Deniz yolları ve stratejik suyollarının küresel güç mücadelesindeki stratejik rolleri
Kemal Uysal
Dünyanın çeşitli bölgelerinde yer alan Süveyş, Panama ve Kiel gibi insan yapımı kanallar, yalnızca küresel ticaretin şekillenmesinde değil, aynı zamanda askeri ve jeopolitik stratejilerin belirlenmesinde de hayati öneme sahiptir. Bu makale, özellikle Kanal İstanbul Projesi’nin küresel güç dengeleri üzerindeki potansiyel etkilerini ve bu projenin Türkiye ile uluslararası aktörlerin stratejik hesaplamalarını nasıl etkileyebileceğini ele almaktadır.
Kanal İstanbul’un Montrö Sözleşmesi’ni baypas etme olasılığı, ABD ve NATO'nun Karadeniz'e erişimini kolaylaştırabileceği tartışmalarını gündeme getirmekte, bu da Rusya’nın bölgedeki güvenlik stratejilerini tehdit edebilecek bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Projenin, ABD ve NATO güçlerine Karadeniz'e kolay erişim sağlaması olasılığı, bölgedeki jeopolitik dengeyi yeniden şekillendirebilir.
İsrail'in Süveyş Kanalı'na alternatif olarak inşa etmeyi planladığı kanal (Ben Gurion Projesi), Panama Kanalı ve Kanal İstanbul projeleriyle birlikte değerlendirilerek, bu projelerin uluslararası sistem üzerindeki etkileri analiz edilmektedir. ABD’nin Panama Kanalı üzerindeki etkisinin artması bağlamında, Kanal İstanbul ve İsrail’in kanal projelerinin Çin ve Rusya’nın bölgedeki stratejik etkisini sınırlayabileceği potansiyeli tartışılmaktadır.
Ayrıca, bu projelerin Akdeniz, Kızıldeniz ve Karadeniz arasındaki ticaret ve enerji koridorlarını yeniden şekillendirme olasılığı; Türkiye, ABD, NATO ve İsrail arasında artan iş birliği fırsatları açısından değerlendirilmektedir. Çalışma, bu projelerin yol açtığı bölgesel ve küresel güç dengelerindeki dönüşümü kapsamlı bir şekilde incelemekte ve buna bağlı olarak ABD, İsrail ve Türkiye arasındaki siyasi etki dinamiklerinin nasıl değiştiğini araştırmaktadır.
(*) Maarif Mektepleri Dergisi’nde yayınlanan “Deniz Yolları Ve Stratejik Suyollarının Küresel Güç Mücadelesindeki Stratejik Rolleri” konu başlıklı makalenin özeti