İmar planı, proje ve ruhsat süreçlerinde yaşanan sıkıntılar GES yatırımlarını geciktiriyor

Mustafa Değirmencioğlu

SANAYİCİ

Tüketim sahibi firmaların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri adına yapmak istedikleri Güneş enerji santrallerinde (GES), son dönemde ilgili mevzuatta yapılan düzenlemelerle, özellikle arazi uygulamalı lisanssız GES başvurularında önemli artışlar yaşanmıştır. Bununla birlikte, söz konusu GES yatırımlarına ilişkin resmi süreler, imar planı, proje ve ruhsat süreçlerinde yaşanan sıkıntılar ve farklı uygulamalardan dolayı kazanılmış hakların kaybedilmesi ve yatırımın gerçekleştirilememesi söz konusudur. 

TESİS YERİ UYGUNLUK BELGESİ

- Karşılaşılan sorunlar

1) Çağrı mektubunun tebliğ ile birlikte projelere 180 gün, proje onayları ve bağlantı anlaşması yapılması için süre verilmektedir. (Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği madde 17-1) Bu süre kapsamında; Proje onayında talep edilen Tesis Yeri Uygunluk Belgesi (İlgili kurumdan alınmış imar mevzuatına uygun olduğuna dair yazı) (Proje onayında talep edilen belgeler madde 9) belirtilen süreler içerisinde koşulsuz ve şartsız olarak istenmektedir.

İlgili kurumlar koşulsuz ve şartsız Tesis Yeri Uygunluk Belgesi vermek için ilgili imar mevzuatı kapsamında imar planı yapılmasını talep etmektedirler. Verilen 180 günlük süre içerisinde imar planı çalışmaları gerekli kurum görüşleri ve süreçlerinden dolayı tamamlanamamaktadır. Birçok belediye daha proje onayı aşmasında olan yatırıma imar planı yapılmadan Tesis Yeri Uygunluk Belgesi’ni koşulsuz ve şartsız vermediğinden dolayı proje onayında yatırım daha başlamadan sona ermektedir. (Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği madde 17-5)

Bu süre içerisinde ilgili belgeleri sağlayamayan projelere (Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği madde 17-3) kapsamında ilave 180 gün daha süre verilmektedir.

Ancak, projeler bu sürelerde onaylansa dahi ilgili dağıtım şirketleri Bağlantı Anlaşması yapılabilmesi için yapı ruhsatı talep etmektedir.  (Elektrik Piyasası Bağlantı Ve Sistem Kullanım Yönetmeliği Bağlantı Başvurusu madde 10-b)

Ruhsatın alınabilmesi için de 200 metrekareyi aşan yapı alanı olması nedeni ile yapı denetim tabi tutulmaktadır. Yapı denetim ve ruhsat süreçleri imar planı süreçlerine eklendiğinde bağlantı anlaşması yapılabilmesi için verilen toplam süre yetersiz kalmakta ve birçok proje daha başlamadan iptal olma noktasına gelmektedir.

- Çözüm önerisi: İlgili bakanlık Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ) ile görüşülüp proje onay aşamasında koşullu ve şartlı verilen Tesis Yeri Uygunluk Belgesi’nin kabul edilmesini, imar planının kabul aşamasına kadar yapılmasını sağlamak, tesisin inşasından sonra kabul başvurusuna geldiğinde ilk verilen Tesis Yeri Uygunluk Belgesi’ndeki koşulların ve şartların imar planının yapılmasına müteakip yerine getirildiğine dair yeni bir Tesis Yeri Uygunluk Belgesi ile kabul sürecini tamamlamak projelerin önünü açacaktır. 

2) GES projelerinin 3194 sayılı İmar Kanunu, madde 5; Yapı, karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir. Tanımı içerisinde GES projesinin açıkça ifade edilmemesine rağmen yapı sınıfına alınmaktadır. Aynı şekilde yapı sınıfı tablosunda herhangi bir karşılığı bulunmamasına rağmen ruhsat süreci kapsamın da ilgili belediyeler ve il özel idareleri yapı olarak 2C sınıfına dahil etmişlerdir.  200 metrekareyi aşan yapı alanı hesaplamaları ile birlikte yapı denetime tabi olunmuştur.

