Mayısta teşvikli yatırım %128 arttı
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, Mayıs teşviklerini EKONOMİ’ye analiz etti.
Hüseyin GÖKÇE / ANKARA
Mayıs ayında teşvikli yatırımlar önceki yılın aynı ayına göre yüzde 128 artarak 83,4 milyar liraya yükselirken, teşvik belgesi sayısı yüzde 85’lik artışla 1503’e çıktı. Teşvik belgeli yatırımlar kapsamında öngörülen istihdam ise yüzde 35 artarak 27 bin 938’e yükseldi. Ocak-Mayıs döneminde 378 milyar liralık sabit yatırım öngörülürken, geçen yılın aynı dönemine göre artış oranı yüzde 85’i buldu. Belge sayısı yüzde 65’lik artışla 6 bin 904’e, öngörülen istihdam ise yüzde 17 artarak 142 bin 257’ye çıktı.
Mayıs ayında 83,4 milyar lira sabit yatırım öngören 1503 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bu yatırımlar kapsamında 27 bin 938 kişilik istihdam öngörüldü. Teşvik belgelerinin 1453’ü yerli, 50 tanesi de yabancı sermayeli firmalar tarafından alınırken, yerli firmaların sabit yatırım tutarı 78,7 milyar lira düzeyinde gerçekleşti ve toplam içindeki payı yüzde 94 oldu.
Yabancı sermayeli firmaların aldığı teşvik belgeleri kapsamında 4,7 milyar liralık yatırım öngörülüyor.
2023 yılı Mayıs ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri, 2022 yılı Mayıs ayına göre; belge adedi açısından %85, sabit yatırım tutarı açısından %128 oranında ve öngörülen istihdam açısından %35 oranında artış gösterdi.
Sabit yatırım yüzde 85 arttı, 142 bin kişilik yeni istihdam
2023 Ocak-Mayıs döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 378 milyar TL olan 6.904 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenirken, bu belgelerde toplam 142.257 kişilik istihdam öngörüldü.
Bu dönemde düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, 2022 yılı Ocak-Mayıs dönemine göre belge adedinde %65, sabit yatırım tutarında %85 ve öngörülen istihdamda %17 oranında artış gösterdi.
Yüzde 82,4’ü komple yeni yatırım
Mayıs ayında düzenlenen 1.503 adet belgenin, 994 adedi komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %82,4’ünü (68,7 Milyar TL) oluşturdu.
Bunların 413’ü tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %11,5’ini (9,6 Milyar TL) oluşturuyor.
Diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının %5’ini (5,1 Milyar TL) oluşturan 96 adet belge düzenlendi.
“Öncelikli yatırımlar için 72 belge düzenlendi”
Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %64’ünü, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının %40’ını ve toplam istihdamın %59’unu oluşturuyor.
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %11’ini, toplam sabit yatırım tutarının %9’unu ve öngörülen toplam istihdamın da %18’ini oluşturdu. Bu dönemde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 4,1 milyar TL tutarında 72 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup; bu yatırımların istihdama katkısının 1.584 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Mayıs ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde %80’ini, sabit yatırım tutarında %54’ünü, istihdamda ise %83’ünü oluşturdu.
6. bölgede istihdamın yarısından fazlası giyim eşyasından
Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1. Bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer almaktadır. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedeflerinden biridir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 8.354 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %30’unu oluşturdu.
6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın %53’ünü oluşturdu.
Sektörel ağırlık imalat sanayinde
Belge adedi açısından imalat sektörü %59 (885 adet belge) pay ile birinci sırada yer aldı. İmalat sanayini, %27 (404 adet belge) ile enerji sektörü, %10 (153 adet belge) ile hizmetler sektörü, %3 (43 adet belge) ile tarım sektörü ve %1 (18 adet belge) ile madencilik sektörü ve takip ediyor.
İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde %41 (34 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %80 (22.252 kişi) pay ile ilk sırada yer aldı.
2023 Mayıs Ayında Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin Belge Adedine Göre Sıralamasında İlk 5 İl
Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul %10 (152 adet belge) pay ile ilk sırada yer alırken, bunu İzmir, Ankara, Bursa ve Konya takip etti.
Öte yandan Mayıs ayında 5,6 milyar liralık sabit yatırım yapılan 294 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapıldı. Yatırımlar kapsamında 14 bin 465 kişinin istihdamı gerçekleşti. Ayrıca Mayıs’ta 1,1 milyar lira yatırım ve 2 bin 55 kişilik istihdam öngören 61 adet yatırım teşvik belgesi iptal edildi.
İMALAT SEKTÖRÜNDE BELGE ADEDİ AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR
● Makine ve Teçhizat İmalatı: %15 (137 belge)
● Metal Eşya Sanayii: %15 (137 belge)
● Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %12 (107 belge)
İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN SABİT YATIRIM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR
● Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı: %14 (4,7 milyar TL)
● Kimyasal Madde ve ürünlerin İmalatı: %12 (4,2 milyar TL)
● Metal Eşya Sanayii: %11 (3,6 milyar TL)
İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİHDAM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR
● Giyim Eşyası İmalatı: %29 (6.350 kişi)
● Makine ve Teçhizat İmalatı: %10 (2.285 kişi)
● Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %9 (1.975 kişi)
