Günlük hayatın yükü kadınları işgücünün dışına itiyor

Fiba Grubu’nun “Yük Olmasın” projesi kapsamında Özyeğin Üniversitesi iş birliğiyle yürüttüğü Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükünün Beyaz Yakalı Çalışanlar Üzerindeki Etkisi Araştırması’nın sonuçları geçtiğimiz günlerde basınla paylaşıldı. 

Toplumsal cinsiyet rollerinin günlük hayatta bakım emeği ve zihinsel iş yükünü nasıl etkilediğini ve bunun beyaz yakalı çalışanların kariyerlerine etkisini ölçmek amacıyla hayata geçirilen araştırma, ev içi bakım emeği ve zihinsel iş yükünün bireylerin iş yaşamındaki fırsatlarını sınırladığını ve iş-yaşam dengesi açısından önemli sonuçlar doğurduğunu gösteriyor.

11 şehirde 2 bin 628 beyaz yakalı çalışanla yapılan yüz yüze görüşmeler çerçevesinde şekillenen araştırmaya göre, Türkiye’de beyaz yakalı kadın çalışanlar, hanelerdeki bakım emeğinin yüzde 57’sini, zihinsel iş yükünün ise yüzde 60’ını üstleniyor. 

Erkeklerde ise bu oran sırasıyla yüzde 33 ve yüzde 35 seviyesinde kalıyor. Ortalamalara göre bir değerlendime yapıldığında, bakım emeği algılanan skorunu ve  zihinsel iş yükü skorları  kadınların hanelerindeki işin 3’te 2’sini üstlediğini ortaya koyuyor.  

Kadınların yüzde 41’i ev işlerinde partnerlerinden destek istemediğini belirtiyor. Destek istemekten vazgeçmenin en yaygın nedenleri arasında “Düzenin değişeceğini düşünmüyorum” ve “Tartışma/gerginlik çıkmasından çekiniyorum” gibi gerekçeler öne çıkıyor.

Bakım emeği ve zihinsel iş yükü kadınlar için cam tavan etkisi gösteriyor

Evli ve çocuklu kadınların yaklaşık yüzde 15’i, bakım emeği ve zihinsel iş yükü nedeniyle en az bir kez terfi teklifini reddettiğini belirtiyor. Bir diğer deyişle bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adil bölüşülmemesi kadınlar için kariyer ilerlemelerinde bir cam tavan etkisi gösteriyor. 

Yine kadınların yüzde 31’i, hayatlarının bir noktasında bakım emeği ve zihinsel iş yükü nedeniyle işinden ayrıldığını belirtirken, bu oran erkeklerde yüzde 18 ile kadınların neredeyse yarısı kadar.  Öte yandan katılımcıların yüzde 85’i, bakım emeği ve zihinsel iş yükü odaklı işyeri politikalarının tercihlerine ve motivasyonlarına olumlu katkı sunduğunu ifade ediyor.

“Eşitlik sağlanmadan toplumsal kalkınma mümkün değil”

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin toplumsal gelişim açısından önemine dikkat çeken Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Murat Özyeğin,“Sosyal ve ekonomik kalkınmanın temeli olarak gördüğümüz toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda; kamu, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör olarak bir arada ve sürekli eylemde olmalıyız. Kadınların iş gücüne katılımları ve iyi mevkilere gelmeleri, Türkiye’nin geleceğine yön verecek en önemli güçlerden birini teşkil ediyor. Bunun için eğitimde, fırsatlara erişimde, iş gücüne katılımda, yönetimde ve tabi ki görünmeyen bakım emeğinde de eşitlik demeliyiz. Hem bireylerin hem de kurumların, çoğunlukla kadınların üstlendiği sorumlulukların eşit paylaşımı için atabilecekleri adımlar olduğunu düşünüyorum. Bugün açıklanan bulgular, iş dünyasının da bakım emeği ve zihinsel iş yükü konusunda daha kapsayıcı politikalar geliştirmesi gerektiğini teyit ediyor”yorumunu yapıyor. 

Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ayşecan Özyeğin Oktay ise mevcut adaletsizliğin çözümünün farkındalıkla mümkün olabileceğine dikkat çekiyor: “Bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adaletsiz dağılımı, kadınların toplumsal ve ekonomik yaşama katılımı açısından sadece Türkiye’de değil dünya genelinde kritik bir sorun. Toplumsal cinsiyet rolleri maalesef hala hayatın içinde hem bakım emeğinin hem de zihinsel iş yükünün nasıl dağıldığını belirliyor, ortak yaşam ve ortak sorumluluğun önündeki en büyük engeli oluşturuyor. Bu sorumlulukları üstlenmek de çoğunlukla kadınlara kalıyor. Eşitlik, ancak bunu hep birlikte dert edindiğimizde, güç birliği yaparak çalıştığımızda varabileceğimiz bir hedef. Fiba Grubu olarak biz de bu konuda farkındalık ve etki yaratacak yeni uygulamalar hayata geçirmeyi amaçlıyoruz.” 

Özyeğin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Barış Tan Araştırma sonuçlarında bazı bulguların önemine vurgu yapıyor: Araştırma bulgularının, iş dünyasında ve toplumsal hayatta somut değişikliklere zemin hazırlayacağına inanıyoruz. Toplumsal cinsiyet eşitliği, bugün maalesef pek çok platformda istenilen ve ihtiyaç duyulan düzeyde sağlanabilmiş değil. İş dünyasında ciddi bir farkındalık düzeyine erişilse de konunun taraflarının atmaları gereken daha pek çok adım bulunuyor. Umudumuz, elbette toplumsal cinsiyet eşitliğine hayatın her alanında ivedilikle erişebilmekte… Bunun için sorumluluğu ve etki gücü bulunan herkesi ve tüm kurumları gerçek bir dönüşümün parçası olmaya davet ediyorum.”

“Yük Olmasın” Projesi ikinci yılında

Türkiye’nin kadın yönetici ve kadın çalışan oranı en yüksek gruplarından biri olan Fiba Grubu, “Yük Olmasın” projesiyle hayatın her alanında eşitlik hedefi doğrultusunda bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adaletsiz dağılımına dikkat çekiyor. Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükünün Beyaz Yakalı Çalışanlar Üzerindeki Etkisi Araştırması’nı proje kapsamında hayata geçiren Grup, veriler doğrultusunda iç politikalarını oluşturmanın yanı sıra farkındalığı tüm özel sektöre de yaymayı hedefliyor. Fiba Grubu "Yük Olmasın" projesinin ilk yılında bir bilinçlendirme kampanyası yürütülmüş ve bireylerin zihinsel iş yükü farkındalıklarını artırmaya yönelik rehber ve anket yayımlanmıştı. Farkındalık rehberine, bakım emeği ve zihinsel iş yükü anketine www.yukolmasin.com.tr adresinden ulaşılabiliyor.  Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükü Araştırması’na ise bu bağlantıdan erişilebiliyor.

Fiba Grubu sürdürülebilirlik stratejisinin önemli bir parçası olan toplumsal cinsiyet eşitliği ve kapsayıcılık çalışmalarını Fiba İşimiz Eşitlik Platformu çatısı altında sürdürüyor. Grup aynı zamanda kurucusu ve daimi destekçisi olduğu sosyal yatırım kurumları Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), Hüsnü Özyeğin Vakfı ve Özyeğin Üniversitesi ile eğitimde fırsat eşitliğini sağlamaya yönelik çalışmalar yapıyor.