- Karşılaşılan sorun: GES projelerinin yapı metre kareleri hesabında çerçeve / konstrüksiyon imalatının dış ölçüleri içinde kalan alanın yatay izdüşümü dikkate alınır. (12.05.2023 planlı alanlar imar yönetmeliği). Bu durumda yapı metre kareleri oldukça fazla çıkmaktadır. Özellikle 1,5 MW üzeri GES tesislerin de yüksek çıkan yapı metre kareleri sebebi ile şantiye şefi bulunamamaktadır.   

Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelik

Madde 7 (4-10) Şantiye şeflerinin çalışma usulü)

(4) (Değişik: Resmi Gazete -18/11/2022-32017)(1) Mimar veya mühendis unvanlı şantiye şefleri aynı anda herhangi birisinin yapı inşaat alanı;

a) 1.500 m²’yi geçmeyen dört işi,

b) 4.500 m²’yi geçmeyen üç işi,

c) 7.500 m²’yi geçmeyen iki işi,

üstlenebilir. Yapı inşaat alanı 7.500 m²’yi geçen veya kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılan kamu yatırımı niteliğindeki yapıların şantiye şefleri aynı anda başka bir işin şantiye şefliğini üstlenemez.

(10) (Ek: Resmi Gazete-18/11/2022-32017)(1) Dördüncü fıkranın; (b) bendine göre iş üstlenilebilmesi için yapı inşaat alanı 1.500 metrekareyi geçmeyen bir işin; (c) bendine göre iş üstlenilebilmesi için 1.500 metrekareyi geçen bir işin; 7.500 metrekareyi geçen bir işin üstlenilebilmesi için ise 4,500 metrekareyi geçen bir işin; iş deneyimi olarak, birinci fıkraya göre işin tamamında hizmet verilerek bitirilmiş olması gerekir.

Öneri: Sair mevzuat hükümlerinde güneş enerji sistemleri hakkında hususi bir açıklama olmaması, ayrıca fotovoltaik panellerin sökülüp takılabilen bir sistem olması nedeni ile yapı sınıfına dahil edilmemesi, 3194 sayılı İmar Kanun’a göre imar planlarının yapılması yatırımların gerçekleşebilmesi için uygun olacaktır. Aksi takdirde 7.500 metrekareyi geçen GES projelerinin şantiye şefi bulunamaması sebebi ile yapılması mümkün görülmemektedir. 

- Karşılaşılan sorunlar: Yapı metre kareleri 200 metrekareyi geçmesi nedeni ile yapı denetime tabii tutulmaktadır. Ancak GES projelerini oluşturan statik projeler özel üniversiteler tarafından onaylanmakta, kabul ve kontrolü yine proje müellifi tarafından yapılmaktadır. Yine aynı şekilde elektrik projeleri ilgili EDAŞ-TEDAŞ tarafından onaylanmakta, kabul ve kontrolleri ilgili EDAŞ ve TEDAŞ tarafından yapılmaktadır. Bu hususta Yapı Denetim firmalarının herhangi bir kontrol yetkisi olmayıp denetim firmalarına boş yere para ödenmektedir.

- Çözüm önerisi: GES projeleri iskân edilemeyen, can ve mal güvenliğini etkilemeyen bir yapı olması nedeni ile yapım işinin denetiminin ilgili fenni mesul mimar ve mühendislerce üstlenilmesi uygun olacaktır. Böylece imar planı tamamlanmasına müteakip projeler hayata geçirilebilecektir. 

- Karşılaşılan sorunlar: Ruhsat sürecinde her belediye mevzuatta GES projeleri ile ilgili bir hüküm olmaması sebebi ile ruhsat harçlarında farklı ücret tarifeleri uygulamaktadırlar. Bu noktada GES yatırımcıları ilgili belediyelerce iyi bir gelir kaynağı olarak görülmekte ve fahiş ücretler talep edilmektedir.

