TCMB’den TL’yi destekleyecek yeni adımlar için uzmanlar ne yorum yaptı?
Merkez Bankası’nın TL’ye geçişi teşvik eden bir dizi yeni makroihtiyati adımlar atması uzmanlar arasında farklı yorumlara neden olurken, kimi “rezervleri toparlamaya katkı sağlar” derken, kimi “başladığımız yere geri döndük” yorumunu yaptı. Prof. Dr. Hakan Kara, döviz üzerindeki baskıyı azaltacağı yönünde düzenlemeyi değerlendirirken, eski Başkan yardımcılarından Prof. Dr. İbrahim Turhan, "bağlam" diyerek zamanlamaya dikkat çekti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Türk lirasına geçişi teşvik etmek ve finansal istikrarı güçlendirmek amacıyla makroihtiyati çerçevede bir dizi düzenleme yaptı.
Zorunlu karşılık oranlarından faiz uygulamalarına, ihracat döviz gelirlerinin dönüşümüne kadar birçok karar açıklanırken, yabancı para mevduatlar için zorunlu karşılık oranları artırıldı.
TCMB’nin gece saatlerinde açıkladığı kararlar için uzmanlar ne yorum yaptı?
"Döviz üzerindeki baskı biraz azalır"
Prof. Dr. Hakan Kara, Merkez Bankası'nın düzenlemesini şöyle yorumladı:
"Döviz talebinin durmaması Merkez Bankasını yeni tedbirler almaya sevk etti. TL mevduat payının artırılması, döviz rezervinin güçlendirilmesi ve ihracatçıların daha fazla döviz bozdurması için yeni düzenlemeler geldi. TL mevduat faizi artar, döviz üzerindeki baskı biraz azalır."
Döviz talebinin durmaması Merkez Bankasını yeni tedbirler almaya sevk etti.
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) May 3, 2025
TL mevduat payının artırılması, döviz rezervinin güçlendirilmesi ve ihracatçıların daha fazla döviz bozdurması için yeni düzenlemeler geldi.
TL mevduat faizi artar, döviz üzerindeki baskı biraz azalır. pic.twitter.com/4ZjfVYzdEJ
“Bankaya itibar kaybettirdi”
Merkez Bankası eski Başkan Yardımcılarından İbrahim Turhan, düzenlemelere yönelik şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bağlam ne demektir?
Sosyal bilimlerde olguların kendilerini oluşturan, çevreleyen ve biçimlendiren şartlarla ve diğer olgularla birlikte oluşturduğu bütünlük içindeki yerinin önemini bilirsiniz. Bağlamın olguya farklı anlamlar ve işlevler kazandırabildiğini de bilirsiniz.
Ama “finansçı/piyasacı” bakış açısıyla yüzeysel bir değerlendirme yapanlar “başa döndük, hatta daha kötü oldu, bu önlemleri eskiden de almışlardı, vb…” ifadeler kullanabilir.
Merkez Bankası bütün para politikası araçlarını serbestçe ve gereği gibi kullanabiliyorsa, ekonomi politikası akılcı biçimde ve bütünsel bir yaklaşımla uygulanıyorsa makro ihtiyati önlemler yararlı ve hatta bazı durumlarda gerekli olur.
2008 Küresel Krizinin yarattığı olumsuzlukları yönetirken Merkez Bankası bunun en iyi örneklerinden birini sergiledi. Hem başarılı oldu hem dünyadan övgü aldı. Neredeyse aynı önlemler bir süre sonra başka bir bağlamda büyük bir soruna yol açtı ve Bankaya itibar kaybettirdi.”
Bağlam ne demektir?
— Ibrahim M. Turhan (@ibrahimmturhan2) May 3, 2025
Sosyal bilimlerde olguların kendilerini oluşturan, çevreleyen ve biçimlendiren şartlarla ve diğer olgularla birlikte oluşturduğu bütünlük içindeki yerinin önemini bilirsiniz. Bağlamın olguya farklı anlamlar ve işlevler kazandırabildiğini se bilirsiniz.
Ama… https://t.co/ijTR508Szw
"Turpunan-şalgamınan olunca böyle oluyor"
Fatih Özatay, "Uygulanmaya başlanmasından 23 ay sonra hala suni yollarla rezerv artırmaya çalışan bir program çalışmıyor demektir. Doğal olanı, programın, güveni artırıp riski düşürerek, liralaşmayı sağlaması, dolarlaşmayı azaltması, bunun sonucunda TCMB'nin rezervlerinin artmasıdır. Hukuk yerine turpunan-şalgamınan olunca böyle oluyor." dedi.
Uygulanmaya başlanmasından 23 ay sonra hala suni yollarla rezerv artırmaya çalışan bir program çalışmıyor demektir.
— Fatih Özatay (@OzatayFatih) May 3, 2025
Doğal olanı, programın, güveni artırıp riski düşürerek, liralaşmayı sağlaması, dolarlaşmayı azaltması, bunun sonucunda TCMB'nin rezervlerinin artmasıdır.
