Diploma ekonomisinden beceri çağına

Beceriler çağında diplomaya saplanıp kalan, geleceğe eksik donanımla yol alır. YZ düzeninde işe yaramayan diploma, bir dijital etiketten fazlası değildir. CV’yi şişirir ama itibarı yok gibidir

Biliyorum, bu satırlar bazılarını rahatsız edecek ama sormam gerekiyor: Yapay zekâ çağında biz hâlâ neyi ölçüyoruz, neyi ödüllendiriyoruz? Diplomayı mı yoksa beceriyi mi? Eczacılıktan mezun binlerce genç, diplomasıyla rafa ilaç diziyor. Ziraat mühendis diplomalı, toprağa basmadan emekli olabiliyor.

Yeni mezun bir yazılımcı, kod yerine KPSS çalışıyor. YZ sistemleri üretkenliği, veriyle destekli karar verme becerisini öne çıkarırken, biz diploma ekonomisinin rehavetine tutunuyoruz. Bugün “ara eleman” arayan sanayi, aslında “çekirdek yetenek” istiyor. Diploma ise beceri kazandırmıyor.

İnsan kaynakları değil yetenek kaynakları

Ne çırak ne mühendis; adaptif zekâya sahip birey aranıyor. Bu ihtiyacı karşılayacak olan ise YZ destekli beceri haritaları, mikro sertifikalar ve işbirlikçi öğrenme modelleridir. İK değil, yetenek kaynaklı kalkınma için şart. “Yetenek arıyorum” diyenler de diploma algoritmalarında boğuluyor.

Bir sanayicinin dediği gibi: “Diplomalı alıyoruz, işe yarar hâle getirmek için 2 yıl daha eğitiyoruz.” Bu da gösteriyor ki eğitim sistemimiz algoritmik uyumsuzluk yaşıyor. İnsan kaynağını değil, beceri haritalarını yönetmeliyiz. YZ'nin öne çıktığı bu çağda ihtiyaç; kod yazan değil problemi anlayandır.

2 SORU 2 CEVAP / YZ destekli yeteneğe dair…

Diploma neden yetersiz?

Çünkü iş dünyası artık sabit bilgi değil, yenilenebilir beceri istiyor. Diploma geçmişin kanıtı ise beceri geleceğin teminatı... Sabit bilgi çağında diploma işe yarıyordu; şimdi adaptasyon zekâsı öne çıkıyor.

Sistem neden güncellenmeli?

Çünkü 208 üniversite, yılda 950 bin diploma üretirken, bunların %80’i mezuniyet sonrası işsiz algoritmasına giriyor. Sebep? Müfredatın YZ çağında karşılığı yok. Yani potansiyel işe eş değil.

not/Eğitim sistemini sıfırdan modelleme gerek

“Ne iş olsa yaparım” dönemi bitti. “Her şeye sahibim ama işim yok” dönemi başladı. Üniversiteler, işsizler antreposu hâline geldiyse, orada sistem değil, zihniyet sorunludur. Eğitimin algoritması yanlış yazılmış. Gençlerin hayalleri üniversite tabelasında başlıyor, becerisiz mezuniyetle son buluyor.

YZ LÜGATI

Diploma Ekonomisi: Hala işlevsel sanılan ancak üretkenlik karşılığı zayıflamış istihdam düzeni

Adaptasyon Zekâsı: Yeni bilgi öğrenme, eskiyi terk etme, karmaşaya adaptasyon yeteneği

Beceri Haritalaması: Birey yeteneğinin işe yarar karışlığını tanımlayan dijital profil yönetimi

İşsizlik Algoritması: Diplomalı ama niteliksiz bireyleri sistematik dışarda bırakan kodlama

Çekirdek Yetenek: Belirli teknik bilgiye değil, öğrenebilirlik becerisine sahip insan profili

Yetenek Kaynaklı Kalkınma: Hammaddeye değil, nitelikli beceriler dayalı üretim modeli