- Çözüm önerisi: GES projelerinin ruhsatlandırılması belli bir ücret tarifesine göre oluşturulmalı ve her bölgede aynı uygulanmalıdır. Böylece yatırımcılar farklı ücret uygulamasından mağdur edilemeyeceklerdir.

- Karşılaşılan sorunlar: Yapı sınıfları tablosunda, GES tesislerinin herhangi bir karşılığı bulunmamasına rağmen ilgili belediyeler ve il özel idareleri 2C yapı sınıfı üzerinden işlem yapmaktadırlar. Bu durumda reelde gerçekleşen yapı maliyeti ile 2C yapı sınıfında hesaplanan yapı maliyeti arasında 3 katı fark oluşmaktadır. SGK’ya ödenecek sigorta prim hesaplamasında yapı maliyeti dikkate alınmasından dolayı gerçek olmayan bir maliyet üzerinden yüksek bir sigorta primi çıkmaktadır.

- Çözüm önerisi: GES tesisleri kompleks olmayan yapı olması sebebi ile eğer 1A – 1B gruplarına dahil edilebilir. Bu sayede yapı birim fiyatı düşecek, resmiyetteki yapı maliyeti ile reel yapı maliyeti birbirine denk hale gelecektir. Dolaysıyla SGK’ya ödenecek sigorta pirim bedeli de reel maliyet üzerinden ödenecektir. 

GES SÜREÇLERİ VE İLGİLİ YÖNETMELİKLER VE TALEP EDİLEN BELGELER 

A-   Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği

- Bağlantı anlaşması başvurusu

Madde 17 –

1) (Değişik: RG-11/8/2022-31920) Kendisine bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu tebliğ edilenlere, bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun tebliğ tarihinden itibaren 180 gün süre verilir. Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu sahipleri söz konusu sürenin ilk otuz günü içerisinde (Değişik ibare: RG-2/3/2023-32120) 29/7/2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamındaki belgenin alınması için ilgili idareye başvuru yapar ve ilk doksan günü içerisinde üretim tesisi ve varsa (Ek ibare: RG-29/7/2023-32263) ilk yüz elli günü içerisinde bağlantı hattı projesini bakanlık veya bakanlığın yetki verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunar. Yukarıda belirlenen süreler içinde başvuruda bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin bağlantı başvuruları geçersiz sayılarak sunmuş oldukları belgeler kendilerine iade edilir.

2) İlgili gerçek veya tüzel kişilerin aşağıdaki belgeleri ilgili şebeke işletmecisine birinci fıkrada belirtilen süre içerisinde eksiksiz ve usulüne uygun olarak sunmaları halinde, ilgili şebeke işletmecisi kendileriyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla yükümlüdür:

a) Üretim tesisinin inşaatına başlanabilmesi için ilgili teknik mevzuat çerçevesinde alınması gereken proje onayı.

b) Hidrolik kaynaklara dayalı başvurularda su kullanım hakkı anlaşması.

c ) (Ek: RG-11 /8 /2022-31920) (Değişik ibare: RG-2/3/2023-32120) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında ilgili idarece düzenlenen belge.

3) (Değişik: RG-11 /8 /2022-31920) İkinci fıkrada belirlenen belgeleri zamanında edinemeyen başvuru sahiplerine, birinci fıkrada belirlenen süreler içerisinde yazılı olarak ilgili şebeke işletmecisine başvurması ve bu başvuruda birinci fıkrada tanımlanan süre içerisinde ilgili başvurularda bulunduğunu belgelerle tevsik etmesi şartıyla, ilgili şebeke işletmecisi tarafından 180 gün ilave süre verilir.

4) Birinci fıkrada tanımlanan süreler içerisinde veya kendisine üçüncü fıkra kapsamında ek süre verilen başvuru sahiplerinin, verilen ek süre sonuna kadar söz konusu belgeleri ilgili şebeke işletmecisine sunamamaları halinde ilgili gerçek veya tüzel kişiler, bağlantı anlaşması imzalama hakkını kaybeder ve mevcut belgeleri kendilerine iade edilir.

