Salgınla birlikte eksperlerin gümrük problemi de büyüdü

Selçuk ALTUN

Gümrük bölgelerine girmek için birçok prosedürü yerine getirmek zorunda olan sigorta eksperlerinin bu konuda yaşadıkları problem, COVID-19 salgını sonrasında büyüdü, hizmette aksamalar yaşanmaya başlandı.

Sigorta eksperleri, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun verdiği yetkiye dayanarak, liman ve gümrüklü sahalarda, antrepolarda ithal edilen veya ihraç olan mallarda oluşan hasarın sebebini, miktarını ve bedelini tespit ediyor. Bu sayede, ilgili sigorta şirketi tarafından oluşan hasara ilişkin tazminat ödemesi yapılabiliyor.

Eksperlerin, bu alanlarda ekspertiz işlemini yapabilmek için giriş izni alması gerektiğini belirten TOBB-SEİK (Sigorta Eksperleri İcra Komitesi) ve Türkiye Sigorta Eksperleri Derneği Başkanı Ahmet Nedim Erdem, “Bu iznin alınma prosedürü meşakkatli ve uzun zaman alıyor. COVID- 19 salgını döneminde ise izin alınabilmesi çok daha güç hale geldi” dedi.

Mevcut durumda süreci anlatan Erdem, eksperin liman sahasına girebilmek için; ilgili acente tarafından liman işletmesine dilekçe verildiğini, ek olarak kimlik fotokopisi, SGK veya Bağkur bildirgesi, sabıka kaydı belgelerinin hazırlandığını, polis tarafından da GBT sorgulaması gerçekleştirildikten sonra bir seferlik giriş izin belgesi verildiğini söyledi. Erdem, sigorta eksperinin her seferinde bu prosedürü yerine getirip belge temini ve ibrazıyla uğraşarak bu işlemi tekrarladığını dile getirdi.

Gümrük bölgelerinde zamanla yarışıldığını ifade eden Erdem, “Belgelerin tamamlanması ve gerekli giriş izninin alınması için geçen zaman ciddi kayıplara yol açabiliyor. Özellikle mesai saatlerinin bitiminden sonraki saatlerde izin alma süreçleri imkansız hale gelirken, işlem ertesi güne sarkıyor” diye konuştu.

Zamanında ve yerinde yapılmalı

Sigorta eksperi tarafından yapılan tespitler ve hazırlanan raporun taraflar arasında oluşabilecek hukuki uyuşmazlıkların çözümünde büyük önem arz ettiğini kaydeden Erdem, “Eksperlerin tanzim ettikleri “Ekspertiz Raporu” mahkemelerde delil niteliğindedir. Ekspertiz işleminin zamanında ve yerinde fiilen yapılmasıyla; delillerin toplanması, olay sebebinin ve hasar miktarının belirlenmesi yapılmış olur. Bu işlemin yapılmasıyla; taraflar ne miktarda bir hasar bedeli ile karşı karşıya olduğunu önceden öğrenmiş olduğu gibi, tahmil veya tahliyenin de kesintiye uğramadan devam etmesi de sağlanmış olur. Bu işlem sayesinde taraflar (sigortacı-sigortalı-nakliyeci- nakliye aracıları- alt nakliyeciler hasara sebebiyet veren 3. şahıslar vb.) hukuki hakları korunabilmektedir.

Yük taşımacılığında genel işleyiş olarak, emtiayı taşıyan araç (gemi, tır, kamyon, vagon, konteyner) gümrüklü sahaya gelip taşıdığı yükü tahliye sonrasında sahadan ayrılmaktadır. Taşınan emtiada (kargoda) hasar oluşmuş ise, hasarın sebebi ve miktarının belirlenmesi (hasarın niteliğine göre), kargoyu taşıyan aracın tahliyesi sırasında yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde olayın müsebbibinin tespiti yapılmamış olur” diye konuştu.

Bazı durumlarda kargoyu taşıyan araç tahliyesini tamamlamadan gemi gümrüklü sahadayken, mal sahibince tahliye işleminin durdurularak gemi işleteninden emtiadaki zararıyla ilgili teminat almak için sigorta eksperinin ön raporuna ihtiyaç duyulduğunu vurgulayan Erdem, “Gümrüklü sahalara mal tahliye eden vasıtaların (gemi, tanker, tır, kamyon, vagon, konteyner) taşıdığı sigortalanmış kargoda bir hasar oluşmuşsa sigorta eksperi gümrüklü sahaya giriş kartı ibrazıyla girerek ekspertiz işlemini sınırlı sürede yapmalıdır. Ancak gümrüklü sahalara girişte yaşanan zorluklar nedeniyle zaman kaybına hatta gün kaybına dahi sebep olunmaktadır” açıklamasında bulundu.

ÇÖZÜM ÖNERİSİ

Yükün geciktirilmeden kalkması, yanaşması gereken geminin geç kalmasının engellenmesi veya zamanında müdahale edilememesi nedeniyle emtiada daha fazla hasar oluşmaması için sigorta eksperlerine liman ve gümrüklü sahalara girişte kolaylık sağlanması gerektiğinin altını çizen Erdem, eksperlerin mesleki kimlik kartları ya da Ticaret Bakanlığı tarafından verilecek başka bir belge ile liman ve gümrüklü sahalara kolay bir şekilde girişinin sağlanabileceğini söyledi. Erdem, bu talebin gerek TOBB bünyesinde gerçekleştirilen sektörel ekonomik şuralarda ve gerekse de ikili görüşmelerde Ticaret Bakanlığı’na sözlü ve yazılı olarak iletildiğini aktardı.

7 farklı branşta bin 250 eksper hizmet veriyor

5684 sayılı Sigortacılık Kanunu uyarınca TOBB nezdinde tutulan Sigorta Eksperleri Levhası’na kayıtlı bin 257 Sigorta eksperi bulunuyor. Bu eksperlerin, 434’ü şahıs işletmesi olarak çalışırken, 823 eksper ise tüzel kişi olarak kurulan 625 eksper bürosu nezdinde faaliyetlerini sürdürüyor. Sigorta eksperleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılan toplam 7 adet branşta faaliyet gösteriyor. Bir sigorta eksperinin birden fazla ruhsatnamesi bulunabiliyor. Bugün itibariyle; 892 sigorta eksperinin kara araçları branşında, 344 sigorta eksperinin hava, deniz ve demiryolu araçları branşında, 357 sigorta eksperinin emtia ve kıymete ilişkin nakliyat branşında, 569 sigorta eksperinin yangın, doğal afet, kaza ve hırsızlık branşında, 536 sigorta eksperinin mühendislik branşında, 722 sigorta eksperinin kredi ve finans, emniyeti suistimal, hukuksal koruma ve destek branşında, 254 sigorta eksperinin tarım ve hayvan hayat branşında ruhsatnamesi bulunuyor.