Mahfi Eğilmez büyüme ve enflasyondaki "hileyi" anlattı
Ünlü iktisatçı Mahfi Eğilmez, kanundaki boşluklara benzer şekilde hile ya da illüzyonlarla ekonomide verilerin yansıttığı tablonun farklılaşabileceğini belirtirken, büyüme ve enflasyon verilerindeki detaylara dikkat çekti.
Eski Hazine Müsteşarı, iktisatçı Mahfi Eğilmez, “Ekonomide Hile” başlıklı yazısında, ekonomik verilerdeki illüzyonları ele aldı. Eğilmez, bazı göstergelerin tabloyu tüm gerçekliğiyle yansıtmadığını, kanunlardaki boşluklara benzer şekilde verilerin de kullanılabileceğini belirttiği yazısında; özellikle GSYH hesaplamaları ve enflasyon düzenlemelerinde farklı bir görünüm olduğunu anlattı.
Dolar bazlı büyüme
Eğilmez’in dikkat çektiği ilk konu, dolar cinsinden GSYH hesaplaması oldu. Türk Lirası cinsinden hesaplanan GSYH’nin cari fiyatlarla bulunduğunu belirten Eğilmez, enflasyonun yüksek olması halinde bu rakamın da şişeceğini ifade etti.
“Enflasyonun öyle fazla düşürülmeye çalışıldığına da pek inanmayın” diyen Eğilmez, bu değerin dolar/TL kuruna bölünerek dolar bazlı GSYH’ye çevrildiğini anlatarak yıllardır bu hesaplamada kurun baskılandığını böylelikle de GSYH’nin daha yüksek gösterilmeye çalışıldığını belirtti.
Enflasyon yükselirken kur sabit kalırsa, GSYH’nin dolar bazında daha yüksek çıkacağını belirten Eğilmez, enflasyonun hızlı düşürülmeye çalışılmamasının da bu stratejinin bir parçası olduğunu vurguladı.
Enflasyonda “zam yönetimi”
İkinci olarak, enflasyon hesaplamalarına değinen Mahfi Eğilmez, TÜFE sepetindeki yönetilen ve yönlendirilen fiyat artışlarının nasıl ayarlandığını anlattı.
2025 yılı ocak ayında memur ve emekli maaşlarının enflasyonun gerisinde artırıldığını, ancak kamunun gelir açığını kapatmak için elektrik, doğal gaz, benzin, alkol ve tütün ürünlerine yüksek zam yapıldığını ifade eden Eğilmez, vergi, harç ve cezaların da YDO oranında yüzde 44 oranında artırılmasıyla tüm bu zamların yıl geneline yayılmak yerine ocak ayında yoğunlaştırılmasının, yıllık enflasyonu düşük göstermek için yapıldığını belirtti.
“Dere yatağını değiştirip tarlayı sulamak”
Bu iki örnekten yola çıkarak Eğilmez şunları anlattı:
“Enflasyonu böyle ayarlamak dere yatağını değiştirip tarlayı sulamak gibi bir şey. İlk başta zararı yokmuş gibi hatta tarlayı bedavadan sulamaya yaradığı için yararlıymış gibi görünür. Ne var ki yağışların arttığı dönemde dere taşıp, tarlayı su bastığında zararı ortaya çıkar.
İllüzyon hoş bir sanattır, insanı şaşırtır, işin büyüsünü anlamak çok da kolay değildir. Ama insan gerçeği bir kez gördüğünde illüzyon bütün esprisini kaybeder.
Ekonomide durum biraz daha farklıdır. Sahnedeki illüzyonla izleyicileri kandırmak söz konusudur, ekonomideki illüzyonla sonuçta kendimizi kandırmış oluruz.”