Engelli vatandaşa vergi indirimi!

Anne babalar, umutla bir bebek dünyaya getirir. Çocuğu engelli doğduğunda, biz olmazsak evladımız bu acımasız dünyada nasıl yaşar endişesi taşır. Yakın çevremde, bu kaygıları bazen görüyorum ve bu endişelerini haklı da buluyorum…

Yıllar önce, yakın bir arkadaşım ve annesi ile bir araya geldiğimizde, engelli oğlundan bahsetti. Oğlu kendi başına hiçbir işini yapamıyor. Evde asla yalnız bırakmıyorlar. Tüm insani ihtiyaç ve desteğini anne sağlıyor.

Anne, gözyaşları içinde, bana dönüp şu cümleyi kurdu: “Hiçbir anne, evladının kendinden önce bu dünyadan göçüp gitmesini istemez. Ben gelmişim 75 yaşıma. Emekli maaşım ve oturduğum bu ev dışında, hiçbir şeyim yok. Ben ölürsem, oğluma kim bakar? Yalnız kalmasına yüreğim dayanmaz” diyerek gözyaşlarına boğuldu.

Engelliler için, özellikle ailelere daha geniş kapsamlı destekler sağlanmalı. Aileyi bu kaygılardan kurtaracak, engelliye ailesi hayatta olmasa dahi sosyal devlet anlayışıyla, tüm yaşamı boyunca güvence sağlayacak politikalar geliştirilebilmeli.

Engellilere sosyal hayata uyum, eğitim olanakları, ulaşımda kolaylık, sağlık güvencesi ve çalışma hayatında fayda sağlayan olanaklar sunulabiliyor. Tüm bunların yanında, engelli vatandaş vergi avantajlarından da yararlanabiliyor. Günlük yaşamda arabadan, ulaşıma, sağlığa kadar karşısına vergi olarak çıkan birçok uygulamada, vergi indirimi engelli vatandaşa da sağlanabiliyor.

Engelli kimlik kartı olan vatandaş, toplu taşıma araçlarında; resmi ve özel halk otobüsü, deniz ulaşımı, TCDD bünyesindeki trenlerde ücretsiz seyahat hakkından faydalanabiliyor. Tüm iç ve dış hat uçuşu için indirim sağlanabiliyor. Müzelere, milli parklara ücretsiz giriş oluyor. Devlet tiyatrolarından da ücretsiz yararlanılabiliyor. Engellilere GSM operatörleri, özel tarife uygulayabiliyor.

Engellilik indirimi nedir?

Çalışma gücü kaybı olan vatandaşın, kazancına, derecesine göre engelli indirimi belirlenerek uygulanıyor. Çalışma gücü kaybını, yüzde 80 oranında kaybetmiş olanlar birinci derece engelli, çalışma gücü kaybını yüzde 60 oranında kaybedenler ikinci derece engelli, yüzde 40 oranında kaybetmiş olan vatandaş ise üçüncü derece engelli sayılıyor.

Engelli vatandaşlara, zor hayat koşullarında ekonomik ve sosyal hayatta destek olunması anlamında vergi mevzuatı açısından da birtakım düzenlemeler yapılarak, vergi indirimi sağlanıyor.

Gelir Vergisi Kanunu’nda düzenlenen, engellilik indirim uygulamasından vatandaşlar yararlanabiliyor. Peki, kimler yararlanabiliyor? Engelli ücretli, bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli, engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatına veya bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Kurumunun mevzuatına göre bakmakla yükümlü olan anne, baba, eş, çocukları, engelli serbest meslek erbabı vergi indirimi uygulamasından faydalanabiliyor.

Engellilik indirim tutarı ne kadar?

2025 yılı için ücret gelirine göre engelli indirim aylık tutarları ise; birinci derece engelliler için 10 bin 900 lira, ikinci derece engelli için 5 bin 700 lira, üçüncü derece engelli için ise 2 bin 400 lira uygulanıyor. En az yüzde 40 engeli olan çalışan kişinin kendisi, eşi, çocuğu ya da çocuklarından biri engelli ise gelir vergisi matrahı üzerinden engellilik derecesine göre vergi indiriminden faydalanabiliyor.

Engelli indiriminde başvuru nasıl yapılıyor?

Vatandaş, engelli indiriminden faydalanmak için gerekli belgelerle defterdarlık, bağımsız vergi dairesinin bulunduğu ilçelerde vergi dairesi müdürlüğüne, vergi dairesi bulunmayan ilçelerde ise Mal müdürlüklerine dilekçe ile başvurabiliyor.

Engellilik için vergi indirim dilekçesi; Dijital vergi dairesinden de yapılabiliyor. Engelli vergi indirimi başvurularının daha kolay ve hızlı sonuçlanması için Engelli Vergi İndirimi Sistemi (EVİS) uygulaması da kullanılıyor. Ayrıca e-devlet üzerinden de engelli vergi indirimi başvuruları takip edilebiliyor.

Sağlık kurulu raporu, en az yüzde 40 engelli oranı olması gerekiyor. Bunun yanında engelli vatandaş, çalıştığı işyerine ait belgeler, kimlik fotokopisi, ikametgâh belgesiyle başvuru yapabiliyor.

Engellilere hangi vergilerden indirim sağlanıyor?

Engelli vergi indiriminde, gelir vergisi dilimlerine göre indirim sağlanıyor. Fakat engellilik oranına göre yasal mevzuat gereği öngörülen koşullarda diğer vergi avantajları da mümkün olabiliyor.

Bir başka muafiyet tanınan vergi indirimi de Özel Tüketim Vergisi. Motorlu Taşıtlar Vergisi açısından; ilgili yasal düzenlemeyle bazı şartlarda, vergi avantajı da sağlanabiliyor. Katma Değer vergisi açısından; Engelli kişinin eğitimi, mesleği, günlük yaşamı için özel olarak üretilen her türlü araç ve gereçler KDV’den muaf oluyor.

Emlak Vergisi açısından bakıldığında; Yasal mevzuat hükümleri gereğince: Türkiye sınırları içinde tek meskene sahip olunması ve brüt 200 m2’yi geçmemesi şartıyla malul ve engelli vatandaşa indirimli vergi oranı uygulanıyor.

Engelliye sunulan ekonomik katkılar yeterli değil!

Engelli vatandaşa, eğitim, sağlık, ulaşım, vergi alanında yaşamda karşılaştığı tüm zorluklarla mücadelede, destek olunacak ekonomik tedbirler alınıyor. Engelli vergi indirimi, vergi muafiyeti, vergi dilimleri, gelir vergisi dilimi oranında engellilik derecelerine göre sağlanan bu ekonomik katkılar önemli fakat yeterli değil.

Son yıllarda, alım gücünün her geçen gün azalması ve eriyen maaşlarla, engellinin hayatın zorluklarında eline geçen düşük maaşıyla geçinebilmesi, mümkün görünmüyor. Yaşamını güvence altına alacak daha kapsamlı, sosyal ve ekonomik tedbirler ve imkânların sunulması, elzem bir durum ve acil bir ihtiyaç olarak karşımızda duruyor.

Yazının girişinde belirttiğim hikâyedeki gibi; hiçbir anneye engelli evladından önce ölmek istemeyeceği daha mutlu, refah içinde ve engelsiz bir yaşamın inşa edilmesi umuduyla…