5) Bağlantıya ilişkin mülkiyet ve işletme sınırları, bağlantı anlaşmasında belirlenir.

6) Bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla yapılacak başvurular neticesinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan ve bağlantı anlaşması imzalanan üretim tesislerinde kurulu güç artışı talebinde bulunulması halinde, ilgili talep söz konusu talebin yapıldığı ayda yapılan diğer tüm başvurular ile birlikte değerlendirilir. Bu kapsamda;

a) Söz konusu talebe komisyon tarafından olumsuz görüş verilmesi halinde, başvuru sahibine ait mevcut (Ek ibare: RG- 9 /5 /2021-31479) bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu ile bağlantı anlaşmasının geçerliliği devam eder.

b) (Değişik: RG- 9 /5 /2021-31479) Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu verilen üretim tesisleri için kurulu güç artış talebinde bulunulması ve söz konusu talebe komisyon tarafından olumlu görüş verilmesi halinde, güç artışı kapsamındaki revize bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren ikinci fıkra kapsamındaki yükümlülüklerini tamamlaması için birinci fıkrada yer alan sürelere doksan gün ilave süre verilir. Süresi içerisinde bağlantı anlaşması imzalanması için ilgili şebeke işletmecisine başvuruda bulunulmaması halinde bağlantı anlaşması imzalama hakkı kaybedilir ve ilgili tüm belgeler güç artış talebinde bulunan kişiye iade edilir.

c) (Değişik: RG-9 /5 /2021-31479) Bağlantı anlaşması imzalayan veya kabulü tamamlanan üretim tesislerinde kurulu güç artış talebinde bulunulması ve söz konusu talebe komisyon tarafından olumlu görüş verilmesi halinde, güç artışı kapsamındaki revize bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren revize bağlantı anlaşmasına çağrı mektubuna ilişkin ikinci fıkra kapsamındaki yükümlülüklerinin ve üretim tesisinin kabul işlemlerinin tamamlanması için ilave bir yıl süre verilir. 

B-    PROJE ONAYINDA TALEP EDİLEN BELGELER

BELGELER

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1 Tesis Bilgi Formu Teknik Değerlendirme Formu)

- Tek hat şeması ile kıyas yapılır
 
2 Ana fihrist (İçindekiler listesi) 

3 Gerekçe raporu (Tesiste gejeratör bulunmadığı özellikle belirtilmeli bulunuyorsa ona göre önlem alınmalıdır.)

- Adres kontrolü
- Güç bilgisi doğru mu?
- Ölçüm (AG/OG)
- Adalanma açıklanmış mı?
- Jeneratör bilgisi var mı?
 
4 Enerji müsaadesi yazısı (90 gün içerisinde onay birimine sunulmuş olması gerekir)

- Müsaade tarihinden itibaren ilk başvuru 90 gün içerisinde yapılmış mı?
-  Müsaade tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde onaylanmış mı?
-  Bağlantı şartlarına uyulmuş mu? (Otoprodüktör, ölçü hücresi, sayaç vb. şartlar)
 
5 SMM, büro tescil belgeleri (Çalıştığı şirket adına proje yapılıyor ise diploma ve yetki belgesi)

6 İmza beyannamesi

7 Noter tasdikli vekaletname, imza sirküleri, diploma, kimlik belgesi  (Çalıştığı şirket adına proje yapıyor ise; noter tasdikli vekaletname yerine şirket yetki yazısı ve güncel SGK dükümü, kamu kuruluşu adına proje hazırlanıyorsa ilgili kuruluştan alınan resmi yetkilendirme yazısı)

- Genel evrak kontrolü
 
8 Proje onay bedeli faturası ve dekontu

- Faturadaki bedel o yıla ait KDV'li bedel olarak doğru mu?
- Fatura bilgileri doğru mu?
 
9 Tesis Yeri Uygunluk Belgesi (İlgili kurumdan alınmış imar mevzuatına uygun olduğuna dair yazı)

- OSB ya da tesisin yapıldığı belediyeden alınmış olması gerekmektedir.
 
