İTÜ Arı Teknokent, 1 milyar dolarlık ihracata nasıl ulaştı?
Ortalama bilgi sahibi herkes, gelişmiş bir ülke olmak için Türkiye’de ‘yüksek teknoloji ve yazılıma dayalı girişimlerin sayısının süratle artması gerektiğini’ biliyor. Bunun içinse start up girişimlere ve inovasyona odaklı kümelenmelere zemin hazırlayacak teknokentlere ihtiyacımız var. Neyse ki hem bu tür girişimlerimizin sayısında hem de çok başarılı teknokentlerimizin sayısında hızlı artış var. 94 ülkedeki 1895 kuluçka ve hızlandırma merkezinin hizmet, performans ve çıktılarına dair verileri karşılaştıran bir endeks oluşturan UBI Global, yakın zamanda İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Arı Teknokent bünyesindeki İTÜ Çekirdek’i ‘Dünyanın En İyi Kuluçka Merkezi’ seçti. Bu ülkemiz adına da gerçek ve büyük bir başarıdır. UBI Global’in değerlendirme kriterleri çok objektiftir ve serttir. Sadece kuluçka merkezlerinin aldığı başvuru sayısına bakmaz. Aynı zamanda, mentor, destekçi ve eğitmen havuzlarının niteliğine, girişimcilere sağlanan hizmetlerin kalitesine, başarılı olmuş girişimci sayısına ve bunların çıktısına yani buralardaki istihdam ve yatırım miktarlarının büyüklüğüne, toplam ciro rakamlarına kadar her şeyi inceler. Yedi ana, 21 alt başlık altında değerlendirmeden geçirir. Çok ilginç bir şekilde İTÜ Çekirdek bütün bu kriterlere göre 1895 kuluçka merkezi arasında birinciliğe ‘açık ara önde’ oturdu. Bu başarı hem bu sene 100’üncü kuruluş yılını kutlayan Türkiye Cumhuriyeti’ne hem de 250’inci yaşını kutlayan İTÜ’ye çok yakıştı. İkisini de kuranları saygıyla ve şükranla anmak lazım.
Ülke adına kolektif başarıya dönüşen İTÜ Arı Teknokent
Bu güzel haberi duyduğum gün İTÜ Arı Teknokent Genel Müdürü Prof. Dr. Attila Dikbaş’a ulaşmak istedim. Sıcak haberin etkisi geçtikten sonra buluşup ‘ülke adına kolektif başarıya dönüşen’ İTÜ Arı Teknokent’in devam eden hikâyesini konuşmaya karar verdik. Kendisine bu işin nasıl başladığını sorunca, şöyle konuştu: “2001 yılında Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu çıkmıştı. İTÜ, hemen harekete geçti ve ilk teknokentlerden biri olarak 2002’de kurulduk. Burası, farklı ölçeklerde firmaların ve yeni girişimcilerin teknolojilerini geliştirip küresele açtıkları yerdir, güçlü bir inovasyon üssüdür. Devlet-kamu yardımı almadan İTÜ ARI Teknokent’in temellerini atmıştık. Bugün 10 binamızda, 334 firma ve 8 bin 400’ü aşkın istihdamla yılda 1 milyar doları aşkın ihracat yapıyoruz. ARI 6 binamız 5 bin metrekare alanıyla sadece ‘Enerji Temalı Teknokent Binası’ olarak hizmet veriyor. Bu binada enerji için çok önemli projeler geliştiren 12 enerji firması ve bin kişilik istihdam var. Enerjinin ülkemiz ve dünya için ne kadar önemli olduğunu son yıllarda bir kez daha herkes anladı. İTÜ ARI Teknokent bünyesinde faaliyet gösteren 334 firmamızın yüzde 50’si Bilgisayar ve İletişim Teknolojileri alanında teknoloji geliştiriyor. Bunu sırasıyla, Elektrik- Elektronik, Sağlık ve Medikal, Bankacılık ve Finans (Fintech) ile Geri Dönüşüm konuları takip ediyor. Her girişime ve firma ölçeğine özel birçok ekosistem destek mekanizmamız var.”
Girişimlerimiz yılda ortalama 400 milyon liralık yatırım alıyor
Attila Dikbaş hocamıza ‘rakamlarla ifade edelim’ dedikçe yüz güldüren verileri ardı ardına sıralıyor: “İTÜ Çekirdek Kuluçka Merkezi, fikirlerini ticarileşebilir ürün ya da hizmete dönüştürmek isteyen girişimciler için çalışıyor. Yılda beş eğitim dönemi düzenliyoruz ve yüzlerce girişime dokunuyoruz. İTÜ Çekirdek, bugüne kadar ülke genelinde 4 bin girişime ve 9 bin girişimciye destek verdi. 131 milyon dolarlık yatırım alan İTÜ Çekirdek girişimlerinin toplam değerlemesi, 1 milyar 350 milyon dolara ulaştı. Son üç yılda, 4 bin 500’ün üzerinde yeni istihdama kapı açtık. Sadece bu programdaki girişimlerimizin cirosu 360 milyon TL’ye ulaştı.”