Hukuk… https://t.co/vfnySIGRER
“Başladığımız yere geri gelmişiz”
Prof. Dr. Burak Arzova, makroihtiyati düzenlemeler için “Az gittik uz gittik, dere tepe düz gittik, bir de baktık ki başladığımız yere geri gelmişiz” dedi.
Az gittik uz gittik, dere tepe düz gittik, bir de baktık ki başladığımız yere geri gelmişiz https://t.co/SZcdARgSSV
— S. Burak ARZOVA (@arzovaone) May 3, 2025
"Tarifi mümkün değil"
Prof. Dr. Emre Alkin, "Israr desem değil, inat desem az kalır. Tarifi mümkün değil" değerlendirmesini yaptı.
Israr desem değil, inat desem az kalır. Tarifi mümkün değil. pic.twitter.com/CBscw4Rlhv
— emre alkin (@emrealkin1969) May 3, 2025
“Rezervlerde kalıcı toparlanma zaman alacak”
Tufan Cömert, “Faiz artışı sonrası bu tarz ek önlemler gelmesi an meselesi olduğu için şaşırtıcı değil” derken, düzenlemeleri şu şekilde yorumladı:
“Zorunlu karşılık artışları brüt, ihracatçı döviz satışları net rezervlere girer. TCMB ihracat kanalından rezervlere ne kadar katkı olduğunu açıklamıyor. Bir sonraki adım, gerekirse, yerli bankalarla yeniden swaplara başlamak olacak. Açıklanan önlemler rezervlere dair kaygıları kısmen yatıştırır, TL’yi destekler. Genel olarak Türk varlıkları için olumlu derim. Ancak rezervlerde kalıcı bir toparlanma görmemiz, en iyi senaryoda dahi zaman alacak. O yüzden buradan bir mucize beklememek gerekir. Ana senaryom faize birkaç ay hiç dokunulmaması, bu esnada TL’deki kontrollü değer kaybı hızının bir miktar artırılması - Reel değerlenme politikasına devam şartı ile.”
Faiz artışı sonrası bu tarz ek önlemler gelmesi an meselesi olduğu için şaşırtıcı değil.
— Tufan Cömert (@tufancomert) May 2, 2025
Zorunlu karşılık artışları brüt, ihracatçı döviz satışları net rezervlere girer. TCMB ihracat kanalından rezervlere ne kadar katkı olduğunu açıklamıyor.
Bir sonraki adım, gerekirse, yerli… https://t.co/GSo1eNvfOD
“Kopan linkleri onaramadıkları gibi, onarılma şansı da yok”
Prof. Dr. Yakup Küçükkale, “Şubat 2024'te sn. Akçay: "İçinde bulunduğumuz setting'i size hatırlatayım. Fonlama maliyeti mevduat faizi linki kopmuş. Politika faizi enflasyon linki kopmuş. Faiz enflasyon linki kopmuş. Faiz kur linki kopmuş. Biz daha 7 aydır bu kopan link'leri kurmaya çalışıyoruz." demişti... Linklerdeki kopuşu da Nurettin Nebati döneminde uygulamaya konulan makroihtiyati tedbirlere bağlamıştı... En taze makroihtiyati tedbirler aşağıda. Nebati dönemindekinden çok da farklı sayılmaz. Bankalara yine "Liralaşma hedefi" var, "ihracatçı firmaların kazançlarının TCMB'ye getirilmesi zorunluluğu" var vs... Kopan linkleri onaramadıkları gibi, ağustos ayına kadar onarılma şansı da yok... "Dezenflasyon programı çöp oldu" diyoruz ya hani. Laf olsun diye demiyoruz... Mutlu haftasonları” yorumunu yaptı.
Şubat 2024'te sn. Akçay: "İçinde bulunduğumuz setting'i size hatırlatayım. Fonlama maliyeti mevduat faizi linki kopmuş. Politika faizi enflasyon linki kopmuş. Faiz enflasyon linki kopmuş. Faiz kur linki kopmuş. Biz daha 7 aydır bu kopan link'leri kurmaya çalışıyoruz." demişti...… pic.twitter.com/rWchSDAwPV
— Yakup Küçükkale (@ykucukkale) May 3, 2025
“Modifiye gibi”
Prof. Dr. Ümit Özlale, düzenlemeleri şu şekilde açıkladı:
“Ekonomiyle arası olmayanlar için TCMB kararlarını özetlemeye çalıştım.
Amaç: Yapılan hukuksuzluklar sonucu eriyen rezervleri biriktirmek ve TL'yi cazip hale getirmek
Maliyet: Özellikle ihracatçılar ve dövizle çalışan şirketler için yeni yükler ve maliyetler geliyor. Yani yapılan hukuksuzluğun bedelinin bir kısmı da bu kesime ödetiliyor.
Hangi adımlar atılıyor?
1. Döviz Mevduatlara Yeni Yük: Bankalar, dövizle açılan hesaplar için daha fazla para kenarda tutmak zorunda kalacak. Bu, döviz mevduatları bankalar için daha maliyetli hale getiriyor.
2. Döviz Repo İşlemleri Kısıtlanıyor: Yurt içindeki şirketlerin yaptığı döviz bazlı repo işlemleri (kısa vadeli borçlanma araçları) için bankalara daha yüksek zorunlu karşılık şartı getirildi. Amaç TL’yi cazip hale getirmek.
