F-16'ların tedariki o kadar kolay olmayabilir!
ABD, İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesinin ardından Türkiye’ye F-16 satış konusunu yeniden değerlendirecek. Ancak Biden hükümetine rağmen Kongre, F-16 satışına sıcak bakmıyor. Peki süreç nasıl ilerleyecek?
TBMM'de, İsveç’in NATO üyeliğine onay verilmesinin ardından gözler F-16 satışı için ABD’ye çevrildi. Biden yönetimi Türkiye’ye F-16 satışını desteklemesine rağmen ABD Kongresi, farklı gerekçelerle talebe sıcak bakmıyor. Yaşanan olumlu atmosferin ardından yeni F-16 satışı ve hali hazırda TSK envanterinde bulunan F-16'ların modernizasyonuna ilişkin kitlerin önümüzdeki dönemlerde Kongre’de yeniden gündeme gelmesi bekleniyor. Ancak bu konuda henüz netleşmiş bir tarih yok.
Öte yandan, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisinin, TBMM'de onaylanan İsveç tasarısının ardından yaptığı, "Bu (F-16 satışı) NATO içinde birlikte çalışabilirliği artıracaktır ve ABD'nin ulusal çıkarına uygundur. Yabancı ülkelere silah satışında Kongre önemli bir role sahiptir ve bu konu üzerinde Kongre ile çalışıyoruz" şeklindeki açıklama da Kongre'nin bu konudaki olumsuz tavrını ortaya koyuyor.
Süreç nasıl işliyor?
ABD Kongresi, yabancı ülkelere silah satışlarını düzenleme yetkisine sahip. ABD yasalarına göre bir ülkeye askeri silah satışı yapılabilmesi için Kongre’nin karara itiraz etmemesi gerekiyor. Silah İhracatı Kontrol Yasası (AECA) kapsamında ülkelere yapılması planlanan 14 milyon dolar ve üzeri askeri satışın, 30 gün önceden Kongre'ye bildirilmesi gerekiyor. ABD Dışişleri Bakanlığı, satışla ilgili resmi bildirimden 20-40 gün önce Kongre’nin ilgili komitelerine gayri resmi veya ön bildirimde bulunuyor.
Gayri resmi bildirimler, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın resmi bildirimden önce ilgili Kongre komiteleriyle istişare etmesine imkan sağlıyor. Bu süreçte Kongre komiteleri de satışla ilgili endişelerini dile getiriyor, Dışişleri Bakanlığı endişelerin giderilmesi için süreci uzatabiliyor. Dışişleri Bakanlığı satışı onayladıktan ve alınan gayri resmi onayların ardından Savunma Güvenliği İşbirliği Dairesi (DSCA) Kongre'ye resmi bildirimde bulunuyor. Resmi bildirimin ardından 30 günlük süreç başlıyor.
Kongre’nin resmi bildirimden sonra silah satışını engelleyebilmesi için ortak karar alması gerekiyor. Bu karar alınmazsa satış sürecinde ilerleme kaydediliyor. Kongre ayrıca ortak karar dışında normal yasama faaliyetleri içerisinde de satışı engelleyen ya da üzerinde değişiklik yapmaya zorlayan bir yasayı geçirebilir. ABD Başkanı ise “acil durumun var olduğu” yönünde Kongre’ye bildirimde bulunarak satışın gözden geçirilmesine ilişkin süreci devre dışı bırakabiliyor ve “ulusal güvenlik çıkarları” gereği satış talebinin acilen yerine getirilmesini isteyebiliyor.
F-16 savaş uçağını özellikleri nedir?
Türkiye'nin tedarik listesinde ilk sırada bulunan F-16 Fighting Falcon, çok amaçlı, tek jet motorlu, 4. nesil savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve yüksek manevra kabiliyeti sayesinde birçok ülkeye ihraç edilmiştir. F-16 it dalaşı için sayısız yenileştirmeye girmiş, daha iyi bir görüş için kanopi su damlası şeklinde yapılmış, yüksek G kuvvetiyle yapılan dönüşlerde pilota kolaylık sağlaması için kontrol kolu sağa alınmış ve pilota etki eden G kuvvetini azaltmak için pilot koltuğu arkaya doğru eğik yapılmıştır. Çok yönlü taktik ve avcı uçağı olan F-16 uçakları havadan havaya ve havadan yere savaş kabiliyetine sahip.
