Gurbetçi

“Gurbet içimde bir ok, her şey bana yabancı.”

(Sennur Sezer; 1943 – 2015)

Günümüzde yaklaşık 260 milyon insanın anayurtları dışında bir başka yerde yaşadıkları ve bu rakamın 2050’ye kadar 405 milyona çıkacağı tahmin edilmektedir. Bu insanların bir kısmı kendi tercihleri nedeniyle anayurtları dışında yaşarken bir kısmı da tercihleri dışında, savaş, zulüm, çevre sorunları nedeniyle gönülsüzce anayurtlarını terk etmiştir. Bu insanlar mülteci, göçmen, sığınmacı olarak tanımlanmaktadır. İlginçtir, ABD ve İngiltere kendi ülkelerine daha fazla mülteci, göçmen, sığınmacı kabul etmek istemezken 9 milyon ABD’li ve 5 milyon İngiliz (Briton) kendi ülkeleri dışında yaşamaktadır. Gelişmiş bir ülkeden geliyorsan başka, az gelişmiş bir ülkeden geliyorsan bambaşka; adaletin bu mu dünya?

Bir de bizlerin hiç yabancı olmadığı bir grup var ki onlara da “gurbetçi” deniyor. Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre “gurbetçi” “ doğup yaşanılmış olan yerden uzakta geçimini kazanan kişi. 31 Ekim 1961’de de Türkiye ile Almanya arasında “Türk İşgücü Anlaşması” imzalandı ve böylece ilk resmi Türk işgücü göçü başladı. Böylece literatürümüze yaygın kullanılmak üzere  “gurbetçi” sözü eklenmiş oldu. Üzerinden 60 yıl geçmiş, gidenlerin bir kısmı ülkelerine dönmüş bir kısmı oralara yerleşmiş, kalmış. İstatistiklere göre anayurtları dışında yaşayan Türklerin sayısı 6 milyon.

Konumuz, literatürümüze yeni giren “expat”; geçici bir süre geçimini anayurdu dışında kazanan kişi, bana göre “geçici gurbetçi”. Genellikle bağımsız olarak veya işverenleri (şirketler, üniversiteler, hükümetler veya sivil toplum kuruluşları) tarafından yurt dışına gönderilen, kendi ülkelerinin dışında görev alan profesyoneller, vasıflı işçiler veya sanatçılar anlamına geliyor ve “expatriate” kelimesinin kısaltılmışı olarak kullanılıyor. Kökü “ex-“ yani     -den dışarı ve “patrie” yani kendi vatanı; vatanı dışında.

390 şehirde 2,5 milyon geçici gurbetçinin üye olduğu “ InterNations” platformu 66 şehri yaşam kalitesi, yerleşme, iş hayatı, geçinme ana başlıkları altında 13 alt kategoride değerlendirmiş ve sıralamış. İlk sırada Valencia (İspanya) yer alıyor. Türkiye’den tek şehir İstanbul, o da 54. sırada yer bulmuş. Biraz daha uzun süreli olsa bile geçici gurbetçiler de bir başka ziyaretçi grubunu oluşturuyor. Eğer işverenleri tarafından görevlendirilmişlerse geldikleri şehri seçme şansı olmayabilir ancak her ne şekilde şehre gelirlerse gelsinler onlarda oluşacak algı o şehrin ziyaretçi, yatırımcı ve yerleşimci cezbetmesi açısından önemli. Olumlu bir algı ve deneyim şehir için önemli bir kazanç. İlaveten, onların gözüyle şehri değerlendirmek hep o şehirde yaşayanlardan daha kıymetli. Satrancı üçüncü kişi daha iyi oynar derler.

Uzun yıllar İstanbul’da yabancı bir şirketin genel müdürü olarak görev yapan bir Finlandiyalı emekli olunca İstanbul’a yerleşmeye karar vermiş. Sormuşlar: “Neden memleketine, Helsinki’ye dönmüyorsun?”. Emekli genel müdür cevaplamış: “Benim ülkem çok istikrarlı, hiç heyecan verici değil. Haberlerde değişik bir şeye rastlamak için uzun süre beklemek gerekiyor. Burası ise heyecan dolu. Gece 12’de haberleri kapatıyorum, sabah 8’de açtığımda gündem değişmiş, haberler bambaşka.”

Haftanın Şehri: ALICANTE, İSPANYA

ALICANTE İspanya’nın Akdeniz kıyısında yer alan 337,500 nüfuslu bir şehir. Geçici gurbetçiler (expat) sıralamasında 2. sırada yer alıyor. 100 binin üzerinde yabancı uyruklunun bu şehirde yaşadığı kabul ediliyor. EUPIO – Avrupa Fikri Mülkiyet Ofisi (bizim Türk Patent Ofisi gibi) bu şehirde yer alıyor. Şehir geçici gurbetçiler tarafından tercih edilen bir yer. İngilizlerin çokça bulunması sonucu nüfusun çoğu İngilizce biliyor.

ALICANTE turizm açısından da göz dolduruyor, yılda 3 milyon turist şehri ziyaret ediyor. Yaşamından memnun geçici gurbetçilerin olumlu deneyimi pek çok açıdan şehre katkı sağlıyor. ALICANTE Yatırım Destek Ofisi doğrudan yabancı yatırımlar için çaba gösteriyor. Volvo Ocean Race, Maxmara, Fixr, Bernabeu Enstitüsü gibi kuruluşlar şehirde faaliyet gösteriyor.