlu kaç ülke sayabilirsiniz? Sübnimal bir kapitalizm mesajı verdiğim düşünülmesin. Belçika’da süper marketler ve Starbucks akşam 7’de kapanırken bizde gece saat 10-11’i buluyorlar. Bu durumda hangimiz daha kapitalist bilemiyorum.

İstatistikler yalan söylemez ama. Belçika’da kişi başı gelir 50 bin dolar civarı. Ortalama 5 katımız. Bunu nasıl başarmışlar? Şifreleri bulmak zor değil. Belçika, Avrupa’da sanayi devriminin başladığı ilk ülke. Britanya’dan sonra hemen buraya kayıyor. Sanayi devriminin arkasında ne var? Bilim, buluşlar, icatlar ve inovasyonlar. Onların arkasında felsefe. Sanayi Devrimini teğet geçmeyen AB ve NATO’nun merkezi Belçika, Antwerp limanı üzerinden tüm mal trafiğini yönetmiş. Ayrıca çok verimli ve yetkin bir iş gücüne sahip. Yani ikinci şifre: eğitim.

Global markalarını biraz araştırdım. KBC gibi finanstan Magnum gibi gıda sektörüne onlarca küresel markaya sahipler. Bizde çikolatacılar müşterisi ile kavga ederken satın almakla gurur duyduğumuz Godiva’nın da Belçika doğumlu olduğunu unutmayalım. Matbaanın bu ülkeye 300 yıl geç sokulma ihanetini kim nasıl açıklar bilemem ama 20. yüzyılda %10 okuma yazma oranına bizi mahkûm edenler kadar tarihten hiç ders almayanlar da bu fukaralığın baş müsebbibi.

Bir taraftan sanayi devrimini diğer taraftan eğitim devrimini kaçıran bu güzel ülke, şimdi de teknoloji ve inovasyon devrimini kaçırmak üzere.

Ne diyelim, inovasyonu sadece satın almak ile değil, yapmakla gurur duyacağımız günlere…