Prof. Dr. Dikbaş, İTÜ ARI Teknokent’teki diğer programları da özetliyor: “İTÜ Çekirdek’in her yıl aralık ayında iki gün gerçekleşen girişimcilik etkinliği Big Bang Startup Challenge, yeni girişimlerin en iyilerini ortaya çıkarıyor. Bunları yatırımcılarla (fonlarla) buluşturuyor. 2019 yılına kadar 8 yılda yeni girişimcilere Big Bang sahnesinde duyurulan finansal kaynak toplamı 95 milyon liraydı, son 3 yılda 850 milyon lira yatırım, ödül ve hibe desteği duyuruldu.
Teknoloji tabanlı ürünü hazır olan ve bu ürününü bir müşteriye satabilmiş firmalara imkânlar sağlamak için de İTÜ MAGNET İleri Aşama Girişimcilik Merkezimiz var. Buradaki firmalarımıza, ofis alanı, müşteri ve yatırımcıyla buluşma hizmetleri sunuyoruz. Prototipleme, ön seri üretim süreçleri için geniş makine parkuru sağlıyoruz. Ayrıca Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı, ARI Teknoloji Transfer Ofisi gibi daha birçok çözüm ve hizmet sunan kurumsal oluşumlarımız var.
Sektörel kümelenmeler de söz konusu. Mesela Otomotiv İhracatçıları Birliği ile 9 yıldır yürüttüğümüz Otomotiv Programı, sigorta sektörünün öncü kurumlarıyla 4 yıldır yürüttüğümüz InsurTech programlarımız, bu sektörde girişimcilik ekosistemine değer yaratmaya devam ediyor. İki yıldır yabancı girişimlere seslendiğimiz ITU Seed Programımızla 63 ülkeden 393 girişim başvurusu aldık ve bu girişimlerden 46’sı programa kabul edildi. 2022’de Big Bang sahnesinde Bomesoft, Eyes of Solar, From Your Eyes, Regularalzed ve Ro Mobility’e ayrı ayrı 130.000 TL, Bix Byte’a ise 150.000 TL olmak üzere toplamda 800.000 TL nakit ödül aldı. Enerji odaklı girişimlerden Batarya Zekası 200 bin TL, Some Carbon 200 bin TL olmak üzere iki girişimimize 400 bin TL nakdi ödül sağlandı.”
En çok yatırım alan üç girişim hangisi?
İTÜ Çekirdek Bünyesinde En Yüksek Yatırım Oranına Ulaşan Start up girişimleri şunlar: “Intenseye, iş kazalarını görüntü işleme yoluyla önlemeyi hedefleyen girişim. Gerçek zamanlı kamera görüntülerini işleyerek, henüz kaza gerçekleşmeden, kazalara sebep olabilecek durumları alarm ile bildiriyor ve insan hayatını korumayı amaçlıyor. Bu girişim A serisi yatırım turunda 25 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırım turu, New York merkezli Insight Partners liderliğinde gerçekleşti. RePG, havanın içindeki bağıl nem ve ısı değişiminden faydalanarak elektriğe dayalı güç üretiyor. Son yatırım turuyla birlikte RePG Enerji 60 milyon dolar değerlemeye ulaştı. 48 patent başvurusu ile alanında ARGE noktasında büyük katkı sağladı.
Vivoo, ev konforunda idrar testleri yapma imkanı sağlıyor. İki dakika süren test ile kullanıcı hem su tüketimi, pH, keton, idrar yolları enfeksiyonu gibi testlerin sonuçlarına hem de vücut bilgilerine bağlı beslenme ve sağlıklı yaşam tavsiyelerine anında ulaşabiliyor. Bu girişim, Silikon Vadisi’nden Tim Draper gibi isimlerin olduğu yatırımcılardan 6 milyon dolar yatırım aldı.
TOGG için teknoloji üreten girişimler de hızlı büyüyor
İTÜ Çekirdek’te Türkiye’nin otomobili TOGG için teknoloji üreten girişimler de var. Bunlardan Blindlook’un, TOGG için geliştirdiği Audio Simulation teknolojisi sayesinde, görme engelli kullanıcılar ürünün sesli haritasına sahip oluyor ve sesli yönlendirmelerle TOGG markasını engelsiz kullanabiliyor. Diğer bir girişim Büyütech, TOGG için kamera ve görüntü sistemleri yazılımlarını geliştiriyor. Bu girişim 2013’te ‘akıllı göz’ adını verdiği Türkiye’nin ilk yerli akıllı kamerasını geliştirmişti. 2020’den itibaren tamamen otomotive odaklandı ve çok önemli markalara da proje geliştirdi. Dizzy, hologram görüntüsü ve yapay zekâ teknolojisine sahip akıllı araç asistanı olarak yoluna devam ediyor. Syntonym, otonom araçlar ile akıllı şehir teknolojilerinin gelişimi için görsel veri toplama ve işleme süreçlerinin, regülasyonlara uyumlu işletilmesini sağlayan ‘Sentetik Veri Anonimleştirme’ teknolojisi geliştiriyor. Venuex, kapalı alanlarda navigasyon imkanı sağlayan ve bilgileri harita uygulamalarına taşıyan entegrasyon sistemi. Intented Future ise tasarım ve müşteri arasında köprü kuruyor ve otomobil şirketleri için kaliteyi korurken üretim ve işletme maliyetlerini düşürmelerine yardımcı oluyor.