10 ÇED Belgesi, Jeolojik Etüt Raporu / Zemin Etüt Raporu, (Gerekli değildir veya Olumlu yazısı) (Çatı-cephede gerek yok)

- Proje Çatı/Cephe uygulama GES değilse unutulmamalı ve projede olmalıdır.
 
11 Kullanılacak evirici ve panellerin marka model ve katalog bilgileri

12 Kullanılacak evirici ve panellerin tip testi veya  dizayn sertifikası veya uygunluk raporu (üni. veya akredite kuruluştan alınan) veya  TSE Uygunluk Belgesi. (katalog belgelerinde içeriyorsa ayrıca sunulmasına gerek yoktur)

- Üniversite veya akredite kuruluştan alınan veya TSE Uygunluk Belgesi (katalog belgelerinde içeriyorsa ayrıca sunulmasına gerek yoktur)
 
13 İnşaat Uygunluk Raporu; (Üniversitelerin İnşaat Bölümü’nden onaylı) (10kW altı için onaylı proje yerine ilgili belediyeden statik açıdan sakınca yoktur yazısı yeterlidir.)
- Mevcut veya yeni inşa edilecek bir yapıya ya da bu yapılara entegre kurulacak olan enerji üretimine esas ekipmanların taşıyıcı yapılarına ilişkin statik, stabilite ve dinamik hesapları ile betonarme, çelik, hidrolik, vb. tasarım hesapları ile
- Raporun ekinde; Santral Genel Yerleşim Planı'nda onay
Not: 10kW altı için onaylı proje yerine ilgili belediyeden statik açıdan sakınca yoktur yazısı yeterlidir.

- Onaylı pafta ve onaylı hesaplama dosyası var mı?
- Açıklama raporu var mı?
- Hesap detayları var mı?
- Adres bilgisi doğru mu? Ada pafta parsel bilgisi var mı?
- Panel ağırlığı ve panel boyutları katalog bilgisindeki gibi doğru olarak alınmış mı?
 
B.     HESAPLAR

1 Panel, Evirici Uyumluluk Hesapları (Her bir MPPT'deki dizilere ait; (A) Maksimum dizi gerilimi, minimum dizi gerilimi; panelin açık devere ve Vmmp gerilimleri için  (ısı faktörü uygulanarak) uygulanarak hesaplanır, Evirici Max. DC gerilimi ve MPPT gerilimi çalışma aralığı ile kıyas edilir. (B) Ayrıca her MPPT'ye ait dizi maksimum akımı ve dizi kısa devre akımının (ısı faktörü uygulanarak) evirici giriş akımı ve kısa devre akımları  ile kıyas edilmesi suretiyle uygun olduğu göstermelidir.  c) Maksimim güç kantrölü. (katalogda max.dc güç değeri verilmişse kıyaslanır) (yoksa ayrıca firmadan açıklama istenecek) Hesapların bilgisayar programları ile yapılması durumunda, gerekli açıklamalar, kabuller ve kullanılan formüller belirtilmelidir. (ısı faktörleri -25 ve +70 dereceye göre yapılacaktır.)

- Hesaplarda -25 ve +70 °C derece mi kullanılmış?
- Maksimüm güç kantrölü. (katalogda max.dc güç değeri verilmişse kıyaslanır), (yoksa ayrıca firmadan açıklama istenecek) 
 
2 Kısa devre hesabı (3 faz, faz-toprak) (AC)

- Hesaplanan kısa devre akımı seçilen malzemelerin kısa devre dayanımı ile kıyas edilir.
- Otoprodüktör veya OG tarafta malzeme ilavesi varsa OG kısa devre hesabı yapılmalı.
 
3 Kablo kesit hesapları (Gerilim Düşümü, Isınma Hesabı, Güç kaybı Hesabı) (AC VE DC)

- Kablo kesit hesaplarında tavadaki kablolarda için havada akım taşıma değeri alınmalı.
 
4 Topraklama hesabı

- Topraklama planı ile uyumlu olmalıdır.
 
6 Keşif

- Otoprodüktör, evirici ve panel sayısına dikkat edelim.
 
