Ticari Elektronik İleti Sistemi başlıyor

Av.Burcu Kırçıl

Ticaret Bakanlığı tarafından çalışmalarına başlanan ve altyapısı tamamlanan “Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi”nin zorunlu olarak uygulanmasına sayılı günler kaldı. Düzenleme kapsamında ticari ileti göndermek isteyenlerin sisteme kayıt yaptırması gerekiyor.

Ticari iletişimi, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sorumluluklarını, elektronik iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmeler ile elektronik ticarete ilişkin bilgi verme yükümlülüklerini ve uygulanacak yaptırımları düzenlemek adına ihdas edilen 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 13. Maddesinin verdiği yetkiye istinaden hazırlanan yönetmelik, her ne kadar uzun süredir yürürlükte olsa da 04.01.2020 tarihli ve 30998 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yürürlükte bulunan mevzuatta bir takım değişiklikler yapıldı.

Yönetmelik hükümlerindeki değişiklikler incelenmeden önce ticari elektronik ileti ve Kanun’un bize kazandırdığı kavramlara değinmekte fayda var. Kanun, “ticari elektronik ileti” kavramını “telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletiler” olarak tanımlamıştır. Hükmün lafzından da anlaşılacağı üzere yasa koyucu bu kavramı kesin ifadeler ile sınırlamamış, hızla gelişen teknolojiye uygun olarak örnekleme yöntemi ile ucu açık bırakılmıştır.

Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (İYS) nedir?

İlgili yönetmelikte İYS, “Ticari elektronik ileti onayı alınmasına, reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan sistem” şeklinde tanımlanmıştır. İYS, ticari elektronik iletilere ilişkin onay ve ret kayıtlarının tutulması ve şikâyet süreçlerinin yürütülmesine olanak sağlamaktadır.

Kanun; alan adları ve elektronik posta adresi dışında, mesleki veya ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik olarak elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişimi “ticari iletişim” saymakla birlikte elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri de “hizmet sağlayıcı” olarak adlandırmıştır.

Kanun gereğince bir hizmet sağlayıcı, ancak alıcı kişinin elektronik ortamda ya da ıslak imzalı olarak fiziki şekilde önceden onayını almış olmak kaydıyla ticari elektronik ileti gönderebilecektir. Yani, İleti Yönetim Sistemi’ne (İYS) kayıt yaptırmayan ve onaylı ileti verilerini sisteme yüklemeyen gerçek ve tüzel kişiler, bundan böyle alıcılara reklam ve tanıtım amaçlı sesli mesaj, SMS ve e-posta gibi ileti gönderemeyecek. Vatandaşlar ise İYS üzerinden hangi firmalara onay verdiğini görebilecek ve istediğinde bu onayları iptal edebilecekken, şikayet süreçlerini de bu sistem üzerinden yönetebilecek.

Yönetmelik, 6. Maddesinde ticari elektronik iletilerin alıcılara gönderilmesinde onay gerektirmeyen durumları düzenlenmiştir. Bu kapsamda;

Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik gönderilen,

Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ve hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarına ilişkin gönderilen,

Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen,

Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen, ticari elektronik iletiler bakımından onay alınması şartı aranmamaktadır.

Yönetmelik’in 5. Maddesi, ticari elektronik ileti gönderecek hizmet sağlayıcıların İYS sistemine kaydolarak hâlihazırda alıcılardan almış oldukları onayları İYS’ye aktarmakla yükümlü kılmış ve İYS üzerinde onay kaydı bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilmesinin önüne geçmiştir. Her ne kadar tacir ve esnaflara gönderilen ticari elektronik iletiler onaya tabi olmasa da bu alıcıların iletişim adreslerinin İYS sistemine kaydedilmesi ve ileti gönderilmeden önce tacir ve esnafların ret haklarını kullanıp kullanmadıklarının denetlenmesi gerekmektedir.

Alıcıların kullanımı nasıl olacak?

Henüz aktif olmasa da İYS, ilerleyen günlerde ticari elektronik iletilerin alıcıların açısından da kullanımına sunulacaktır. Bu sayede alıcılar İYS sistemine giriş yaparak ticari elektronik ileti onayı vermiş oldukları hizmet sağlayıcıları görüntüleyebilecek, yeni bir hizmet sağlayıcıya onay verebilecek ya da reddetme hakkını kullanma imkânına sahip olabilecektir.

Getirilen yeni düzenlemeler ile birlikte Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi, alıcıların onay ve ret işlemlerini gerçekleştirebilmeleri, kayıtlarının tutulması ve şikâyette bulunabilmelerini sağlayan şeffaf bir ortam öngörmektedir. Yönetmelik, ticari elektronik iletilerle ilgili düzenlemelerde önemli değişiklikler içerdiğinden ve bununla birlikte mevzuata aykırılık halinde birtakım müeyyideler söz konusu olabileceğinden hizmet sağlayıcıların ve elektronik ticaret ortamını tesis eden aracı hizmet sağlayıcıların güncel değişiklikler kapsamında hak ve yükümlülükleri hakkında bilgi edinmeleri önem arz etmektedir.