Transit ülke olalım transit geçmeyelim
Bu sıra çok duyar olduk, transit ülke olma kavramını.
- Ürünlerin taşınmasında transit ülke olmak,
- Avrupa ile Rusya arasında transit köprü olmak ve transit ticaret ile ticaretten pay almak,
- Avrupa ile İran arasında transit köprü konumunda olmak ve yine transit ticaret yapabilmek,
- Yolcu taşımacılığında transit ülke olmak,
- Enerji güvenliğinde transit ülke olmak,
- Tahılda transit dağıtım noktası olmak,
- Doğalgaz boru hattında transit olmak,
- Ülkeler arası ticaret ile transit ticareti geliştirmek.
Mal, hizmet ve üretim faktörlerinin çıkış ülkesinden varış ülkesine giderken geçtikleri ülke olarak tanımlanır transit ülke. Transit ticaret ise bir eşyanın bir ülkeden satın alınıp, tekrar bir başka ülkeye satılması, yani elin taşı ile elin kuşunun vurulması. Aslında herhangi bir ürün üretmeden ülkeye döviz kazandıran faaliyetler olduğu için, transit işlemlerin de, transit ticaretin de ülkeler için önemli bir gelir fırsatı sunduğunu söylemek gerekir. Ülkeler neden transit rolünü üstlenirler. Ve ülkemiz gerçekten bir transit ülke olma yolunda mı, değerlendirmek lazım. Ancak son dönemde literatüre giren, tahıl, doğalgaz ve enerjide transit ülke olma kavramlarının dünyadaki siyasal gelişmelere bağlı olduğunu düşündüğümüzde, bunları sürdürülebilir hale getirebilmeyi de başarmak gerektiğini gözden kaçırmamak gerekiyor.
Son dönemde ortaya çıkan konjonktürel gelişmeler ile Türkiye transit nokta olma avantajını daha fazla kullanır hale geldi, gelmeye de devam edebilir. Zira bozulan AB Rusya ilişkileri bu konuda önemli bir etken. Gerek enerji, gerek doğalgaz, gerekse tahıl konusunda bize verilmesi öngörülen rollerin temel nedeni burada yatıyor. Siyasi düşüncelerimiz ve bakış açımız her ne olursa olsun, bu imkanların fırsata dönüştürülebilmesi ülkemiz açısından önemli bir avantaj. İstihdama da, döviz kazancımıza da olan katkılarını yadsımadan temelleri iyi kurmamız gerekiyor. Ülkemiz limanlarının son dönemde yoğun kullanılmaya başlaması da bu yönde olumlu sinyaller olarak karşımıza çıkıyor.
Ürünlerin ticaretinde transit üs olabilmenin en önemli koşulları arasında güvenilir ülke olma koşulunu en üst sıraya koymalıyız. Elbette aynı durum, yolcuların seyahatlerinde de geçerli. Güvenliğin dünya üzerinde son derece hassas olduğunu ve insanların ve yüklerin yoğun olduğu alanların daha büyük risk taşıdıklarını düşündüğümüzde bu bölgelerin güvenliğini sağlamak elbette çok çok önemli. Ürünlerin transit taşımasında ise elbette coğrafi faktörler ve sahip olunan lojistik olanaklar da öne çıkıyor. Limanlarımızın büyüklüğü ve lojistik alt yapımız kadar, bürokrasinin azlığı ve maliyetlerin avantajlı olması da önemli faktörler.
Dış ticaret açığımızın, artan enerji maliyetleri ve bozulan tedarik zincirinin de etkisi ile sürekli arttığını üzülerek de olsa itiraf etmemiz gereken bir süreçten geçiyoruz. Böyle bir dönemde transit ülke ve transit ticaretin bizler için son derece önemli olduğuna işaret etmeye çalıştım. Hepimizin buradaki fırsatların farkına varıp, bu noktalara odaklanmamız fayda sağlayacaktır. Belki ileriye dönük yapılan tüm planların odağına transit ülke olmayı da koymak gerekir. Kim bilir.