C. PAFTALAR

1 Tek Hat Şeması (Anahtarlama elamanları gözükecek, hat, bara kesiti ve uzunluğunun belirtilecektir. Arayüz koruma rölesi zayıf akım bağlantıları gözükmelidir. GES panosu içerisindeki evirici çıkışlarında B tipi 300mA KAKS kullanılacaktır) Pano kesit görünüşleri (Tek hat şeması içerisinde verilir.)

- Otop istenmiş mi? İstenmiş ise tek hat şemasında var mı?
- Otop var ise TR bina yerleşim planı da konulmalı.
- Çift yönlü sayaç uygun yere konulmuş mu?
- AG pano çıkışı veya GDP girişi 4 kutuplu TMŞ ile yapılmış mı?
- TR AG panosu ve GES dağıtım panosu detay çizimi (TMŞ yerleşim planı konulmuş mu?)
- TMŞ ile kablo kesitlerinin ve akım kapasitelerinin uyumu var mı?
- GES dağıtım panosun motorlu şalter ve faz düşük koruması olan röle ile korunmuş mu?
- GES Panosu rolesinin gerilim girişi gösterilmiş mi, gerilim giriş TMŞ'sinden önce alınmış mı?
- Koruma rölesi tek hat şeması gösterilmiş mi? Faz düşük koruması var mı?
- GDP girişinde ana şalterde veya evirici çıkışında KAKR kullanılmış mı?
- 10kwe ve altı projelerde “koruma rolesi yoksa: “Evirici kataloğuna atıfta bulunarak, "Evirici kataloğunda belirtilen….. özelliğinin bulunması sebebiyle şebeke elektriği kesildiğinde evirici devre dışı kalacaktır" ifadesini gerekçe raporu ve tek hat şemasına ekleyelim.
- Tüm iletken, bara, anahtarlama elemanları ve koruma elemanlarının değerleri kesitleri ve metrajları yazılmış mı?
- Evirici AC çıkış güçleri enerji müsaadesi ile uyumlu mu?
- Otop Cl:0,5 akım gerilim değeri var mı?
- Her eviricinin altına projedeki bilgileri yazılmalı.
- Jeneratör bilgisi var mı?
- Güç sınırlandırılacak ise her eviricinin üzerine o eviricinin sınırlandırılacağı güç yazılmalı.
 
2 Vaziyet ve Yerleşim Planı (Ölçekli olması zorunludur. Panel yerleşimi kablo irtibatları ve kesitleri gözükmelidir. Dizi ve panel numaralı vaziyet planında belirtilmelidir. Yapılacak tesislerin koordinat listesi)(Yapı görünüşleri, kot planları, Kesitleri, Aplikosyon krokisi vs. )

- Bağlantı görüşünde belirtilen bağlantı noktası ile GES tesisleri arasındaki irtibatı gösterir plan OG vaziyet planı şeklinde gösterilmeli.
- Panel yerleşimi, kablo irtibatları ve kesitleri gösterilmiş olmalı.
- Dizi ve panel numaralı vaziyet planında belirtilmelidir. (panel kodlaması)
- Yapılacak tesislerin koordinat listesi, yapı görünüşleri, kot planları, kesitleri, aplikosyon krokisi vs. bulunmalı.
- Evirici montaj detayı verilmeli. Özellikle evirici kısmının tesadüfen dokunmaya karşı tedbir alınmalı. (Tel çit vs. ile kapatılmalı ve çit ile koruma planı verilmeli)
- Özellikle çok katlı yapılarda evirici ve pano yeri bina yan görünüşlerde vs. belirtilmeli.
- Kontrüksiyon detayı verilmeli.
- Panel boyutları olmalı
- Kablo kanal ve tava detayı olmalı.
 
3 Topraklama planı (tüm paneller ve evirici gövdesi mevcut bina topraklamasına irtibatlanacaktır.)

- Tüm paneller topraklama sistemine irtibatlanmalıdır.
- Panel topraklama için ayrıca iletken çekilerek yapılacaktır.
- Panel Topraklama iletkeni GES panosu ve mevcut AG pano topraklama barasına da irtibatlanacaktır.
- Minimum bakır iletkende 16 mm2' kullanılmalıdır.
- Koruma amaçlı yapılan tel çit de topraklanacaktır. 