3. Şirketlere TL Mevduat Baskısı: Bankaların, şirketlerden topladığı TL mevduatın toplam mevduat içindeki oranı %60’tan düşükse, her ay bu oranı artırmaları beklenecek. TL’yi artırmayan banka ceza riskiyle karşı karşıya.
4. TL Zorunlu Karşılıklara Daha Fazla Teşvik: Bankalar TL hesaplar için Merkez Bankası’na yatırdıkları zorunlu karşılıklardan biraz daha fazla getiri alacak. Bu da bankaları TL’ye yönlendirecek.
5. İhracatçıya Döviz Satma Zorunluluğu Devam: İhracat yapan firmalar, döviz gelirlerinin en az %35’ini Merkez Bankası’na satmak zorunda. Bu uygulama 31 Temmuz 2025’e kadar sürecek.
6. Döviz Bozdurana Ekstra Destek: İhracatçı firmaların dövizlerini TL’ye çevirmesi durumunda verilen teşvik oranı artırıldı. 31 Temmuz 2025’e kadar TL’ye çevrilen döviz için %3 destek verilecek.
Son not: Kavcıoğlu dönemi ile benzerlikler fazla. Fark Ne?
Kavcıoğlu döneminde bu kararlar döviz kurunu baskılamak için daha çok "yangın söndürme" biçimindeydi.
Şimşek & Karahan benzer adımları 'makroihtiyati çerçeve” vurgusuyla sistematik ve süreli olarak atacağını söylüyor. Modifiye gibi düşünün...”
Ekonomiyle arası olmayanlar için TCMB kararlarını özetlemeye çalıştım.
— Prof Dr. Ümit Özlale (@UmitOzlale) May 2, 2025
Amaç: Yapılan hukuksuzluklar sonucu eriyen rezervleri biriktirmek ve TL'yi cazip hale getirmek
Maliyet: Özellikle ihracatçılar ve dövizle çalışan şirketler için yeni yükler ve maliyetler geliyor. Yani…
Rezervlere etkisi
E507 de zorunlu karşılıkların brüt rezervlere etkisini şu şekilde açıkladı:
“Dün gece alınan makro ihtiyati kararlardan, döviz cinsi (YP) zorunlu karşılık artışının etkisi:
Mevcut YP ZK tutarı: $78,46 milyar
Bunu sağlayan ZK oranı: %21
%2 artışın yaratacağı ek ZK meblağı:
78,46 x (2/21) ≈ $7,47 milyar (brüt rezerv artar, net poz. değişmez)
Bu iyi bir tutar. Alınan diğer karar "TL ZK'ya ödenen nemanın 0,01 artırılması". Kredi maliyetine etkisi 1 bp bile değil, 0,1 bp! Zaten kredileri yavaşlatmaya çalışıyorduk. Sistemdeki TL mevduat bu kararla değişmeyecek. ZK'lar mevduat toplamayı değil, kredi vermeyi kolaylaştırır.”
Bu iyi bir tutar. Alınan diğer karar "TL ZK'ya ödenen nemanın 0,01 artırılması". Kredi maliyetine etkisi 1 bp bile değil, 0,1 bp! Zaten kredileri yavaşlatmaya çalışıyorduk. Sistemdeki TL mevduat bu kararla değişmeyecek. ZK'lar mevduat toplamayı değil, kredi vermeyi kolaylaştırır. pic.twitter.com/rgntOANrVg
— 5 0 7 (@e507) May 3, 2025
Değerli ekonomim.com okurları,
ekonomim.com ekibi olarak Türkiye'de ve dünyada yaşanan, haber değeri taşıyan gelişmeleri sizlere en hızlı, tarafsız ve kapsamlı şekilde sunmak için çalışıyoruz. Bu süreçte sunduğumuz haberlerle ilgili eleştiri, görüş ve yorumlarınız bizim için çok değerli. Ancak, karşılıklı saygı ve hukuka uygunluk çerçevesinde, daha sağlıklı bir tartışma ortamı oluşturmak adına yorum platformumuzda uyguladığımız bazı kurallarımız bulunmaktadır.
Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (diğer okurlara yönelik olanlar da dahil) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık içermesi durumunda, yorum editörlerimiz bu yorumları onaylamayacak ve silecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar arasında aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemleri de yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur, bu nedenle bu tür yorumlar da ekonomim.com sayfalarında yer almayacaktır.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu kanıtlanamayan iddia, itham ve karalama içeren, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.
Markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmaz ve silinir. Aynı şekilde, bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmaz ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Diğer web sitelerinden alınan bağlantılar ekonomim.com yorum alanında paylaşılamaz.
ekonomim.com yorum alanında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan kullanıcıya aittir, ekonomim.com bu sorumluluğu üstlenmez.
ekonomim.com'de yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yer alan Kullanım Koşulları'nı ve Gizlilik Sözleşmesi'ni okumuş ve kabul etmiş sayılır.
Kurallarımıza uygun şekilde saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun yorumlarınız için teşekkür ederiz.