C- ELEKTRİK PİYASASI BAĞLANTI VE SİSTEM KULLANIM YÖNETMELİĞİ

Bağlantı başvurusu

Madde 10 – (Değişik: RG-1/6/2017-30083)

1) Tüketim tesisleri için dağıtım sistemine bağlantısı istenen kullanım yerinin maliki, kullanım yeri üzerinde tasarruf sahibi bulunan gerçek ve tüzel kişiler veya bunların yetkilendirdiği gerçek veya tüzel kişiler bağlanmayı talep ettikleri tarihi belirterek bulundukları dağıtım bölgesindeki dağıtım şirketine müracaat eder.

2) (Değişik: RG-9/11/2023-32364) Birinci fıkra kapsamında bağlantı talebinde bulunan başvuru sahibi;

a) Tapu kaydını ve onaylı elektrik projesini,

b) İlgili idareden alınacak yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni ya da olağanüstü hal ile genel hayata etkililik kararı alınan bölgelerde ilgili idareden verilen izinleri,

c) Ruhsat gerektirmeyen kullanım yerleri için mevzuat kapsamında ilgili mercilerden alınacak izin belgesini,

ç) İlgili mevzuatın zorunlu kılması halinde istenecek diğer belgeleri, dağıtım şirketine ibraz eder.

3) Kullanım amacıyla sınırlı bir süre için, dağıtım sistemine geçici bağlantı yaparak elektrik enerjisi temin etmek isteyen gerçek veya tüzel kişiler, elektrik projesini ve kullanım amacının gerektirdiği izin belgesini ibraz etmek kaydıyla başvuruda bulunur. 

D- PLANLI ALANLAR İMAR YÖNETMELİĞİ

Madde 5-31 Güneş kaynaklı yenilenebilir enerji sistemlerinin yapı inşaat alan hesabında, fotovoltaik panelleri taşımak amacıyla yapılan çerçeve/konstrüksiyon imalatının dış ölçüleri içinde kalan alanın yatay izdüşümü dikkate alınır. 

E- ŞANTİYE ŞEFLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

Madde 7 Şantiye şeflerinin çalışma usulü

4) (Değişik: RG-18/11/2022-32017)(1) Mimar veya mühendis unvanlı şantiye şefleri aynı anda herhangi birisinin yapı inşaat alanı;

a) 1.500 m²’yi geçmeyen dört işi,

b) 4.500 m²’yi geçmeyen üç işi,

c) 7.500 m²’yi geçmeyen iki işi,

üstlenebilir. Yapı inşaat alanı 7.500 m²’yi geçen veya kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılan kamu yatırımı niteliğindeki yapıların şantiye şefleri aynı anda başka bir işin şantiye şefliğini üstlenemez.

(10) (Ek: RG-18/11/2022-32017)(1) Dördüncü fıkranın; (b) bendine göre iş üstlenilebilmesi için yapı inşaat alanı 1.500 m²’yi geçmeyen bir işin; (c) bendine göre iş üstlenilebilmesi için 1.500 m²’yi geçen bir işin; 7.500 m²’yi geçen bir işin üstlenilebilmesi için ise 4.500 m²’yi geçen bir işin; iş deneyimi olarak, birinci fıkraya göre işin tamamında hizmet verilerek bitirilmiş olması gerekir. Bu fıkra kapsamında, yalnızca EKAP veya e-Şantiye Şefi sisteminde kayıtlı olup, işin tamamında hizmet verilmiş olan üst yapı niteliğindeki işler iş deneyiminde değerlendirilir. (Ek cümle: RG- 6 /4 Hsgk/2024-32512) Kamu yatırımı niteliğindeki işlerde, ilgili idaresince şantiye şefi niteliğindeki teknik personel için belirlenen deneyim koşulları uygulanır.